Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam

Nieuwsbrief 172

Nieuwsbrief Website Stelling van Amsterdam, nummer 172
(6de jaargang, 2 november 2004)

Een nieuwsbrief over de website Stelling van Amsterdam (StvA); een onafhankelijk particulier initiatief zonder winst-oogmerk.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>

Deze nieuwsbrief is, met meer verwijzingen en illustraties, ook te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook informatie te vinden over deze nieuwsbrieven, het aanmelden en het archief.

Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan geïnteresseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

• Voorwoord
• Gidsen-avond (herhaling)
• Studie in harde kaft(Ted Bolhuis)
• Verhaal van een BS-er (Hans Baas)
• Seyffardt (Jaap van Welsen)
• Forten te koop
• Pampus
• Bezoekerscentrum (vervolg)
• Overig

Voorwoord

Jullie geloofden het niet hé? Dat ik een week kon overslaan en geen nieuwsbrief zou versturen? En allemaal massaal op woensdag op de website kijken of er toch niet stiekem een nieuwsbrief bij was gekomen???

Deze nieuwsbrief begint met een herhaling van het bericht over de Gidsen-avond. Je weet nu toch wel of je geen belangrijkere dingen hebt en nu nog even snel aanmelden! Het wordt gezellig!

Twee belangrijkere items gaan over ooggetuigen. De ene tekende zijn verhaal pas onlangs na 60 jaar op, de andere zijn studie al in 1903. Daarnaast een aanvulling over landverrader Seyffard en nieuws over forten die te koop staan.
Tevens was er veel belangstelling en nieuws over Fort aan het Pampus en vele andere korte zaken.

Gidsen-avond (Herhaling)

Gedurende de afgelopen Stellingmaand hebben we gemerkt dat diverse mensen die als gids op de forten werken twee wensen hebben. Ten eerste willen ze eens andere gidsen van andere forten ontmoeten om ervaringen uit te wisselen. En ten tweede willen velen beter ingelicht wordt over de Stelling in het algemeen om het inleidende verhaal te verbeteren.

Als Stichting Militair Erfgoed Groot-Amsterdam hebben we gemeend voor beide punten een gidsen-avond te organiseren. Bij deze nodigen we alle gidsen uit om op deze avond aanwezig te zijn. Diverse gidsen zijn op deze nieuwsbrief geabonneerd, maar willen zij hun collega's op deze Gidsenavond attenderen?

De belangrijkste reden is om elkaar te ontmoeten. Maar ook zal Peter Schat laten zien hoe zijn dia-lezing over de Stelling er uit ziet die hij regelmatig aan diverse soorten groepen voordraagt. Tevens zal René Ros laten zien welke gegevens er op de website te vinden zijn. Daarna zal er onder genot van een drankje gelegenheid zijn kennis met elkaar te maken en ervaringen uit te wisselen.
We hopen dat er voldoende belangstelling zal zijn zodat we in de toekomst meer van deze avonden kunnen houden waarbij we dieper op het onderwerp in kunnen gaan.

De Gidsen-avond wordt op zaterdagavond 6 november gehouden in het Fort bij Marken-Binnen. Het fort is open vanaf 19.15 en het programma begint om 19.30 uur. Toegang is uitsluitend mogelijk voor gidsen en als men zich vooraf heeft aangemeld! Bij de fort-beheerder kan navraag gedaan worden of men inderdaad gids is.
De toegangsprijs, te betalen bij de ingang, bedraagt €2,50 waarbij een consumptie is inbegrepen. Volgende consumpties zijn voor eigen rekening.

Aanmelden kan via een formulier op de website (zie hieronder), per e-mail of door een bericht in te spreken op telefoonnummer 0294 - 41 09 08. Vermeldt ten alle tijde: naam, fort, e-mail adres en telefoonnummer.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/stichting/gidsenavond.htm>

<http://www.stichting-mega.nl/>

Studie in harde kaft

Door Ted Bolhuis.

Sinds mensenheugenis stond in de boekenkast van mijn moeder een schrift met harde kaft, dat van haar vader afkomstig was. De rug was verdwenen en daar was plakband voor in de plaats gekomen, dat ook al weer verdroogd was. Mijn moeder was vergeten wat er in dat schrift stond. Op een zeker moment bekijk je zo'n schrift eens wat nader. Op de eerste bladzijde staat in sierlijke letters met een kroontjespen geschreven: "Amsterdamsche Stelling" en onderaan: "H.C.J. Meys, 1e Luit. Inf., Kon. Mil. Academie, 1903".

