Kazernes, magazijnen en infrastructuur

Militaire Drinkwatervoorziening

(Werken ten behoeve van de drinkwater voorziening in de Stelling van Amsterdam, Installatie voor watervoorziening in de Stelling van Amsterdam, Militair Bronwaterinstituut, Waterleiding Nieuwe Meer, Militaire Inrichting voor Drinkwatervoorziening, Drinkwaterinstallatie Sloten, Magazijn aan de Haagseweg)

Locatie:

Nabij het voormalige Fort aan Het Nieuwe Meer (onderdeel van de Posten van Kraijenhoff) en later het Magazijn voor Bijzondere Opkomst in de Riekerpolder bij het dorp Sloten, ten noorden van het Nieuwe Meer. De bronnen liggen langs de Ringvaart van de Haarlemmermeer en in de Riekerpolder.

Doel:

"Voorzien in de behoefte aan drinkwater voor de bevolking van de gemeente Amsterdam, de gebruikers van de Zaanlandsche Waterleiding en de daarbij aangesloten buitengemeenten tijdens een beleg." Andere inwoners van de Stelling konden tijdens een beleg gewoon gebruik blijven maken van regenwater en de lokaal aanwezige bronputten.
Zie ook het hoofdstuk Proviandering.

Personeel:

-
Zie Genieofficier Van Roijen.

Historie:

Zie Historische kalender.

Omschrijving:

Aanvankelijk werden twintig proefputten langs de kade van de Ringvaart en achter (oostelijk) het toenmalige fort geslagen. Later is een gebied van drie hectare, tegen de huidige Sloterweg aan, aangekocht voor het slaan van 97 putten. Al deze putten werden aangesloten op het pompstation dat tussen beide locaties lag en vormden gezamelijk de bronwaterleidinginstallatie.
De meeste gebouwen, waaronder de twee stokerswoningen en een machinistwoning, zijn nog steeds aanwezig.

In vredestijd viel het beheer van de installaties onder de Genie. De functie "Directeur van de Militaire Drinkwatervoorziening te Sloten" bestond alleen in oorlogstijd.

Van 1916 tot 1918 hebben er drie luchtafweerkanonnen rond het terrein gestaan. Zie Luchtafweer Ouderkerk voor meer informatie.

Infrastructuur

Het pompstation bestond oorspronkelijk uit een machinegebouw, ontijzerings-inrichting, reinwaterkelders, bezinkvijver (?), gashouder, drie woningen en een steiger.
De ontijzerings-inrichting was noodzakelijk om d.m.v. bezinking en filtering het ijzeroxide te verwijderen. Hiervan was gemiddeld 23 mg/l aanwezig. Om de 180 m3 gas per dag dat uit de putten vrij kwam op te vangen was een gashouder van 50 m3 geplaatst, mogelijk in de zuidwesthoek van het terrein.
Bij de proefboringen in 1897 en 1898 werden resp. 21 en 67 bacteriën per cm3 aangetroffen hetgeen steriel was.

Waterstroom

Onder het terrein loopt een grondwaterstroom, van oost naar west, naar de diepere Haarlemmermeerpolder. Hierdoor blijft een constante aanvoer van grondwater. Door Lancashire stoomketels aangedreven pompen, pompten het water via een hevelleiding uit de putten naar de ontijzerings-inrichting.
Het opgepompte en gezuiverde drinkwater werd via een leiding langs de Sloterweg en Overtoom, bij de Stadhouderskade in het stadsnet van Amsterdam gebracht. Deze werd in 1906 en 1907 aangelegd waarbij op 1 september 1907 de zinker door de Kostverlorenvaart werd gelegd.

Waterschepen

Er was blijkbaar geen verbinding tussen de Amsterdamse waterleiding en de Zaanlandsche Waterleiding want zowel hier als bij de Artillerie-Inrichtingen in Zaandam werd een steiger voor waterschepen gebouwd.

Bij de Artillerie-Inrichtingen werd voor 3222,52 gulden een steiger, loods en pomp aan het Noordzeekanaal aangelegd. Daar kon dan water ontvangen worden dat per boot werd aangevoerd. In december 1918 werd de installatie ontmanteld en de steiger voor 400 gulden aan de Artillerie-Inrichtingen verkocht.

De steiger bij de Militaire Drinkwatervoorziening installatie werd in 1935 of 1936 verplaatst naar een andere locatie aan de Ringvaart even ten noordwesten van de (toen) nieuwe brug van de Rijksweg 4.

Duitse bezetting

In november-december 1943 werden in opdracht van de Duitse bezetter de voorziening getest. In januari 1944 werd de installatie in opdracht van de Verteidigungsstab Amsterdam aan de Gemeentewaterleidingen overgedragen. Daarna tot maart 1944 gerepareerd en tot oktober beproefd. Een andere bron meldt dat tussen februari en september alle hevelleidingen en gasleidingen op druk geperst werden en alle lekken en andere gebreken verholpen zodat de installatie weer gebruiksklaar was.

Het heeft nooit als noodvoorziening hoeven functioneren, maar de Duitse bezetter had blijkbaar wel interesse in een bruikbare reserve. Na de oorlog bleken de woningen nog bruikbaar maar de installaties zwaar beschadigd en onbruikbaar.

Koude Oorlog

In de jaren 1960-1980 werd het complex gebruikt door het 504-1 Genie Depot en Verzamelplaats Compagnie Detachement Nieuwe Meer voor de opslag van onder andere: comouflagenetten en steunen, gasmaskers en componenten, chemicaliën, verkeersregeling-uitrusting, waterzuiveringsartikelen en hout.

Zie ook Regenwaterkelders Rijksmuseum en Regenwaterkelders Paleis van Justitie.

Omgeving:

De originele situatie rond de werken is vrijwel geheel verdwenen.Het pompstation bestaat nog, maar de terreinen met de putten zijn vrijwel verdwenen onder de Oude Haagseweg, Rijksweg A4 en Sportpark Sloten.

Eigenaar:

Machinegebouw: Luchtverkeersleiding met o.a. cursuslokalen en bedrijfsmuseum;
Ontijzerings-inrichting e.a.: gekraakt (1989) als de "Rijkshemelvaartdienst".

Gebruiker:

idem

Gebruik:

Machinegebouw: radiozendinstallatie verkeersleiding Schiphol;
Ontijzerings-inrichting e.o.: woningen.

Monument status:

Gedeeltelijk gemeentelijk monument