Kazernes, magazijnen en infrastructuur

Legerplaats bij Oldebroek

(Legerplaats bij Oldenbroek, Artillerie Schietkamp Oldebroek)

Locaties:

Het schietterrein ligt op de Oldebroeksche Heide

De Kanonkazemat was gelegen ten oosten van de Van Osweg en ten westen van de Kingsroad.

De Oefeningskoepel was gelegen ten oosten van de Van Osweg en ten westen van de Kingsroad.

De Mitrailleurkazemat was gelegen op een onbekende locatie.

Galerij A en Galerij B zijn gelegen ten oosten van de Ottenweg. Naar het ZZO ligt een niet originele Galerij C.

De VIS-kazemat is gelegen ten zuiden van de Heesbergweg en ten noorden van een zandweg met een onbekende naam, tegenover de brugkazemat.

De brugkazemat is gelegen ten zuiden van de Heesbergweg en ten zuiden van een zandweg met een onbekende naam, tegenover de VIS-kazemat.

Doel:

Oefenen van de Vestingartillerie in het schieten met wal, hefkoepel en kazemat geschut.

Personeel:

-
Zie Kanonnier Couenberg, Korporaal Muller, Kanonnier Netjes, Sergeant Olie, Luitenant Rang en Soldaat Samplonius.

Historie:

Zie Historische kalender.

Omschrijving:

Al vanaf 1877 is de Oldebroekse Heide, 8 bij 2 km, als militair oefenterrein in gebruik. De artillerie oefenden sindsdien jaarlijks van 1 mei tot 1 november in het gebruik van hun wapens. Waaronder de vestingartillerie gelegerd in de Oranje-Nassau Kazerne te Amsterdam.

Deze omschrijving beperkt zich tot de bouwwerken die vanwege hun schietmogelijkheden of beproeving direct of indirect met de Stelling te maken hebben.
Voor 1896 zouden hier al schietproeven tegen beton zijn uitgevoerd. In een brief uit 1896 wordt voorgesteld om een betonnen proefblok van 1,50 meter hoog, 10,5 meter lang, verdeeld in vakken van 3,5 meter breed van verschillende samenstelling en spoorstaven, te beschieten.
Behalve schietproeven zijn er ook oefenkazematten gebouwd omdat in de forten en kazematten iet met scherpe munitie geoefend kon worden.

Kanonkazemat (7 cm Kazemat en 10 cm Kazemat)

Vanaf 1906 staat het schieten met 7 cm Kazemat en 10 cm Kazemat kanonnen op het cursus programma.
In 1905 is er voor beide kanonnen een kazemat gebouwd. Het 10 cM kanon (no 56) werd geleverd door de Hembrug en de 7 cM (no 2) door Magazijn Amsterdam.
Zowel het 7 cM als 10 cM kanon zijn in de Stelling gebruikt voor groot-flankement en waren opgesteld in de keelkazematten.
Er zijn geen bovengrondse restanten aanwezig.

Oefeningskoepel (6 cm Koepel)

In 1910 is "door den zorg van de Eerstaanwezend Ingenieur te Amsterdam" een hefkoepelgebouw gebouwd en voorzien van een 6 cm Kazemat kanon (tussen rooilijnen B en C). De aanbesteding voor de onderbouw vond in 1909 plaats en de begrootte kosten waren 4.750 gulden. Een aannemer uit Zwollle nam de bouw aan voor 4.500 gulden.
Op 8 september 1910 werd de "Spezifikation Montagegerathe" (24 kolli) van Fried. Krupp Grusonwerk, getekend in Oldebroek door "Montagemeister W. Möhlmann".
In september 1910 werd de Oefeningskoepel in gebruik genomen en in het cursusprogramma opgenomen. Als eersten is geschoten door personeel van de Artillerie Schietschool en het 2e Regiment Vestingartillerie uit Amsterdam.

De binnenafmetingen waren identiek aan de hefkoepelgebouwen zoals in de Stelling toegepast.
De wanden waren van dun uitgevoerd gewapend beton maar de koepel was van echt pantserstaal met een totaal gewicht van 16.960 kg. De koepel werd door Krupp-Gruson geleverd en behoorde tot een levering van vier stuks voor het Fort bij Uithoorn en het Fort Waver-Amstel. Een van de koepels voor het Fort Waver-Amstel werd echter voor Oldebroek bestemd.
De Oefeningskoepel was vrijwel geheel aangeaard en de toegang werd door twee houten beschoeiïngen vrij gehouden.
Er zijn geen bovengrondse restanten aanwezig.

