|
InhoudIn deze nieuwsbrief:
Hierboven staat achter de artikelen, indien van toepassing, welke gemeente het betreft.
|
InleidingJawel, dan eindelijk in het kader van 'logistiek en proviandering' het beloofde (dubbel) artikel over het veen en turf. Forten komen niet direct in het verhaal voor, maar het is wel interessant om te zien welke ideeën er leefden en welke inspanningen er werden gedaan om de Stelling, nog voor de bouw van de meeste forten, gereed te maken voor het beoogde gebruik. Via deze nieuwsbrieven komt niet altijd alles in de openbaarheid. Vaak omdat het nog geen compleet verhaal is, schadelijk kan zijn voor het onderzoek/verwervingen of gewoon oninteressant voor de lezers is. In de 750 e-mails van dit jaar en soms per telefoon komen heel diverse vragen en informatie binnen. De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 3 juli verschijnen. René Ros
|
Veenderij Akerpolder
In 1862 werd door de "Machinale Rahder-turffabriek" in het Drentse Nieuweroord een methode in gebruik genomen om met een stoommachine veen tot "turf van groote digtheid" te persen. Twee dossiers in het archief van dat bedrijf bevatten correspondentie over de Stelling, die Directeur Jan Rahder Czn. in 1890-1894 ontving van de Militaire Intendance in Amsterdam. Onder leiding van Kapitein-Intendant J.H. Bakker werd in mei 1892 een experiment uitgevoerd waarbij veenslik uit de Akerpolder (nu woonwijk 'De Aker' in Amsterdam, stadsdeel Osdorp) per boot naar Nieuweroord werd gebracht. Daar werd het tot turf geperst en gedroogd waarna het per boot terug naar Amsterdam ging. In oktober werden in twee meelfabrieken stookproeven genomen om de kwaliteit van het turf te beoordelen. Kapitein Bakker schreef verheugd aan Rahder dat de hele proefneming succesvol was. Uit de correspondentie blijkt dat tussen beide heren een vriendschappelijke band ontstond. Bakker verbleef verschillende malen in het huis van Rahder, waarvoor dochter Wilhelmina haar kamer moest opgeven. Tevens legde hij contacten met Amsterdamse afnemers en informeerde ook voor zijn nieuwe functie in Den Haag naar geperste turf om het dure steenkool te vervangen.
Conclusie van de proeven was dat het veen uit de omgeving van Amsterdam als turf een geschikte brandstof zou zijn en een deel van het brandstofprobleem zou oplossen. Van 1899 tot 1905 werden op het huidige Hembrugterrein vier loodsen gebouwd om een beginvoorraad turf te hebben. Het is nog niet bekend of en welke polder(s) niet verveend zijn om als oorlogsvoorraad te dienen. Mogelijk was dat de Osdorper Binnenpolder welke pas werd verveend van 1939?-1940. Nieuwe pagina over de Veenderij Akerpolder: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/akerpolder/>
|
Molenstomp AkerpolderMet dank aan Han Stricker, Stichting 'De Oude Molen'. De Akerpolder heeft ook nog wat te maken met de voorganger van de Stelling, de Posten van Kraijenhoff. Was de oever van de Haarlemmermeer in 1787 nog onverdedigd en landden de Pruisen er per boot, in 1805 had Kraijenhoff een aantal posten aangelegd. En vormde de Akerpolder een inundatiegebied waarnaar Stichting 'De Oude Molen' enig onderzoek heeft gedaan.
Van de molen is nog een molenstomp over die al enige tijd gemeentelijk monument is maar recent is afgewezen als Rijksmonument. De aanvraag was mede gebaseerd op de rol in de inundaties en dat de molen het laatste waterstaatkundig bouwwerk van het liniedeel Halfweg - Amstelveen is.
|
Linie van BeverwijkMet dank aan Rob Hotting, Recreatie Noord-Holland.
Lunet 8, goed zichtbaar aan de Alkmaarseweg, was al langer in goede staat en leek onveranderd maar navraag leerde dat de grond gesaneerd is en het profiel verbetert. Lunet 9 is deels opgesnoept door de huizen aan de Krayenhofflaan(!). De linker flank ziet er nu weer origineel uit: kaal en met een fraaie ondiepe gracht ervoor. Een aantal grenspalen zijn weer zichtbaar geworden. De rechter flank is nog zwaar begroeid. Hetzelfde beeld geeft lunet 10 maar de gracht stond daar helemaal droog. Het bleek dat de half-half indeling een compromis is met de buurtbewoners, die wilden de begroeiing houden. De machinegeweer-posten met loopgraven van Duitse oorsprong, twee per lunet, zijn weer allemaal zichtbaar.
