Sector Zaandam

Fort bij IJmuiden

(Kustfort bij IJmuiden, Pantserfort IJmuiden; Volksmond: Forteiland IJmuiden)

Locatie:

Het fort lag ten noorden van de monding van het Noordzeekanaal buiten de zeesluizen. Samen met Fort aan het Pampus, Fort Harssens (Den Helder) en Hoek van Holland behoorde het tot de kustverdediging. Het fort is onderdeel van de Positie van IJmuiden.

Doel:

"Moet hoofdzakelijk dienen om den toegang tot de haven aan vijandelijke schepen te beletten en voorts om in verband met de troepen van het leger te velde en het fort bij Velsen, het Noordzee-kanaal met zijne sluizen te verdedigen."

Bezetting:

318 (1909-1910), 325 (1913), 287 (1920)
Zie Fortwachter van Assema, Eerstaanwezend Ingenieur J.Y.H. Gijsberti Hodenpijl, Eerstaanwezend Ingenieur I.J.H. Gijsberti Hodenpijl, Fortcommandant Harrebomée, Genieofficier Klinkhamer, Overste-zanger Speenhoff, Soldaat? Klinkenberg, Fortwachter Van der Zee en Fortwachter Zoeteman.

Bewapening:

Zie Opgave der Bewapening 1910.
250 schoten per vuurmond 15cm L30 en 15 cm L25 opgeslagen.

Historie:

Zie Historische kalender.

Omschrijving:

Enkelvoudig fort, gebouwd met baksteen en sommige delen van ongewapend beton en puinbeton. De uitgebreide fort structuur op een driehoekig oppervlak, omgeven door een droge gracht, bestaat gedeeltelijk uit drie verdiepingen waarin een bepantserde galerij (vijf 24 cm L/30 kanonnen), een geschutskoepel (twee 15 cm L/30 kanonnen) en twee kanonnen aan de zuidzijde naar het kanaal (10 cm) aanwezig waren. Tevens waren er 13 mitrailleurs (4 x M.90 en 9 x M.83) en twee 8 cm kanonnen voor de nabij- en grachtverdediging. Bovendien was er een gepantserde galerij op het dak met 7 mitrailleurs en 56 geweerposities.
Dit kustfort had een vooruit geschoven positie t.o.v. de andere forten in de Stelling.

In 1884 werd door de Genie een spoorlijn van het station van Velsen naar het fort en de noordpier aangelegd. Het werd gebruikt voor de aanvoer van de pantserdelen. In 1887 verlengde het Ministerie van Oorlog de concessie met de Hollandssche IJzeren Spoorweg-maatschappij niet en het volgende jaar is het spoor opgebroken.

De kanonnen werden in 1939/1940 afgekeurd. In de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetter voor de Atlantikwall uitgebreid met bunkers op het eiland tot de Kustbatterie Kernwerk. Een groot aantal zijn na de oorlog weer verwijderd onder andere omdat het eiland met de helft verkleind werd. Er staat ook nog een Nederlandse S7 kazemat op het eiland.

Omgeving:

Toen de zeesluizen werden uitgebreid en het Noorderkanaal werd gegraven kwam het fort in 1929 geïsoleerd op een eiland te liggen. De relatie tot de kust, het kanaal en de sluizen is onveranderd.

Eigenaar:

Rijkswaterstaat

Gebruiker:

PBN Sport & Adventure, Vrienden van Forteiland IJmuiden

Gebruik:

Evenementen

Monument status:

Provinciaal Monument Noord-Holland; Lijst van Werelderfgoed UNESCO