Kazernes, magazijnen en infrastructuur - Amsterdam

Rijkspostduivenstation

(Rijkspostduivenstation Amsterdam, Militaire Postduivendienst, ’s Rijks Postduivendienst)

Locatie:

Het gebouw Eik en Linde stond oorspronkelijk in de Plantagebuurt op de oostelijke hoek van de Lepellaan en Lusthof te Amsterdam. Dit gebied en het gebouw is aangekocht door het Genootschap Natura Artis Magistra. Het stond midden in de dierentuin toen het Departement van Oorlog het in gebruik nam. Ten zuidoosten van de dierentuin staat de Oranje-Nassau Kazerne.

Doel:

Kweek en distributie van postduiven en het ontvangen van postduiven met berichten van duivenmelkers buiten de Stelling of mobiele eenheden binnen de Stelling.
Binnen de Stelling werden m.n. telegraaf en later telefoon, optische signalen en koerier ordonnans gebruikt.

Personeel:

Onbekend, mogelijk slechts één persoon: 1ste Luitenant/Kapitein 7de Regiment Infanterie A. Holland (1892-1902) en Kapitein 7de Regiment Infanterie A.H.P.T. Brunet de Rochebrune (1897, 1901).

Historie:

Zie Historische kalender.

Omschrijving:

In 1892 wordt de 1ste luitenant A. Holland overgeplaatst naar de Oranje-Nassaukazerne te Amsterdam. Deze postduivenliefhebber verzoekt een duivenonderkomen te mogen inrichten en wordt benoemd tot hoofd van een ‘Militaire Postduivendienst’.
Kort daarna wordt het postduivenstation naar gebouw Eik en Linde in Artis verplaatst. Een belangrijke reden daarvoor was dat de duiven het als nooddrinkwater opgevangen regenwater vervuilden.

Het gebouw Eik en Linde bestond uit enkele zaaltjes en een kroeg toen Artis het overnam. Het heeft drie verdiepingen en het grondplan is een L-vorm.
Het is door Artis gebruikt voor kunstmatige visteelt, broedmachine, opslag en binnenverblijven van o.a. wolven, hyena's, jachtpanters en beren. De bovenste verdieping werd gebruikt als kleedruimte van de verzorgers.

De bovenste verdieping, 62 vierkante meter groot, was van 1894 tot na 1918 in bruikleen voor het Rijkspostduivenstation. De voorwaarde was echter dat het "op daartoe bepaalde uren voor de leden en bezoekers van het Genootschap toegankelijk is". Duiven waren toen deel van de Artis collectie en regelmatig waren er Postduiven-tentoonstellingen...
Na een verbouwing was de bovenste verdieping voorzien van luchtopeningen, 93 hokken, enkele rennen en een apart hok voor zieke duiven. Bovendien werd de waterleiding naar boven toe verlengd.
Tegenwoordig is het houtwerk van de bovenste verdieping wit. Vroeger had het een donkerdere kleur.

Na 1896 word Kapitein Holland benoemd tot 'Directeur van 's Rijks Postduivendienst' en in 1902 komen ook de laatste twee Rijkspostduivenstation onder zijn bevel. In 1903 komt de dienst rechtstreeks onder het Ministerie van Oorlog.

De 12 Chefs Postduivenstation in en rond de Stelling, veelal vrijwilligers, kregen bij de mobilisatie in augustus 1914 ieder 24 postduiven met kokertjes, briefjes, duivenbonen en 40 gulden voorschot in de kosten. Tot november 1914 verzorgden zij de duiven maar daarna werden de duiven teruggenomen en zouden ze deze pas in noodgeval weer krijgen. Na ontvangst van een telegram met het woord 'Juliana' en ondertekend door 'Steva' moesten de Chefs Postduivenstation de duiven bij een nabijgelegen spoorwegstation ophalen. En wel bij de Rijks Postduivenverzorger, een soldaat met een wit postduif embleem op de linker bovenmouw.
De postduiven zouden ook geleverd worden door "vereenigingen" o.a. "Columba" en "Het Centrum" in Amsterdam. De, meestal notabele, leden zouden berichten van teruggekomen duiven zelf, of een huisgenoot, zo snel mogelijk naar een centraal punt brengen. Elke postduif had altijd zowel het laatste als het vorige bericht in twee kokertjes aan de poten. Indien een duif zou verdwalen of uitvallen, door b.v. neer geschoten te worden, dan zou het bericht toch overkomen. Buiten de Stelling was o.a. in Leiden een Postduivenstation en binnen de Stelling was dat o.a. het Groepsduivenstation op het Groepsstafkwartier van de Groep Abcoude in Hoeve Witlust aan de straatweg Amsterdam - Utrecht.

De Rijkspostduivendienst werd per 1 januari 1933 opgeheven en de stations gesloten. Een beperkte oorlogstaak en vredesoefening werd overgenomen door het IIe Bataljon Genietroepen (Verbindingstroepen), gelegerd op de Kromhoutkazerne te Utrecht. Plannen uit 1939 en 1940 voor heroprichting van de Rijkspostduivendienst kwamen niet meer tot uitvoering.

Omgeving:

De omgeving is sinds het vertrek van het Rijkspostduivenstation vrijwel ongewijzigd. Het ligt in het groen van de dierentuin.

Eigenaar:

Natura Artis Magistra

Gebruiker:

Wolven, hyenahonden en wasberen.

Gebruik:

Dierenverblijven en opslag. Een deel van de bovenverdieping is in gebruik als quarantaine.

Monument status:

Geen