De Stelling van Amsterdam is eigenlijk meer weiland dan forten. De vele weilanden zouden onder water gezet worden. De wegen door de weilanden waren de reden voor de bouw van de forten. Het is daarom grappig om te zien hoe het komt dat het gebied van de Stelling nog steeds wegen en weilanden is.Wegen die al door het gebied liepen, de zogenoemde accessen, werden door forten afgesloten. Maar later aangelegde autowegen en spoorwegen moesten zoveel mogelijk langs de forten lopen. Zo is het Fort aan den Ham gebouwd om de spoorweg Uitgeest - Krommenie af te sluiten. Later is daar een autoweg langs gekomen.
Een ander voorbeeld is de spoorweg Amsterdam - Amersfoort die in 1874 gereed kwam. Omdat Muiden al een trekvaart en een hoofdweg had kwam de spoorweg langs Weesp te liggen. Daardoor werd ook de verdediging van al deze wegen beter verdeeld. Om beter beschoten te kunnen worden liep de spoorweg extra dicht langs het Fort aan de Ossenmarkt in Weesp en het Fort Uitermeer.
Bij Hoofddorp kwam de Rijksweg 4 niet langs een fort te liggen. Daarom werden daar in 1934 drie kleine betonnen kazematten in de geniedijk gebouwd. De twee kazematten voor mitrailleurs en één voor een kanon staan nu leeg langs de snelweg.
Weilanden zonder huizen De polders die onder water gezet zouden worden lagen buiten de dorpen en de steden. Als een fort nabij een dorp of stad werd gebouwd was dat altijd tussen de polder en de huizen.
En zodra het fort gebouwd was, waren er strenge regels wat er binnen een kilometer van het fort gebouwd mocht worden. Een nieuw gebouw moest van hout zijn zodat het makkelijk afgebroken kon worden als er een oorlog uitbrak. Door deze beperkingen zou een dorp niet om een fort heen groeien.
Pas na 1963 zijn er op een aantal plaatsen hele woonwijken en industrieterreinen gebouwd in de polders. In de meeste polders is niets gebouwd en daardoor is een groot deel van de Stelling nog een open gebied. Voor mens en dier, zoals vogels, zijn deze weilanden nu een rustgebied.
Natuur en monumentenIn de grachten van de forten vind je vaak veel watervogels. Want vooral de forten zijn al heel lang rustgebieden waar bijna geen mens komt en planten en dieren rustig kunnen leven. Bijzondere vogelsoorten zoals de roerdomp en uilen komen er voor. In een paar forten leven ook vleermuizen.
Door de zandheuvels op de forten zijn er stukken grond die droger zijn of minder zonlicht krijgen. Daardoor komen er veel verschillende planten voor.
Alle forten en veel waterwerken zijn beschermd als monument en ook de polders worden open gehouden. Diverse magazijnen, militaire wegen enzovoort hebben die bescherming niet.
In 1996 werd de Stelling geplaatst op de Lijst van het Werelderfgoed van de UNESCO. De reden is dat het een vrijwel intact 19de-eeuws verdedigingssysteem is waarbij het Nederlandse vernuft voor waterbeheersing werd gebruikt voor de verdediging.