Mitrailleurkazemat (Mitrailleur M'08)

Het is bekend dat in 1911 een kazemat is gebouwd "voor de opstelling van 2 kazemataffuiten voor mitrailleur M'08" (in rooilijn G).
Het is niet bekend waar deze kazemat heeft gestaan en of er nog restanten zijn.
De Mitrailleur M'08 was inmiddels op diverse forten van de Stelling in de keelkazematten geplaatst. Volgens de Opgave der Bewapening 1910 waren er in totaal 72 evenals 180 Mitrailleurs M'90.

Galerijen 1918

In 1918 werden voor sterkteproeven twee gewapend betonnen en één houten schuilplaatsen (resp. A, B en C) beschoten met een 15 cm veldhouwitser. In de Stelling was inmiddels op beperkte schaal gewapend beton toegepast.

Na de proefnemingen zijn de twee betonnen schuilplaatsen in 1920? versterkt met een meter dik grindpakket en als waarnemingsgalerijen in gebruik genomen.
Waarschijnlijk zijn deze twee betonnen schuilplaatsen nog aanwezig. In 1981-1982 zijn de kijkgaten van de galerijen gewijzigd en elk van een luifel voorzien. In Galerij A werd ook een gang in het metselwerk in het midden verwijderd. Dezelfde galerij heeft op die tekeningen een lengte van 28 meter met 12 oorspronkelijke kijkgaten. Galerij B is ca. 10 meter met 5 kijksleuven.

VIS-Kazemat (6 cm Kazemat)

De Commandant Vesting Holland vroeg in 1934 een bedrag van 740 gulden aan de minister voor de bouw van deze oefenkazemat. Het bestaat uit een ruimte en een overdekte nis voor de opslag van munitie.
De frontmuur met het schietgat was van normale dikte, de overige muren zijn 15 tot 20 cm dik. De kanonkamer is gelijk de echte VIS-kazematten voor de opstelling van het 6 cm Kazemat kanon. De VIS-kazematten waren bewapend met een 6 cm Kazemat kanon (keelflankement) die uit de Stelling-forten afkomstig waren. Op 10 juni 1936 zijn er schietproeven genomen i.v.m. geluid en rookgassen.
De kazemat was anno 2016 nog aanwezig. In de kanonkamer was het metalen onderstuk (trommelaffuit) nog aanwezig waarop het kanon stond.
Op de Leusderheide heeft een soortgelijke oefenkazemat gestaan maar zou twee schietgaten, twee toegangen en twee afwachtingsruimten hebben gehad.

Brugkazemat (Kanon 5 cm nr. 2)

Op 20 december 1935 werd de bouw van deze oefenkazemat (ookwel "imitatiekazemat") aanbesteed voor 995 gulden. Het bestaat uit twee ruimten en een korte gang.
De frontmuur met het schietgat was van normale dikte (1,5 m), de overige muren zijn 20 tot 30 cm dik. De kanonruimte is gelijk de echte brugkazematten (2 bij 3,5 m) voor de opstelling van het Kanon 5 nr. 2. Op 10 juni 1936 zijn er schietproeven genomen (zowel 6 cm als mitrailleur '06 en '15) i.v.m. geluid en rookgassen.
De kazemat was anno 2016 nog aanwezig.
De brugkazematten waren van 1935 tot 1936 tijdelijk bewapend geweest met elf 6 cm Koepel kanonnen die uit de Stelling-forten afkomstig waren.

Zie betreffende proefnemingen bouwmaterialen bij Oldebroek ook Schietdoelen te Schoorl.
Zie Legerplaats bij Harskamp als oefenlocatie voor de infanterie.
Zie ook Thema-nieuwsbrief 'Expeditie Oldebroek'.

Omgeving:

De originele situatie op en rond de legerplaats is behouden: bos en heide.

Eigenaar:

Ministerie van Defensie

Gebruiker:

geen

Gebruik:

geen

Monument status:

Geen