Sector Zaandam

Kustbatterijen bij IJmuiden

Locatie:

Batterij I (IJmuiden Noord) lag in de duinen nabij Wijk aan Zee, ten noorden van de haventoegang. Na 1942? is hier de Duitse Seeziel Batterie Wijk am See gebouwd welke nog aanwezig is.

Batterij II lag in de duinen zuidelijk van Wijk aan Zee, ten noorden van de haventoegang.

Batterij III lag in de duinen tussen het Semafoor complex en de zuidpier, ten zuiden van de haventoegang. Vanaf 1942? is nabij de Duitse Flakbatterie Metzing Alt en een infanterie steunpunt gebouwd.

Batterij IV lag in de duinen ten zuiden van de zuidpier, ten zuiden van de haventoegang. Vanaf 1942? is hier de Duitse Seeziel Batterie Heerenduin gebouwd welke nog aanwezig is.

Doel:

De verdediging van geprojecteerde mijnversperringen.

Bezetting:

minimaal 45 bedieningsmanschappen; 3e Compagnie van het Regiment Kust Artillerie

Bewapening:

Zie omschrijving.

Historie:

Zie Historische kalender.

Omschrijving:

De batterijen werden gebouwd ter verdediging van het Westfront (Groep Haarlem) van de toenmalige Vesting Holland waarin de Stelling vanaf 1922 was opgenomen.

Lichte en middelbare artillerie

De Batterijen I en II waren elk voorzien van drie 12 cm L/40 kanonnen met elk 9 bedieningsmanschappen. Beide lagen ten noorden van de haventoegang.
Batterij I was bedoeld voor het geven van indirect vuur en daarom voorzien van twee aparte meetposten. Deze ontbraken voor Batterij II omdat deze alleen direct vuur moest geven.
In 1932 zijn voor deze twee batterijen zes emplacementen, twee commandoposten en twee werkkamers gebouwd. Pas in 1939 volgden de twee meetposten voor Batterij I en drie schuilplaatsen, drie munitiebergplaatsen en een munitiemagazijn.

Batterijen III en IV, ten zuiden van de haventoegang, waren elk voorzien van drie 7 cm L/40 kanonnen voor direct vuur met elk 6 of 7 bedieningsmanschappen. Er waren geen andere permanente werken zoals een commandopost of munitiemagazijn.
Verspreidt over de duinstrook waren enkele zoeklichten in open opstelling geplaatst.

Zware artillerie

Om vernieling van de sluizen door vuur vanuit zee te voorkomen lag de Hr.Ms. Jacob Heemskerk lange tijd in de haven als drijvende batterij; het (kust)batterijschip IJmuiden. Het verving met haar 24 cm geschut de oude bewapening van het Fort bij IJmuiden.

Vanaf 1932 werd gepleit voor het aanleggen van een vaste batterij met het geschut van de Hr.Ms. Hertog Hendrik en Hr.Ms. Jacob van Heemskerk. In 1940 was er een ontwerp gereed voor een zware kustbatterij met 24 cm L/40 kanonnen met drie kanongebouwen, commandopost, afstandmeterpost, twee meetposten en twee machinegebouwen. De totale bouwkosten zouden 2.100.000 gulden bedragen en een jaar bouwtijd vergen. De kosten per schot (!) zouden maar liefst ca. 3.500 gulden bedragen maar er was eigenlijk geen ander geschut meer beschikbaar. In mei 1940 bleek vrijheid onbetaalbaar en was het bij plannen gebleven waarna de Duitse bezetter het alsnog uitvoerde: de drie geschutstorens van de twee schepen werden in de Seezielbatterie Brandenburg bij Rotterdam geplaatst. De ontwapende Heemskerk werd als luchtafweerschip 'Undine' voor de Duitse kust ingezet.

Kazernering

Achter de Batterijen I en II waren barakken gebouwd. Een kazerne (274.000 gulden) was in aanbouw maar is nooit voltooid door het binnenvallen van de Duitse bezetter.

Duitse bezetting

Vlak voor de capitulatie zijn de stukken van batterijen I, II en III door eigen personeel vernield. Batterij IV bleef intact en werd hergebruikt.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft de Duitse bezetter op de locaties van de Nederlandse kustbatterijen haar eigen batterijen gebouwd. Batterij III werd Marine Flak Batterie Metzing Alt.
De Nederlandse werken zijn daarbij gesloopt of ondergewerkt en enkele hergebruikt. Zo werd een werkkamer in gebruik genomen als telefoon-schakelruimte.

In de jaren 1960 werden bij een uitbreiding van Hoogovens een werkkamer en een commandopost gesloopt, waarschijnlijk van Batterij II. Er is nog een bouwwerk aanwezig, mogelijk de werkkamer van Batterij I, en deze ligt op het Hoogovens terrein en wordt voor de opslag van explosieven gebruikt.

Naoorlogs gebruik

Na de oorlog is er nog wel sprake van gebruik van kustbatterijen maar het is onduidelijk of de Nederlandse of Duitse werken daarvoor zijn gebruikt. In de Memorie van Toelichting bij het ontwerp van Wet tot intrekking van de Wet van 23 december 1853 (Kringenwet), werden de kustbatterijen bij IJmuiden nog genoemd als zijnde vestingwerken van de eerste klasse. Mogelijk werd hiermee alleen de mogelijkheid van hergebruik van Duitse werken mogelijk gehouden en bebouwing voorkomen.

Omgeving:

De originele situatie rond de positie is sterk gewijzigd. Aanwezigheid van restanten, behalve het fort, is onwaarschijnlijk.

Eigenaar:

-

Gebruiker:

-

Gebruik:

-

Monument status:

Geen