Omdat mijn belangstelling voor de Stelling van Amsterdam al eerder was gewekt begon ik de verhandeling te lezen. Je moet dan even wennen aan de spelling en de (soms) ingewikkelde zinnen van honderd jaar geleden. Al spoedig besloot ik de tekst op de computer uit te werken tot een document in hedendaags Nederlands. Ik stuitte op veel namen en termen die ik niet kende en in het begin kon ik vaak niet goed lezen wat er precies stond. Dat zoek je dan uit aan de hand van literatuur en met de hulp van vrienden en kennissen. De laatste overgebleven vragen heb ik voorgelegd aan René Ros en hij wist de meeste te beantwoorden.

Vervolgens kwam de vraag aan de orde wat ik met het document zou doen. Daarover nadenkend leek de site van René Ros mij een goede plaats, omdat daarop zeer veel informatie over de Stelling bij elkaar staat en geïnteresseerden er gemakkelijk kennis van kunnen nemen.

Noot René: De informatie van de studie was grotendeels al bekend maar het verhaal is zeker de moeite van het lezen waard. De gegevens over de inundaties had ik echter nog nooit eerder zo gedetailleerd gezien. Diverse gegevens hiervan zijn opgenomen in de pagina's over de Inundaties en inundatiemiddelen. Ook voor hen die twijfelden over hevels in de omgeving van Fort bij Abcoude.

<https://www.stelling-amsterdam.nl/stelling/stukken/studie/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/stelling/extra/inundaties/>

Verhaal van een BS-er

Door Hans Baas.

Via lokale bronnen wisten we dat er in mei 1945 iets traumatisch moest zijn gebeurd op het Fort bij Uithoorn. Omdat er in dat fort een aantal ramen zijn die provisorisch van tralies zijn voorzien dachten we dat het ging om een tijdelijk NSB-kamp. Op 80-jarige leeftijd is een getuige bereid gevonden iets te vertellen over hetgeen gebeurd is - voor het eerst in zijn leven. Het bleek uiteindelijk noch met een NSB-kamp noch met het Fort bij Uithoorn te maken hebben.

Getuige vertelde dat hij als 18-jarige vanaf 1942 ondergedoken heeft gezeten om aan de Arbeidseinsatz te ontkomen. Daardoor kwam hij in contact met het lokale verzet. Op 4 mei 1945 werd hij door de burgemeester van Uithoorn opgeroepen om zich te melden bij de Binnenlandse Strijdkrachten (B.S.) op het Fort aan de Drecht. Dat fort moest hij bewaken en dat heeft hij vier of vijf dagen gedaan.
Hij had gedacht dat hij was opgeroepen om met de Canadezen naar Amsterdam te gaan om die plaats te helpen bevrijden. Maar dat bleek inmiddels niet meer nodig te zijn. Ook is hij niet betrokken geweest bij het arresteren van NSB-ers.

Het Fort aan de Drecht moest bewaakt worden omdat het vol lag met munitie. Bovenop de munitie lagen landmijnen die met draden waren verbonden met een rode knop in (waarschijnlijk) de genieloods. "Genoeg munitie om half Uithoorn op te blazen !" Waar de Duitse bewakers waren gebleven is onduidelijk.

Een van de aanwezige BS-ers is een beetje flink gaan doen en wilde laten zien dat hij scherpschutter was. Hij daagde de anderen uit om een lucifer tussen de tanden te doen. Dan zou hij met met stengun of pistool het kopje van de lucifer eraf schieten. Maar geen van de aanwezigen liet zich daartoe overhalen.
Vervolgens heeft hij de lucifer op een paal gestoken en inderdaad het kopje er vanaf geschoten !

Waarschijnlijk overmoedig geworden, wilde hij laten zien hoe je een roeibootje op kon blazen met een handgranaat. Hij doelde op het bootje dat in de fortgracht lag. Hij nam een handgranaat en trok de pin eruit, maar volgens getuige de verkeerde pin.
In plaats dat de handgranaat ontplofte na het weggooien deed hij dat meteen. Terwijl de anderen - blijkbaar op veilige afstand - stonden te kijken heeft de man zichzelf opgeblazen!

(Op verzoek van de getuige is zijn naam niet genoemd.)

Noot René: Mogelijk is er toch weer sprake van verwisseling van Fort bij Uithoorn met Fort aan de Drecht. Want uit andere bronnen, bevestigd door bodemvondsten, is bekend dat het eerste fort voor munitie-opslag is gebruikt en het tweede voor manschappen.

<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/uithoorn/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/drecht/>

Seyffardt

Door Jaap van Welsen†.

