|
InhoudIn deze nieuwsbrief:
Alle artikelen betreffen de gemeente Haarlemmermeer, met een enkele verwijzing naar de gemeente Weesp.
|
Inleiding
Deze gebouwen werden, met alle vragen en onduidelijkheden, op de website genoemd. Die methode heeft me een paar keer stevige negatieve kritiek opgeleverd omdat 'men' vond dat je iets pas mag publiceren als je het 100% zeker weet. Nog afgezien van het feit dat je iets nooit zeker kan weten, is het meer op bestendige boeken dan op flexibele websites van toepassing. Afijn, de website-lezer heeft in ieder geval duidelijkheid over de onduidelijkheden. Deze nieuwsbrief gaat, met gepaste trots, in op de gevonden informatie en de interpretatie daarvan. Het vormt een 'Nota van Toelichting' op de gewijzigde webpagina over het munitiedepot. Reageren op deze nieuwsbrief kan op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/ René Ros Nieuwsbrief 212: <https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/200-224/nieuwsbrief-212.htm> P.S. De afmetingen van bestaande gebouwen zijn met de luchtfoto's in Google Earth bepaald.
|
Functie voor de Luchtmacht
Omdat Schiphol niet voor komt in een verslag uit februari 1955 van een vergadering met S.H.A.P.E. (N.A.T.O. Supreme Headquarters Allied Powers Europe) over redeployment vliegbases moeten we voorlopig concluderen dat het om Nederlandse squadrons zou gaan en wel de N.A.T.O. richtlijnen werden gevolgd maar geen N.A.T.O. financiering had.
|
Redeployment vliegbasesDoor Ron Erhardt†, ex-medewerker Koninklijke Luchtmacht. De Nederlandse vliegvelden die de oorlog deels overleefd hadden, waren grotendeels van Duitse makelij, dat betekent dat ze een startbanenstelsel (uit klinkers bestaand!) hadden, met baanlengtes tussen de 1.100 en 1.500 meter. Meer dan voldoende voor een propellorvliegtuig zoals de Spitfire of de Dakota.
In dat kader is het logisch dat de Luchtmacht het oog op Schiphol had laten vallen als mogelijke redeployment basis voor een aantal squadrons voor het geval dat er een of meer Nederlandse vliegbases door vijandelijke acties zouden worden uitgeschakeld.
|
Moeilijk plannen maken
De S.H.A.P.E.-standaard vereisde toen 84 m2 overdekte omwalde opslagruimte, 488 m2 overdekte onomwalde opslagruimte, 66 m2 overdekte omwalde assembleerruimte en 550 m2 open bommenplatform. Begrote kosten: 382.100 gulden.
Vanwege het graven in de Geniedijk schreef de E.A.I. de opmerkelijke zin "Alhoewel de Liniedijk een waterkerende functie heeft voor de beveiliging van Schiphol". Dit soort gebruik in de Koude Oorlog was in algemene zin al bekend maar dat specifiek de Geniedijk het door oorlogshandelingen onder water lopen van Schiphol moest voorkomen is voor mij nieuw. Het verklaard ook waarom het munitiedepot ten noorden van de Geniedijk moest komen...
|
Compleet en intact
Ter plekke kan je zien dat om de 45-50 meter 13 korte aarden wallen haaks op de Geniedijk liggen. Tussen die wallen staan acht magazijnen die deels in de noordelijke helling van de Geniedijk liggen. Langs de magazijnen loopt een weg die aansluit op de huidige Rijnlanderweg en enkele jaren geleden is geasfalteerd als fietspad. Oorspronkelijk had het een verharding van hoogovenslakken met goten van straatklinkers. Afgezien van de hekken, wegverharding, de koperen bliksemafleiding en de aanaarding van de betonnen damwand is het munitiedepot nog geheel volgens de originele bouwtekeningen.
|
Magazijnen Fort bij Hoofddorp
Uit het B.A.B.O.V. archief blijkt dat in april 1956 de directeur Dienst Gebouwen, Werken en Terreinen (L.J. Spanjaardt Speckman) een nota doorstuurde naar de Eerstaanwezend Ingenieur Haarlem. Deze nota kwam van de Chef Luchtmachtstaf en gaat over 'Complex Nieuwbouw Fort Hoofddorp'. De functie werd omschreven als "oplegging van mobilisatie- en oorlogsvoorraad voor de K.Lu." en moest onder andere "voorzien in de ruimte die te Weesp verloren gaat". In Weesp ging het om de Opslagplaats Weesp ('Marinecomplex') en Kamp De Roskam. Hieronder volgt een samenvatting van de gewenste bouwwerken. Het geeft een beeld van de functie voor Schiphol en wellicht komt het bestaande gebouw er in voor? 1) Onverwarmd magazijn van 250 m2 voor 124 valtanks en 4 dubbel-camouflagenetten (7,7 m3 p.st.) voor vliegtuigen. Maar ook herstellingsmaterieel van een Luchtmacht Genie Peloton: verlichtingsuitrusting/aggregaat, kleine asfalteringsinstallatie, betonmolen, wegwals, tractor en grondverlichter; De magazijnen zijn nooit gebouwd, vermoedelijk omdat de redeployment status van Schiphol verviel en anders omdat het terrein te klein was mede met een mogelijke verdubbeling van magazijnen 1 t.e.m. 3 in gedachte. Fort bij Hoofddorp: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/hoofddorp/>
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.
