Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam

Nieuwsbrief 191

Nieuwsbrief Website Stelling van Amsterdam, nummer 191
(7de jaargang, 15 maart 2005)

Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Amsterdam.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>

Deze nieuwsbrief is, met meer verwijzingen en illustraties, ook te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook informatie te vinden over deze nieuwsbrieven, het aanmelden en het archief.

Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan geïnteresseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

• Voorwoord
• MEGA Excursie 2005
• Ze zijn er nog steeds - nabij het Fort bij Aalsmeer
• Poorthuis Weesp
• Bezoekerscentrum (vervolg)
• Overig

Voorwoord

Bij deze willen de bestuursleden van Stichting Mega hun medeleven betuigen aan onze mede-bestuurder Hans Baas. Zijn vader - zoon van een fortwachter van het Verdedigingswerk bij Vreeswijk - is vorige week dinsdag redelijk onverwacht overleden. We wensen de nabestaanden sterkte bij het verwerken van dit verlies.

Dan een dienstmededeling: en wel voor de personen die een auto-responder hebben ingeschakeld om een 'ik ben op vakantie' of 'ik lees mijn e-mail binnenkort' terug te sturen. Willen jullie die auto-responder zo instellen dat berichten vanaf het adres nieuwsbrief@stelling-amsterdam.nl geen automatisch bericht terug krijgen? Die komen namelijk bij mij binnen en ik word dat een beetje zat...

Goed, dan over wat er in deze nieuwsbrief is te vinden. Eerst een aanvulling op de aanstaande dagexcursie. Vervolgens een alleraardigst gast-artikel over onherkenbare kringenwetwoningen. En tenslotte - het is geen lange nieuwsbrief - over het poorthuis van Weesp.

MEGA Excursie 2005

Er is een positieve wijziging in het programma van de excursie opgetreden. Want na overleg met Vereniging Natuurmonumenten heeft zij toestemming gegeven om een rondwandeling over het Fort Waver-Amstel te maken. Binnen in de bomvrije gebouwen zijn we helaas nog steeds niet welkom. Er was een fotostop van 15 minuten gepland, dit is nu een rondwandeling van 30 minuten geworden.

De excursie is overigens bijna volgeboekt is. Als je nog mee wilt met deze excursie dan moet er enige haast achter gezet worden. Er kunnen 46 personen mee en er bestaat nog een mogelijkheid om dat naar 49 uit te breiden maar dan is het echt vol...

Meer informatie en aanmelden kan nog op:
<https://doccentrum.stelling-amsterdam.nl/activiteiten/dagexcursie/>

Ze zijn er nog steeds - nabij het Fort bij Aalsmeer

Tekst en foto's: Co Wies†.

Aan de Ringdijk van de Haarlemmermeerpolder bij Rijsenhout zijn vanaf de Aarbergerweg in zuidwestelijke richting nog een behoorlijk aantal min of meer soortgelijke dijkwoningen te vinden. Aanvankelijk valt dit misschien niet direkt op. Het betreft hier toch een serie woningen, met een bijzondere historische achtergrond.

Het betreft hier oorspronkelijke kringwetwoningen, die destijds zijn gebouwd onder de beperking van de Kringenwet van 1853.
Deze wet hield in dat in de kleine kring op afstand tot maximaal 300 mtr van een vestingwerk slechts gebouwen mochten worden geplaatst van brandbaar materiaal (hout of riet) en met een maximale grondoppervlakte van 40m2 . In de middelbare kring van 300 tot 600 mtr alleen houten woningen met stenen fundamenten. In de grote kring van 600 – 1000 mtr golden alleen beperkingen als de vesting / fort in staat van verdediging was.

Het voorgaande ligt ten grondslag aan het feit dat er in zuidwestelijk richting van het Fort bij Aalsmeer, over een afstand van ongeveer 1 km, destijds uitsluitend houten huizen zijn gebouwd.
Dit was het deel van de polder wat gecontroleerd onder water kon worden gezet en waar in een situatie van belegering een eventuele aanval van een vijand kon worden verwacht.
Het merendeel van deze oorspronkelijke woningen zijn nog steeds aanwezig, zei het in een aantal situaties als zodanig minder herkenbaar.

Dit komt omdat, gedurende een paar jaar direkt na de 2e wereldoorlog, in betrekkelijk korte tijd de meeste van de houten woningen betimmerd zijn met kippengaas en vervolgens werden aangesmeerd met specie, van cement en zand. Op deze wijze kon door de eigenaars der woningen het kostbare en arbeidsintensieve schilderwerk aanmerkelijk worden teruggebracht. De laatste decenia zien we ook deze bepleisterde oorspronkelijke woningen gestadig afgebroken worden en vervangen door woningen of gebouwen aangepast aan de huidige eisen des tijds.

Maar vooralsnog kunnen hier nog steeds een paar gedegen onderhouden woningen worden waargenomen. In combinatie met de bepleisterde woningen is hier sprake van een van de grootste bij elkaar gesitueerde hoeveelheid kringwetwoningen binnen het geheel van de Stelling van Amsterdam.

Alhoewel verdedigingstechnisch reeds lange tijd daarvoor niet meer van waarde werd de Kringenwet pas in 1963 afgeschaft.

<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/kleine-werken/kringenwet/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/aalsmeer/>
<http://www.forten.info/index.htm?wetten/kringenwet.htm>

Poorthuis Weesp

In de vorige nieuwsbrief werd melding gemaakt van de fortwachterswoning naast het Fort aan de Ossenmarkt te Weesp.
Volgens de Kabelkrant Weesp, van woensdag 9 maart, wordt deze woning gesloopt op drie muren na. Deze zouden deel hebben uitgemaakt van de stadspoort uit 1672 die er ter plekke stond.
Nu de ramen eruit zijn kan je zien dat de muren inderdaad behoorlijk dik zijn. Het verklaard ook waarom de woning zo dicht langs de weg stond...

<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/weesp/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/weesp-fort/>
<http://www.kabelkrantweesp.nl/>

Bezoekerscentrum

Tot januari 2006 in elke nieuwsbrief een stukje over het bezoekerscentrum. Ook als er weer niets te melden is...

Je kan het hele voorstel lezen of downloaden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/diversen/bezoekerscentrum/>

In Waterlijn nr. 10, de nieuwsbrief van Nationaal Project Nieuwe Hollandse Waterlinie o.a. aandacht voor hun bezoekerscentrum:
Op Fort bij Vechten wordt een informatiecentrum over de Nieuwe Hollandse Waterlinie ingericht. Dit loopt vooruit op de inrichting van een Nationaal Liniecentrum in 2008 op dezelfde locatie.
En de burgemeester van Naarden ziet in zijn stad een goede kandidaat voor een informatiecentrum, mogelijk in combinatie met het Vestingmuseum.
<http://www.hollandsewaterlinie.nl/bibliotheek/index.php?catid=1>

Overig

- Een wedstrijd in fortenbouw voor scholieren op het strand van Zandvoort in 1906:
<http://www.rvc.nl/historical/haarlem/record.asp?pg=0&nr=5137>
<http://www.rvc.nl/historical/haarlem/record.asp?pg=0&nr=5138>

- Op Forten Info is een enquete gaande over het dagdeel dat de voorkeur heeft om op excursie te gaan. <http://www.forten.info/index.htm?cgi-bin/pollit/poll.cgi>

- Volgens het bord bij Fort Uitermeer wordt het fort nog steeds vanaf "mei 2005 toegankelijke voor wandelaars en watersporters".