Sector Zaandam

Positie van IJmuiden

Locatie:

De positie omvat een gebied ten noorden en ten zuiden van het Noordzeekanaal en de sluizen in IJmuiden.

Doel:

Afsluiting en verdedigen van de havens, het Noordzeekanaal en de zeesluizen ter voorkoming van gebruik door een aanvaller en ter bescherming van de inundatiesluizen.

Bezetting:

-

Bewapening:

Zie omschrijving.

Historie:

Zie Historische kalender.

Omschrijving:

In 1914 werd de Positie van IJmuiden opgericht ter versterking van de verdediging van de haven en de omgeving en vereenvoudiging van de bevelvoering. De positie bestond uit het Fort bij IJmuiden, twee kustbatterijen, twee landbatterijen en twee duinstellingen. Daarnaast was er gedurende de Eerste Wereldoorlog een tentenkamp aan de Kanaaldijk en vreeën de soldaten achter de PEN-centrale met de IJmuidense meisjes.
Gedurende een lange periode zijn er ook plannen geweest voor een Fort bezuiden het Noordzeekanaal.

Kustbatterijen

Van de kustbatterijen lag er één ten zuiden van de havenmond bij het semaphore-complex. Het was voorzien van loopgraven en prikkeldraadversperring. Als bewapening waren er vier kanonnen (3,7 cm, 7,5 cm en 2 x 12 cm) en een mitrailleur als "anti-vliegtuiggeschut" aanwezig.
Op de kop van de Vissershaven stonden drie 7,5 cm Skoda kanonnen gericht op de havenmond.

Landbatterijen

Op de kop van het sluiseiland (nu tussen de Zuider- en Middensluis) was een opstelling met 2 x 7,5 cm Marine. Met het front naar het noorden lag de tweede landbatterij achter de grote schutsluis (nu de Middensluis?) met een loopgravenstelsel en achter iedere sluisdeur een 3,7 cm Marine kanon.

Duinstellingen

Daarnaast waren er in 1916-1917 twee duinstellingen ten zuiden en ten oosten van IJmuiden aangelegd. Het bestond uit twee linies met voor een deel een linie loopgraven ervoor. De duinstelling was voorzien van negen batterijen, prikkeldraadversperringen, mitrailleuropstellingen, schuilplaatsen, geneeskundige hulpposten en commandoposten. Gedurende de Eerste Wereldoorlog werden er twaalf 6 cm kanonnen aan de Positie toegewezen, mogelijk voor opstelling in de duinstellingen.
Tenslotte was er bij Wijk aan Zee, ten noorden van het kanaal, een duinopstelling voor twee mitrailleurs M.08, anti-vliegtuiggeschut.

Stoomsloepen

Twee stoomsloepen, de nummers 66 en 68, patrouilleerden indien nodig tussen de 1000 en 1500 meter buiten de haven. Hun taak was het om de vijand waar te nemen en in dat geval te waarschuwen met een lichtpijl maar ze mochten niet deelnemen aan het gevecht.

Onderzeeboten

Het "Station voor Onderzeeboten te Ymuiden" bezat in 1914 de depotschepen Mercuur (1886) en de Vali (1878). Deze waren respectievelijk bij de Onderzeebootdienst in gebruik van 1914-1918 en 1913-1924). De taak van de onderzeeboten was:
"1e. Het los van eenige locale verdediging optreden langs de Nederlandse kust.
2e. het medewerken aan de locale verdediging van Ymuiden."
De onderzeeboten hadden een meldplicht aan de Stellingcommandant bij vertrek en aankomst maar zouden pas na een bevel van de Opperbevelhebber van Land en Zeemacht onder het commando van de Stellingcommandant staan.

Kustverdediging 1916-1920

Tussen 1916 en 1920 zijn er verschillende plannen geweest om de verdediging aan de kustzijde van de positie te verbeteren. Het gebied omvatte zowel de duinenrij aan de noord- als de zuidzijde van het Noordzeekanaal.
In die periode was het idee van een centraal gebouw met alle functies al verlaten. Omwille van de kwetsbaarheid werden de functies over verschillende gebouwen verdeeld, hetgeen door de Duitse Westwall en Atlantikwall bekend is geworden. In de verschillende plannen was dan ook sprake van:

• privaat- en reinigingslokaal;
• bomvrij munitiemagazijnen (2000 schoten voor 7,5 L/30 kanonnen), twee aan elke zijde van het kanaal;
• vier kanonnen 28L/45 op spoorwegaffuit met bijbehorend spoor en bomvrije tunnel;
• vier snelvuurkanonnen 15L/45 op duikaffuit of draaikoepel met evenzoveel munitiemagazijnen voor 800 reserve schoten;
• bomvrije elektrische centrale;
• luchtafweer en onderkomens voor 25 man.

Ook was er een marinehaven gepland aan de zuidzijde van het kanaal waar nu de Duitse S-bootbunker staat. Onderdeel hiervan was een "ondergrondse schuilplaats onderzeeboot". Later werd de marinehaven aan de noordzijde geprojecteerd.

Voor zover bekend zijn geen van de genoemde werken ooit gebouwd of aangelegd.

Kustverdediging 1939-1940

Na het afkeuren van het geschut van het Fort bij IJmuiden in 1939/1940 werd de kustverdediging verplaatst naar het kustbatterijschip IJmuiden (vm. pantserschip Heemskerk) met twee 24 cm snelvuurkanonnen. In de periode 1932 - 1939 werden vier Kustbatterijen bij IJmuiden gebouwd.

Ook onderdeel van de kustverdediging vormde de bouw van diverse S-kazematten langs het strand en haventoegang. Daarvoor is een begin gemaakt, en in 1939 afgebroken, met de bouw van twee S-5 en 18 S-7 kazematten ten noorden van de haventoegang. Ten zuiden, tussen IJmuiden en Zandvoort moesten 3 S-5 en 9 S-7 kazematten gebouwd worden. Eind 2001 is er nog een S5 kazemat gevonden en die is kort na de vondst gesloopt.
Bij de sluizen werden tussen 1932 en 1936 een onbekend aantal G Kazematten (met gietstalen koepel voor mitrailleurs) gebouwd. Ook bij Uitermeer zijn enkele G Kazematten gebouwd en nog aanwezig.

Omgeving:

De originele situatie rond de positie is sterk gewijzigd. Aanwezigheid van restanten, behalve het fort, is onwaarschijnlijk.

Eigenaar:

-

Gebruiker:

-

Gebruik:

-

Monument status:

Geen