|
Nieuwsbrief 262
Het civiele vliegveld Schiphol was vanaf ongeveer 1949 tot in de jaren 1960 een zogenoemde 'redeployment base'. Luchtmacht eenheden zouden zich in een oorlogssituatie verspreiden en dit vliegveld als thuisbasis, met mobiele voorzieningen, gaan gebruiken. Daarvoor moest enige infrastructuur, zoals opslag voor de zeven eerste oorlogsdagen boordmunitie en bommen, in vredestijd worden aangelegd. Kazematten voor de verdediging van het vliegveld, voor vier lichte en vier zware mitrailleurs, en een operationbunker waren voorzien in 1953 maar zijn nooit gebouwd.
In de brief van 11 juli 1955 werd de opdracht omschreven als "het aanleggen van een Munitiedepot langs de Linie door de Haarlemmermeerpolder ten behoeve van Schiphol". Het gaat dan om 140 m2 overdekte opslag en 1.500 m2 open bommenplatform. In combinatie met een magazijn voor het Bureau
Voorbereidingen Voorzieningen aan Kunstwerken (B.V.V.K.); explosieven voor het onklaar maken van infrastructuur zoals bruggen.
De tijd waarin deze Schiphol plannen werden gemaakt, zijn de jaren na de Korea-oorlog (1950-1953). Het 'Rode Gevaar' was overduidelijk aanwezig en de N.A.T.O.-bondgenoten waren druk bezig grote aantallen straalvliegtuigen in dienst te nemen.
Toen begin jaren 1950 de Gloster Meteor (jet) in gebruik werd genomen, waren er langere startbanen nodig. De N.A.T.O. schreef voor dat een 'standaard' startbaan ongeveer 2.500 meter lang moest zijn en 45 meter breed. De meeste startbaanverlengingen vonden plaats in de eerste helft van de jaren 1950, tot aan 1957. In deze periode ontstond een tekort aan vliegvelden. Bovendien wilde N.A.T.O. ook ruimte op de Nederlandse vliegvelden claimen om die als redeployment vliegvelden voor de Engelse luchtmacht te kunnen gebruiken. 
Het munitiedepot moest voldoen aan een zogenoemde S.H.A.P.E.-standaard. In 1954 was de eerst bekende wijziging die invloed op de plannen had; de benodigde oppervlakten werden verminderd. Maar bovendien werd aangegeven welke delen omwald of onomwald moesten zijn. De omwalling zal nodig zijn geweest als bescherming van het depot bij een bombardement en/of van de omgeving bij een explosie op het depot zelf.
In een brief van 22 oktober 1955 noemde de E.A.I. de "Shape standaards voor de redeployment-vliegvelden" waarmee hij zekerheid geeft over de van toepassing zijnde N.A.T.O.-richtlijn. Verder noemde hij de redenen om de Geniedijk te gebruiken:
De E.A.I. schreef op 18 april 1956 over een volgende S.H.A.P.E. wijziging: de 42 m2 overdekte omwalde opslagruimte moest verhoogd worden tot 350 m2. Hierdoor moest de betonnen damwand (zie foto links), die aan de noordzijde voor de omwalling zou zorgen, langer en zwaarder worden. De bijbehorende tekeningen geven ook kleine afwijkingen van de in oktober 1955 genoemde oppervlakten.
Dan volgen drie magazijnen van circa 5x16 meter, zonder betonnen damwand, hetgeen sterk overeenkomt met de 252 m2 overdekte onomwalde opslagruimte uit de plannen. Dan volgen vier open ruimten tussen de haakse wallen met een totaal oppervlakte van circa 480 m2. Dat is meer dan de 288 m2 die voor de open bommenplatforms gewenst werd maar uit de tekeningen blijkt dat een deel laadplateau zou zijn. Ook langs deze bommenplatforms staat de betonnen damwand. 
Een oud-medewerker van de Dienst Gebouwen, Werken en Terreinen heeft verklaard dat het bestaande gebouw naast het Fort bij Hoofddorp voor een bewakingsbataljon was en gelijktijdig is gebouwd, en verband hield met, de magazijnen in de Geniedijk (zie 'MOB' in Nieuwsbrief 173). Het bestaande gebouw is laag en heeft een oppervlakte van ongeveer 200 m2. Van een ooggetuige weten we dat het fort zelf als munitieopslag is gebruikt, vermoedelijk door de Luchtmacht (zie 'Ooggetuige over Fort bij Hoofddorp' in Nieuwsbrief 259).