Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam

Nieuwsbrief 258

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam, nummer 258
Thema: Militair Erfgoed in 2007 en Achtste verjaardag
(9de jaargang, 3 januari 2007)

Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Amsterdam.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>

Deze nieuwsbrief is, met illustraties, ook te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook informatie te vinden over deze nieuwsbrieven, het aanmelden en het archief.

Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan ge-interesseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

• Inleiding
• Stelling op de Kaart (Peter Hoogervorst)
• Forten in het nieuwe jaar (Joan Rückert)
• Als een Duitse spion in een zeppelin (Peter Schat)
• De Stichting Stelling van Amsterdam (Cor Wagemakers)

Hierboven staat achter de artikelen, indien van toepassing, welke gemeente het betreft.

Inleiding

Alle lezers een zeer voorspoedig 2007 gewenst!

Dit is de eerste nieuwsbrief van 2007 en tegelijkertijd markeert het de achtste verjaardag van de Stelling van Amsterdam website. Ter gelegenheid hiervan heb ik in november een aantal personen gevraagd een artikel bij te dragen met als thema 'Militair Erfgoed in 2007'. Hun bijdragen zijn in deze thema-nieuwsbrief opgenomen. Zeer veel dank aan de auteurs voor de bijdragen die zeker een meerwaarde hebben.

Vanaf heden verschijnt de nieuwsbrief tweewekelijks op woensdag, en niet meer op maandag, maar uitzonderingen blijven mogelijk. Het geeft onder andere wat meer tijd om nieuws van het weekeind ervoor te verwerken.
Er zijn nog twee thema-nummers en een normale nieuwsbrief vrijwel gereed. Dat betekent dat deze maand waarschijnlijk elke week een nieuwsbrief zal verschijnen, met afwisselend een thema- en normale nieuwsbrief.

Reageren op deze nieuwsbrief kan op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/
De volgende nieuwsbrief zal op 10 januari verschijnen.

René Ros

Stelling op de kaart

Door Peter Hoogervorst, Programmamanager Stelling van Amsterdam, Provincie Noord-Holland.
Foto 1: Alexander Senger, Stichting Herstelling.

Allereerst de beste wensen voor 2007 aan allen die bij de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie betrokken zijn. Ook gefeliciteerd met de 8e verjaardag van de nieuwsbrief. En verder kunnen we elkaar feliciteren met 10 jaar UNESCO-status van de Stelling als werelderfgoed. Werelderfgoed dat we willen behouden en versterken en dat in 2007 weer alle aandacht krijgt en verdient vanuit het provinciale programmabureau.

We zijn hard bezig om onze vacatures na de provinciale reorganisatie vervuld te krijgen, zodat we weer op een goede bezetting komen. En willen dan een gebiedsindeling maken, zodat de fortgebruikers steeds met dezelfde contactpersoon uit ons programmabureau zaken kunnen doen. Eigenlijk doen wij na wat de Stelling 100 jaar geleden al had: een indeling in sectoren…

Die voltallige bezetting en de inzet en betrokkenheid van fortgebruikers hebben we hard nodig om in 2007 met een gezamenlijke marketingcampagne naar buiten te kunnen treden. Om te laten zien dat de Stelling een samenhangend geheel is. Een bijzondere ring om onze hoofdstad. Bij een stevige winterwandeling over een liniewal bleek mij dat laatst weer. Door de kale bomen zie je de flats en torens van Amsterdam aan de horizon liggen. Ingeklemd tussen de dijken, forten, sluisjes en andere elementen, die de Stelling tot zo’n mooie eenheid maken.

Met de marketingcampagne zetten wij samen met u de Stelling op de kaart. Maar doen dat ook heel letterlijk door bijvoorbeeld op de Wandel- en Fietsbeurs te gaan staan. Door kaarten en boekjes uit te geven met mooie wandel- en fietstochten in het Stellinggebied. Wij gaan in 2007 bestaande knelpunten in de routes aanpakken. Ik hoop dat wij zover met elkaar komen dat in 2007 de meeste wandel- en fietsknelpunten zijn opgelost. Zodat u een “Rondje Stelling” langs de verdedigingslijn kan lopen of fietsen. (Of als dat wat veel is, een stukje van die 135 km aflegt).

Ook op ander terrein zijn we druk met forteigenaren, beheerders, gemeenten en waterschappen in de weer. Wij willen graag drie bezoekerscentra op de forten om bezoekers goed te kunnen informeren over de Stelling. Pampus en Vijfhuizen zijn hun plannen aan het uitwerken. En in het noordelijke deel gaan wij in het voorjaar van 2007 een definitieve keuze maken uit de drie gegadigden Spijkerboor, Krommeniedijk en Nekkerweg.