Ondertussen wordt gewerkt aan de tweede fase waarbij de andere lunetten 12 t.e.m. 14 worden opgeknapt en ook door de lunettenbeek worden verbonden. Het gebied wordt ook recreatief ontsloten met wandel- en fietspaden en er worden informatiepanelen geplaatst. Tenslotte is het idee geopperd om met een aantal kunstobjecten de plaats van de vroegere lunetten aan te duiden. Linie van Beverwijk: <https://www.stelling-amsterdam.nl/bunkers/beverwijk/>
|
Fort bij HoofddorpMet dank aan voorzitter en beheerder van Sportschuttersvereniging Buitenveldert.
Beroemd is de stalen caponnière die de diepe fortgracht kon bestrijken. De gang van het frontgebouw naar deze caponnière staat meestal onder water dat door een verzakking via een voeg binnen kan komen. Toevallig stond er nu geen water en kon ik door wat modder en zand, langs een kikker, tot bijna in de caponnière komen (zie foto). Enkele meters ervoor staat in de gang een damwandje en daarachter staat het water hoger.
De beide verdiepingen van de enkele keelkazemat worden als technische ruimten gebruikt. De affuiten voor mitrailleurs en kanonnen zijn nog aanwezig. Fort bij Hoofddorp: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/hoofddorp/>
|
Exploitatie Fort Uitermeer
De provincie Noord-Holland heeft gesprekken gehad met vijf kandidaten die belangstelling hebben voor de exploitatie van Fort Uitermeer. Fort-plannen onder de loep Drie ondernemers hebben aan een speciale stuurgroep van de provincie hun plannen voor de exploitatie van Fort Uitermeer gepresenteerd. Fort Uitermeer: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/uitermeer/>
|
Overig- Tweede Pinksterdag had de Stelling website (maar ook Forten Info) opmerkelijk veel bezoeken (150%) te verwerken. Zocht men een leuke buitenbestemming? - Op de website Radarstation Seeadler worden in de Google Maps luchtfoto nu alle nog aanwezige bouwwerken apart aangeduid. <http://www.radarstation.nl/> - Bar 't Fort in Fort bij De Kwakel heeft een website gekregen: <http://www.barhetfort.nl/>
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven. |
Nieuwsbrief 244
Dankzij de digitalisering van de archiefinventarissen kan je op onverwachte archieven stuiten. Met als gevolg dat ik met de trein naar het Drents Archief in het verre Assen 'moest'.
In 1893 werd wederom een proef in de Akerpolder gehouden maar daar zijn weinig gegevens over omdat Rahder erbuiten werd gehouden (en Bakker de leiding er niet over had). Rahder informeerde er in oktober 1893 blijkbaar naar en kreeg in februari 1894 uitgelegd dat een veenpers uit Berlijn was gebruikt.
In opdracht van de stuurgroep Groene Ymond wordt in de gemeenten Heemskerk, Beverwijk en Velsen het Groen- en waterplan uitgevoerd met als onderdeel de zogenoemde Lunettenzone. Het afgelopen jaar hebben de lunetten 8 t.e.m. 11 van de Linie van Beverwijk herstelwerkzaamheden ondergaan: sanering van bodemverontreinigingen, verwijdering van begroeiing en het graven van de grachten.
De opening werd verricht met het onthullen van het informatie bord door twee wethouders van Beverwijk en Heemskerk (zie foto). Tevens werd het beheer overgedragen aan Landschap Noord-Holland. 
Enige tijd geleden kreeg ik de gelegenheid eindelijk weer eens Fort bij Hoofddorp te bezoeken. Dit fort heeft heel veel bijzondere zaken. Zo heeft het het enige hoofdgebouw met twee verdiepingen waarbij de poterne op de bovenverdieping aansluit. Alhoewel in 1904 opgeleverd heeft het fort toch gangen van de benedenverdieping(!) van het hoofdgebouw naar de beide hefkoepels en zelfs een uitgang naar het (kleine) terreplein.
Terug naar het hoofdgebouw welke grotendeels door schietbanen wordt ingenomen. In de poterne is een schietbaan en in de beide helften van de bovenverdieping. Voor die laatste twee zijn diverse tussenmuren afgebroken op een pilaar na (zie foto). De rookkanalen zijn nog zichtbaar en ook waar tussenwanden hebben gezeten. Op een pilaar zijn nog de witte tegels van de wasruimte te zien maar een trap is geheel verdwenen. Centraal is de bar en andere voorzieningen en opslag. De benedenverdieping bevat tevens de bestuurskamer en een winkel voor schietsportbenodigdheden. Er zijn enkele ruimten waar iemand heeft gewoond. De linnenkast en open haard staan er nog en het parket ligt op de vloer. Maar de badkamer is nooit afgemaakt.
Uitbaters azen op Fort Uitermeer