Sector Zaandam

Fort aan de St. Aagtendijk

(Fort Beverwijk, Fort aan de Sint Aagtendijk, Fort Aagtensdijk, Duitse bezetter: Munitionslager Monika, Munitionsverteilungsstelle Monika)

Locatie:

Het fort ligt in de Wijkerbroek Polder langs de snelweg A9. Deze locatie was essentieel voor de regulering van de inundaties in het noord-westelijke deel van de Stelling. Voor het fort loopt het Inundatiekanaal van de Pijp naar de inundatiesluis in de St. Aagtendijk.
Achter de Linie Aagtendijk - Zuidwijkermeer waarin het fort ligt en die hier de hoofdverdedigingslijn vormt, ligt de Assendelver Zeedijk als tweede liniewal.

Doel:

Afsluiting en verdedigen van den St. Aagtendijk en de Westelijke kade van den Zuidwijkermeerpolder.

Bezetting:

308 (1899), 310 (1913), 314 (1920); Georgisches Infanterie-Bataillon 822 (1943-1945)
Zie Soldaat Asanisjvili, Beambte Berkhof, Kanonnier Hoogendoorn, Kanonnier Netjes en Sergeant Nijman.
Zie ook Garnizoenen.

Bewapening:

Zie Opgave der Bewapening 1910.

Historie:

Zie Historische kalender.

Omschrijving:

Type A, onversterkt beton. Het fort was ruim opgezet en uitgerust met een unieke vooruitgeschoven caponnière. De fortwachterswoning en de bergloods bevinden zich aan de keelzijde van het fort. Als restant van een inlaatsluis ligt een stenen dam ten noorden van het fort.

In 1915 was het 'Bureel v.d. Comandant v.h. IIe Bat. 2e Reg. Vesting-Art., Fort Aagtensdijk' met nummer 576 vermeldt in de 'Naamlijst voor den Telefoondienst'.

In 1938 is er een Zoeklichtenloods gebouwd die vanwege het Wijkertunneltrace rond 1995 is gesloopt. Zoeklichtenloods I was gebouwd op het terrein van het Sectorpark Ouderkerk, Afdeling Materieel en is nog aanwezig. Zoeklichtenloods II was gebouwd op het terrein van het Fort in de Laander en Westbijlmerpolder (Sectorpark Ouderkerk, Afdeling Munitie).

Volgens een verzetsgroep (Groep Albrecht) was er op 7 juli 1944 een Duitse bezetting van ongeveer 300 manschappen 'Herman Göring'. Op 25 augustus 1944 zijn er nog circa 50 manschappen aanwezig die zich voorbereiden op een vertrek.
Volgens een andere verzetsgroep (Bureau Inlichtingen Londen) werd het fort onder codenaam 'Monika' in april 1945 door de Duitse bezetter gebruikt voor de legering van 40 man Infanterie met een voor de Groep Albrecht onbekende taak.
Andere rapporten melden dat drie forten in Zuidwijkermeerpolder door de Duitse bezetter ter verdediging werden ingericht met waarschijnlijk 12 cm kanonnen. Op elk fort waren tien vrachtwagens onder camouflage opgesteld.

In de nacht van 20 op 21 april 1945 zijn op/bij dit fort zestien Georgiërs in gedwongen Duitse dienst op gruwelijke wijze om het leven gebracht.
Zij waren onderdeel van het Georgisches Infanterie-Bataillon 822 dat van september 1943 tot januari 1945 in Zandvoort verbleef. Een groep van 22 werd, als bewaker of sjouwer, op dit fort geplaatst, waarna zes ontsnapten en/of om het leven kwamen.
Op 10 januari 1945 arriveerde het grootste deel van het bataljon op Texel waar ze in de nacht van 5 op 6 april in opstand kwamen dat tot 20 mei duurde. De opstand was echter afgesproken voor 20 april, de verjaardag van Hitler.
Juist op die datum werden 16 Georgiërs door Duitse soldaten omgebracht, één ervan bij het huis van zijn verloofde. De aanleiding was diefstal van wapens en handgranaten door de Georgiërs voor de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten. Toen ze betrapt werden dreigden ze de diefstal van een kalf door een Duitser te rapporteren.
15 Georgiërs werden op het fort begraven, volgens een buurtbewoner op het linker terreplein. Op 22 maart 1946 werden de stoffelijke resten opgegraven en op 28 maart herbegraven op de Gemeentelijke begraafplaats "Rusthof" in Oud-Leusden (Amersfoort) dat later het Russisch Ereveld werd. In de jaren 1950 zouden bij toeval nog twee stoffelijke overschotten zijn aangetroffen.

Van voorjaar (mei?) 1947 tot medio 1948 had het fort een functie als Bewarings- en Verblijfkamp (Interneringskamp) "Kamp Fort St. Aagtendijk" voor politieke delinquenten. Samen met de kampen in het Fort bij Veldhuis en Fort Zuidwijkermeer deelde het de centrale keuken en ziekenzaal.

In gebruik als munitiemagazijn van de Koninklijke Marine vanaf 1950 tot in de periode 1957-1970.
Zie Beambte J. Berkhof.

Zie ook Situatieplannen Fort aan de St. Aagtendijk.

Omgeving:

De originele situatie rond het fort is alleen in de directe omgeving behouden: de linie, het inundatiekanaal en de ruimte binnen de Stelling.

Eigenaar:

Staatsbosbeheer (erfpacht terrein
Landschap Noord-Holland)

Gebruiker:

Gebruik:

-

Monument status:

Provinciaal Monument Noord-Holland; Lijst van Werelderfgoed UNESCO