Als laatste wil ik nog de Ondernemersdagen noemen, die wij in november hebben georganiseerd. Met een aantal belangstellende ondernemers zijn wij in gesprek om te horen wat hun wensen zijn. Mogelijk kunnen er nieuwe activiteiten op de forten worden opgestart.

Genoeg te doen dus om de Stelling op de kaart te zetten. Als provincie hebben wij daarvoor ons netwerk, geld en kennis beschikbaar. Maar u bent met nog veel meer handen, kennis en enthousiasme aan de Stelling verbonden. Laten we vooral door samenwerking onze doelen bereiken!

Waarbij ik van de gelegenheid in deze nieuwsbrief gebruik maak om mijn bewondering uit te spreken voor al die stille werkers, die achter de schermen bezig zijn om forten lekdicht te krijgen, om bomen te snoeien, kozijnen te schilderen enz. Ik denk dan onder andere aan de jongeren die door de stichting Herstelling worden ingezet op de forten. Ook al die stille werkers wens ik een goed en gezond 2007 toe!

Programmabureau Stelling van Amsterdam: <http://www.noord-holland.nl/thema/welzijn_zorg_en_cultuur/Cultuur/Stelling_van_Amsterdam/>

Forten in het nieuwe jaar

Door Joan Rückert, gids Fort bij Spijkerboor en gidsenpool Stichting Mega.

Ik ben geboren in Castricum. In mijn jeugd heb ik dan ook veel in de bunkers gespeeld, er stonden voor mij bijzondere bunkers in het duin. Het eerste fort van de Stelling van Amsterdam wat ik zag was het Fort aan de St. Aagtendijk, dat vond ik erg leuk.
Wat ook erg leuk was, met je vader naar de ruine van Brederode. Hier kan je leuk op speurtocht gaan, je fantasie wordt geprikkeld. Als kind vond ik het Muiderslot wat minder spannend. Fietsen en wandelen samen met mijn vader in het duin gebied bij Castricum was natuurlijk ook erg spannend.

Wat mij dus al vroeg is bij gebracht, waren verdedigingswerken en natuur. Inmiddels gids ik al weer een aantal jaren op het Fort bij Spijkerboor. Hier komt voor mij natuur en cultuur heel dicht bij elkaar.
Het leuke van gids zijn is bezoekers met andere ogen laten kijken naar een blok beton of naar een stapel stenen en de natuur. De verwondering van bezoekers blijft leuk voor mij. In Nederland is toch heel veel militair landschap te zien. Denk bijvoorbeeld aan wegen, waterwegen, dijken enz., maar er zijn ook veel zaken die wij niet zien zoals pijpleidingen voor brandstof en een eigen militair telefoonnet.

Het is goed om dit te behouden en om het open te stellen voor publiek of door er informatieborden bij te plaatsen. De komst van een informatie centrum voor de Stelling van Amsterdam is dan ook een goed initiatief. Ik hoop dan ook dat er een of meerdere komen, zodat de Stelling voor een breed publiek zichtbaar word.

Een Nieuwjaars wens van mij is hopen op een goede ondersteuning, door de provincie, van de verdedigingswerken en de verdedigers (lees: gidsen). Ik wens iedereen een jaar waarin wij weer lekker kunnen 'verdedigen'.

Als een Duitse spion in een zeppelin

Door Peter Schat, voorzitter Stichting Mega.

Amsterdam lag als een stenige bruine vlek in een groen tapijt, waarop sloten en vaarten in varianten van blauw een regelmatig rasterpatroon trokken. Waar staalkleurige lijnen elkaar kruisten, doken hier en daar langgerekte eilandjes in cirkels van water op. Vanuit de lucht was goed te zien, hoe de kleine forteilandjes in een wijde boog rond de hoofdstad waren gestrooid. Negen neuzen drukten zich dichter tegen de glazen ruiten van de passagiersgondel. Hun bezitters, negen officieren van het Duitse leger, namen de waterrijke wereld beneden goed in zich op. Luid bromden de drie propellormotoren van 145 p.k. elk, die de met 19 miljoen liter waterstofgas gevulde zeppelin voortstuwden boven de polders. Daardoor klikten de sluiters van enkele balgcamera's onhoorbaar. Souvenirs voor thuis, om dat wonderlijke verdedigingswerk van hun Nederlandse buren nog eens goed te kunnen bestuderen.

