Sector Ouderkerk

Fort aan het Pampus

(Fort in de Zuiderzee aan het Pampus, Pantserfort Pampus, Fort bij Pampus, Fort Pampus; Volksmond: Forteiland Pampus)

Locatie:

Het fort eiland ligt in het IJmeer, de vroegere Zuiderzee en IJsselmeer, voor Muiden. Samen met Fort bij IJmuiden, Fort Harssens (Den Helder) en Hoek van Holland behoorde het tot de kustverdediging.

Doel:

"1ste - tot het tegengaan van eene beschieting der stad Amsterdam vanuit zee;
2de - tot het beletten van een doordringen des vijands te water over het pampus tot die stad of tot de Oranjesluizen;
3de - tot het bijdragen ter bestrijding van vijandelijke ondernemingen tegen eenig stellinggedeelte, binnen bereik van het fort gelegen (Zuiderzeefront)."
Verdediging op zee was een taak van het Zuiderzee-flottielje van de Koninklijke Marine.

Na 1932 was alleen het derde doel overgebleven en specifiek de flankering van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

Bezetting:

200 (1895), 204 (1920)
Zie Fortwachter Harm Alberts, Korporaal Bander, Fortcommandant Bentz van den Berg, Soldaat Groot, Soldaat Kouw, Kanonnier Nieman, Kanonnier Obbes, Genieofficier Van Rijsbergen, Kanonnier Cor Tilburgs en Korporaal Westerveld.

Bewapening:

Zie Opgave der Bewapening 1910 en Koepel-tekening 24 cM L35.
300 schoten per vuurmond 6cm Minimaal Schietgat opgeslagen (1.350 brisantgranaat, 150 granaatkartets en 300 kartets patronen)

Historie:

Zie Historische kalender.

Omschrijving:

Enkelvoudig fort model op ovaal eiland. Gebouwd in baksteen met delen onversterkt beton en puin-beton. Het uitgebreide eiland heeft een droge gracht met een weergang en het hoofdgebouw. Het hoofdgebouw bestaat uit twee geschutskoepel-kanalen, munitie-opslag en verblijfs- en verzorgingsruimten.

Rondom het eiland is vlak onder de waterspiegel een stortkade om landingen te voorkomen.
De huidige fortwachterswoning is gemaakt van de ruwbouw van het bemanningsverblijf van een radarpost waarmee de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog zijn begonnen. De twee oorspronkelijke fortwachterswoningen en de bergloods zijn gesloopt.

Drie funderingen uit circa 1927 voor luchtdoelgeschut zijn nog aanwezig. De identieke Luchtafweerbatterij Halfweg is nog vrijwel intact.

In ongeveer 1933 is een van de 6 cm kanonnen van een pantserbatterij geplaatst in een nieuwe Kazemat III op het Fort aan de Biltstraat bij Utrecht. Deze en de vijf overige kanonnen werden in oktober 1935 bestemd als voorlopige bewapening voor enkele nieuwe brugkazematten: Ravenstein Zuid, Mook Zuid, Gennep Zuid, Buggenum Noord, Ittervoort en St.Andries. Vanaf augustus 1937 werden deze kazematten verwapend en voorzien van kanon 5 cm No.2.

Volgens Groep Albrecht: "elke avond zijn er bij het fort "Pampus" vijf z.g. veerboten met 20 tot 30 man bemanning. Zij dienen voor de opleiding van matrozen" (23 augustus 1944).

Omgeving:

De originele situatie op en rond het eiland is onveranderd. Alleen de acht kraters aan de zuid-oost zijde op het talud zijn erbij gekomen: overgebleven munitie uit de Tweede Wereldoorlog is daar door de Muider Kruitfabriek tot ontploffing gebracht.

Eigenaar:

Stichting Forteiland Pampus

Gebruiker:

idem h.o.d.n. Forteiland Pampus

Gebruik:

Museum/recreatief gebruik met cultureel-militaire geschiedenis waarde.
Zie ook Veerdienst IJburg-Pampus.

Monument status:

Rijksmonument; Lijst van Werelderfgoed UNESCO