Mensen

Soldaat Asanisjvili

Naam voluit:

Arsen Iljitsj Asanisjvili

Geboren:

1911, Kvemo Matsjchaani (Signachski rayon, Kachetië regio, Georgië), tegenwoordig mogelijk Mashnaari (Kakheti regio, Georgië)

Overleden:

20 april 1945, Beverwijk (Noord-Holland)

Levensloop:

Arsen Asanisjvili komt in 1911 ter wereld in het dorpje Kvemo Matsjchaani. In de jaren dertig verhuist hij naar Borzjomi, waar hij bij zijn moeder intrekt op de Maksim Gorkistraat. Nog voor de oorlog vertrekt hij naar de hoofdstad Tbilisi, waar hij werk vindt als kapper. Daar, in het rayon Avlobar, ontmoet hij zijn latere vrouw Jelena. Ze vinden een woning op de Koetaisistraat, nummer 24.

Op 23 juni 1941, een dag na de Duitse inval in de Sovjet-Unie, wordt Arsen als 'krasnoarmejets' (soldaat van het Rode Leger) opgeroepen voor militaire dienst. Hij is zo nerveus dat hij zijn leren handschoenen thuis laat liggen. Zijn vrouw Jelena ziet dit als een slecht voorteken. Ze denkt niet dat ze haar man ooit nog terug zal zien. Jelena is net twee maanden zwanger van hun eerste kind.
Met Nieuwjaar ontvangt ze nog bericht van haar geliefde Arsen, die haar 100 roebel van zijn soldij opstuurt. Op 5 februari 1942 wordt dochter Dali geboren. Niet lang nadat Arsen dat nieuws heeft vernomen, wordt hij krijgsgevangen genomen door Duitse troepen.

Een foto van Arsen Asanisjvili.

Evenals zijn kameraden wordt hij in de Duitse krijgsgevangenkampen beestachtig behandeld. Het Duitse leger ronselt echter soldaten uit de Sovjet-Unie die tot een etnische minderheid behoren. Na enkele maanden krijgt Arsen het aanbod de ellende in het kamp te verruilen voor een Duits uniform. Hij grijpt die kans en gaat deel uitmaken van het Georgisches Infanterie-Bataillon 822, samengesteld uit vooral Georgische soldaten onder leiding van hoofdzakelijk Duitse officieren.

Met het bataljon komt Arsen uiteindelijk in Zandvoort terecht, waar verschillende Georgiërs contacten met het verzet aanknopen en een opstand voorbereiden. In februari 1945 wordt het bataljon naar Texel verplaatst, maar een groep van 22 Georgiërs verblijft sinds december 1944 al in de zoeklichtenloods op het Fort aan de St. Aagtendijk. De Duitse bezetter heeft het fort in gebruik genomen als munitieopslagplaats.

Als de Georgiërs op Texel op 6 april 1945 in opstand komen en ongeveer 230 Duitse soldaten in hun slaap afmaken, neemt de spanning op het fort toe. Zes Georgiërs zijn dan al van het fort gevlucht.
Op de avond van Hitlers verjaardag, 20 april 1945, hebben de overgebleven Georgiërs op het fort een 'verjaardagscadeau' voor de door hen gehate leider. Vier van hen stelen 88 handgranaten.
Als ze worden betrapt, verklaren de vier dat ze de granaten willen gebruiken om te vissen in de fortgracht.
Alle Georgiërs worden op het fort gevangen gezet en de Duitse soldaten vragen steun van soldaten uit de omgeving. Ze verkeren, vanwege Hitlers verjaardag, in beschonken toestand.
De Duitse soldaten verrassen de vijftien op het fort aanwezige Georgiërs, onder wie Arsen, in hun slaap. Tegen de met vuurwapens gewapende Duitse soldaten hebben zij geen schijn van kans.
Alleen Akaki Tchelidze is aan het bloedbad ontsnapt. Hij is na het wachtlopen even naar de familie Van der Weide gegaan. Hij heeft al langer belangstelling voor een van de dochters in het grote gezin. Als hij na een zoekactie gevonden wordt, wordt hij in beide benen geschoten en met een nekschot gedood.

Jelena, de vrouw van Arsen, krijgt slechts bericht dat hij tijdens gevechten vermist is geraakt. Ze werkt in een kinderdagverblijf, blijft op Arsen wachten, maar overlijdt in 1962 aan kanker.
Hun enige dochter Dali (1942-2020) verneemt pas in 2010 wat het lot van haar vader is, wanneer de Amersfoortse onderzoeker Remco Reiding plots voor haar deur staat. Op 20 april 2012 bezoekt ze, dankzij de Stichting Russisch Ereveld en de gemeente Beverwijk, het Fort aan de St. Aagtendijk als eregast van een speciale herdenkingsplechtigheid. De volgende dag bezoekt ze het graf van haar vader en 14 andere in Beverwijk omgebrachte Georgiërs in Leusden.
Inmiddels heeft Arsen niet alleen een dochter, maar ook vier kleinkinderen en al twaalf achterkleinkinderen*.

Dali Asanisjvili legt tijdens de herdenking van 20 april 2012 bloemen op de sterfplaats van haar vader. (Foto: © René Ros, 2012)

De, naar het Nederlands vertaalde, namen van de op 20 april 1945 op het Fort aan de St. Aagtendijk vermoorde en begraven Georgiërs zijn*:

• Asanisjvili, Arsen
• Beroeasjvili, Ilja
• Gogia, Georgi
• Gognadze, Sjalva
• Gviniasjvili, Anton
• Kankia, Severian
• Mekoedisjvili, Karp (?)
• Nanobasjvili, Gabo
• Oeroesjadze, Valerian
• Schirtladze, Konstantin
• Schirtladze, Vachtang óf David óf Oesjangi
• Sioekaev, Platon
• Tchelidze, Akaki (buiten het fort)
• Tsjoemboeridze, Michail
• Tsjoliasjvili, Pido
• Vanisjvili, Semjon

Van drie Georgiërs is niet bekend waar ze zijn overleden en begraven:

• Beroeasjvili (voornaam onbekend)
• Bolkvadze, Joesoep
• Gviniasjvili, Ioram

Slechts drie van de 22 Georgiërs zijn levend teruggekeerd naar hun vaderland:

• Gvalia, Sjalva
• Mesjvelisjvili, Sjalva
• Mgvdeladze, Sjamsje

Onzekerheid blijft bestaan over een aantal voornamen. Bovendien kan niet worden vastgesteld, behalve door middel van een eventuele DNA-analyse, wie in welk van de vijftien graven een laatste rustplaats heeft gekregen.

* stand van zaken in 2012.

Bron:

Kind van het Ereveld