Niet lang na deze vlucht die het luchtschip de Viktoria Luise in 1912 uitvoerde naar Amsterdam, zou de chef van de Nederlandse Generale Staf lucht krijgen van de achtergrond van de passagiers. Hij oordeelde in een brief dat de minister deze "ernstige onbescheidenheid in volstrekten strijd met de eischen der internationale courtoisie" niet over zijn kant moest laten gaan en riep hem op krachtig bij de buurregering te protesteren. De Stelling van Amsterdam en alles wat ermee samenhing waren immers in het kader van het landsbelang strikt geheim.

Hoe diametraal tegengesteld kan de houding van een land in een eeuw tijd worden! De Stelling van Amsterdam is nu een monument van wereldallure en veel partijen, de overheid voorop, zijn erbij gebaat wetenschap erover te verspreiden onder een breed publiek.
De Stichting Mega is een van die kennisgeneratoren, met een website die al honderdduizenden keren bezocht is en die wording, wezen en waarde van dit mega-monument in tal van weetjes onder de aandacht brengt. Zo is er ook de brief te vinden die de stafchef in 1912 aan de minister zond.
Met de luchtfoto's van het nieuwe Google Earth kan men de Stelling op de manier beleven van een Duitse spion in een zeppelin. Dat dit aanspreekt bewijzen de duizenden keren waarop maandelijks op de blauwe bolletjes op de website wordt geklikt.

Ik wens dat MEGA ook in 2007 de stijgende lijn van het aandacht trekken vasthoudt met de prachtige percentages van het afgelopen jaar. Groeicijfers die het bedrijfsleven jaloers zouden maken.

Stichting Mega: <http://www.stichting-mega.nl/>
Brief Duits Luchtschip Viktoria Luise: <https://www.stelling-amsterdam.nl/stelling/stukken/luchtschip/>

De Stichting Stelling van Amsterdam

Door Cor Wagemakers, secretaris Stichting Stelling van Amsterdam.

De in 1995 opgerichte stichting kreeg eind 1996 een geweldige impuls door de plaatsing van de stelling op de werelderfgoed lijst van UNESCO. De doelstellingen van de stichting waren ambitieus en in de loop van de jaren bleken enige punten te ambitieus. Maar de hoofddoelstellingen: "bekendheid bevorderen" en "een groter draagvlak creëren voor het behoud" zijn steeds voorop blijven bestaan.
In begin 2007 zullen de doelstellingen van de Stichting opgaan in het Erfgoedhuis Noord-Holland en in het Programmabureau van de Provincie, wat tot gevolg heeft dat de Stichting opgeheven wordt. In het Erfgoedhuis zal zich één persoon bezig houden met de Stelling.

Terugkijkend naar deze twaalf jaren kunnen we onze zegeningen tellen, waaronder de oprichting van de Stichting Herstelling welke de Stelling inmiddels ontgroeid is en zelfs internationaal "gaat"; het uitgeven van de Stellingkoerier; het stimuleren met behulp van het planontwikkelingsfonds; de Stellingmaand(en); het uitgeven van het prachtige standaardwerk "Harnas voor de hoofdstad". 
Niet alle ideeën konden gerealiseerd worden en bovendien blijft – na de opheffing van de Stichting - de zorg voor het behoud van de stelling onverkort bestaan. Deze zorg wil ik graag met u delen.

De behoefte aan een bezoekerscentrum is regelmatig geuit. Met diverse pogingen in de afgelopen jaren is het de stichting niet gelukt een dergelijk centrum van de grond te tillen. De provincie heeft onlangs in een studie aangegeven, dat er mogelijk twee of drie centra komen. In de afgelopen twaalf jaren zijn er velen die geïnspireerd zijn door de Stelling en zich willen inzetten voor de Stelling. De belangstelling voor de website 'Stelling van Amsterdam' getuigt daarvan.

Het is duidelijk dat die ene functionaris bij het erfgoedhuis de steun van u allen nodig heeft. De medewerking aan de Stellingmaand en het verspreiden van kennis over de Stelling zal op prijs gesteld worden. Daarnaast zal "bevraging" en "stimulering" van de functionaris positief kunnen werken.
De stichting heeft in de afgelopen jaren de technische informatie over de Stelling geheel toevertrouwd aan de website van René Ros en acht het wenselijk dat dit gecontinueerd wordt. Door de oprichting van Stichting Mega bestaat de kans dat er een vermenging plaats vindt en dat de Stelling als eenheid minder tot zijn recht komt; persoonlijk schat ik die kans gering in.

Ik wens alle geinteresseerden een goed 2007, met bezoek aan een/twee/drie bezoekerscentra, deelname aan de Stellingmaand, met het lezen van de Stellingkoerier(s) en een stimulerend contact met het erfgoedhuis.

Stichting Stelling van Amsterdam: <http://www.stelling-van-amsterdam.nl/>