Sector Ouderkerk

Fort bij Abcoude

Tevens:

MIBO Magazijn Abcoude

Locatie:

Het fort, met zeven bomvrije gebouwen, ligt in de Baambrugge-Oostzijde Polder, tussen de Angstel en de spoorweg Amsterdam-Breukelen.

Doel:

Afsluiting en verdedigen van de toegangen naar Amsterdam.

Bezetting:

304 (1913), 284 (1920)
Zie Fortcommandant Grebe, Sergeant Harmsen, Kanonnier? Leeflang en Kok Rentinck.

Bewapening:

Zie Opgave der Bewapening 1910.

Historie:

Zie Historische kalender.

Omschrijving:

Vanaf de Rijksstraatweg loopt de toegangsweg naar de keelzijde van het fort. De fortwachterswoning en de bergloods zijn beide nog aanwezig.
Om het gehele, polygonaal vormige en met hoge wallen omringde, fort ligt een brede gracht. De westelijke toegangsbrug was nog aanwezig en is in 2009 herbouwd, de oostelijke volgde in 2012-2014.

De bomvrije kazerne is van brikkenbeton maar heeft een baksteen gevel. Het heeft twee verdiepingen en is aan de keelzijde voorzien van een deur en twee ramen (beneden) of drie ramen (boven) met houten luiken in elke ruimte. De hoofdingang op de begane grond, die leidt naar de kruitmagazijnen, heeft een grote dubbele houten deur. Op de beide flanken voert een poterne door de aarden wal en geeft van buitenaf toegang tot het plein en de kazerne.
Er is een reduit in de aarden wal aan de keelzijde aanwezig welke vanaf het terreplein toegankelijk is.
De vier overige gebouwen zijn remises opgetrokken in brikkenbeton en dienden als schuilplaats voor het geschut en de munitie. Het fort was immers van oorsprong een artillerie-fort.

De kazerne heeft op elke verdieping 11 ruimten met op de begane grond erachter ook 7 kruitruimten.
Het interieur is intakt, op enkele weggebroken tussenmuren in de kruitruimten na. In het fort is nog een sleutelkast aanwezig.

Bij de bouw is voor overpad van een boer de grenssloot bij de spoorweg als extra brede vaarsloot uitgevoerd. Tevens was er een pad over het glacis aangelegd, met twee nog aanwezige hekken.

Het was het eerste fort van de Stelling en vlak na de bouw al niet meer bomvrij door de ontwikkeling van de brisantgranaat. Daarom werd een nieuw, zeer afwijkend ontwerp gemaakt en werd dit een uniek fort met kenmerken van de oudere baksteen gebouwen en gebastionneerde forten (Nieuwe Hollande Waterlinie).

Er zijn diverse moderniseringsplannen geweest, maar een plan van rond 1911 voorzag in sloop en ombouw naar hetzelfde ontwerp (Type B) als de modernere forten van de Stelling. Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog heeft deze ombouw nooit plaatsgevonden. Wel zijn er aanpassingen in de bewapening doorgevoerd.

Volgens een verzetsgroep (Groep Albrecht) stond in september 1943 een bord 'Körper Entgiftungsstelle' bij het fort. Dat verdween rond 1 april 1944 toen het fort gebruikt zou zijn als "Artillery-arsenal, belongs to Marineartillerie Zeugamt". Aanvankelijk stond er een schildwacht aan de weg, later bij de ingang.
Volgens een andere groep (Bureau Inlichtingen Londen) werd het fort in april 1945 door de Duitse bezetter gebruikt voor de legering van 20 man Marine en 6 man Sprengkommando met waarschijnlijk de opslag van munitie als taak.

In gebruik als magazijncomplex vanaf onbekende datum tot voor 1-1-1968 en op 1-12-1950 als uitrustingsmagazijn.
Van voor 1970 tot voor 1983 was het fort in gebruik als MIBO-magazijn (Materieelvoorziening In Bijzonder Omstandigheden) voor de opslag van een noodvoorraad verbandmiddelen. Hiervoor is de tunnel van damwand-elementen door de wal naar de kazerne aangelegd. Het magazijn werd later verplaatst naar een nieuwbouwloods bij Breukelen.

Zie ook Namen in Fort bij Abcoude.

Omgeving:

De oorspronkelijke open polderlandschappen ten oosten en zuiden van het fort zijn onveranderd.

Eigenaar:

Natuurmonumenten

Gebruiker:

Fort: Stichting Fort Abcoude
Bergloods en gracht: Stichting Viscentra Gehandicapten

Gebruik:

Natuurgebied en visvijver

Monument status:

Rijksmonument; Lijst van Werelderfgoed UNESCO