In Nieuwsbrief 170 stond geschreven:
"Uit een andere bron blijkt dat er nog een N.S.B. link met de Stelling van Amsterdam is: de zoon van Minister van Oorlog Seyffardt, die tot het maken van de verdedigbare aardwerken ("Het Kleine Plan") besloot, blijkt een belangrijke N.S.B.-er te zijn geweest. Hij is door het verzet vermoord hetgeen weer een Silbertanne-moord veroorzaakte."

Seyffardt was inderdaad de zoon van de minister. Als zestienjarige ging hij naar de Koninklijke Militaire Academie (KMA) en had een voorbeeldige loopbaan als artillerie-officier, resulterend in de functie van chef van de Generale Staf (hij was als zodanig de voorganger van Reynders, opperbevelhebber in 1939/1940).
Na zijn pensionering in 1934 trad hij in 1937 - voor korte tijd - toe tot de N.S.B. hetgeen grote opschudding in den lande veroorzaakte. Na de Duitse inval in Rusland ontwikkelde hij in juli 1941 initiatieven tot de oprichting van een Nederlands legioen. Hij scheen toen weer (geheim) lid van de N.S.B. te zijn geweest, verklaarde zich in elk geval overtuigd nationaal-socialist te zijn.

Seyffardt overhandigt de Legioensstandaard aan Zondervan van de WA. (Foto met toestemming overgenomen uit Nederlandse vrijwilligers in Europese krijgsdienst 1940-1945. Deel 2. Vrijwilligers Legioen "Nederland")

Hij mocht zich tooien met de functie "Commandant van het Vrijwilligerslegioen Nederland" en trad enige malen op - gekleed in uniform van een Nederlands generaal - bij het afnemen van parades van contingenten vrijwilligers die naar Duitsland vertrokken. Maar hij werd al spoedig opzij geschoven door de SS die het legioen in de gelederen van de Waffen-SS incorporeerde. Seyffardt was daardoor zeer teleurgesteld.

Eind 1942 verklaarde Hitler de leider van de N.S.B., ir. A.A. Mussert, "leider van het Nederlandse volk" (wat dat ook mocht betekenen). Mussert tuigde daarop een soort N.S.B.-schaduwregering op: een "Secretarie van Staat" met "gemachtigden" voor verschillende deelgebieden van bestuur. Zo benoemde hij Seyffardt tot zijn gemachtigde voor defensie.
In het verzet ontstond de vrees, dat Mussert door de Duitsers inderdaad - naar het voorbeeld van Slowakije - belast zou worden met een marionettenregering. Met Seyffardt als minister van Defensie die een militaire dienstplicht zou invoeren ten behoeve van een leger dat aan Duitse zijde aan de oorlog zou deelnemen. Daarop werd door het verzet besloten tot de uitschakeling van Seyffardt. Op 5 februari 1943 werd hij door de verzetsstrijder J.A.J. Verleun - vergezeld door dr. G. Kastein - in zijn woning neergeschoten en hij overleed de volgende dag.
De Duitsers vermoedden studenten achter de aanslag en reageerden daarop met studentenrazzia's en de gedwongen tewerkstelling van studenten in Duitsland. Wel werd op dat moment ook gesproken over wraakexecuties maar tot de uitvoering daarvan kwam het toen nog niet. Eerst in september 1943 werden de eerste Silbertanne-moorden gepleegd.

Bron: L.de Jong, "Het koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog" met name de delen 5 en 6.

<http://www.waffen-ss.nl/seyffardt.php>

Forten te koop

Op onbekend moment (jaren 1970) heeft Afvalzorg NV, de semi-overheids organisatie voor verwerking van afval in Noord-Holland en Flevoland, twee forten gekocht. Beide lagen in de directe omgeving waar men een stort wilde aanleggen: Fort aan de Nekkerweg en Kustbatterij bij Diemerdam.

Op dit moment wil Afvalzorg deze twee forten verkopen. Het Fort aan de Nekkerweg moet minimaal de aankoopprijs van 60.000 euro opbrengen. En Kustbatterij bij Diemerdam, inclusief gerestaureerde woning, voor 600.000 euro. Bij belangstelling van meerdere partijen kan per opbod verkocht gaan worden.
Bij voorkeur vindt verkoop plaats aan een overheidspartij, maatschappelijke instelling of andere partij die genegen is het complex goed te onderhouden en eventueel open te stellen.

Belangstellenden kunnen contact opnemen met Jacques Ninaber via e-mail adres j.ninaber@afvalzorg.nl. Snel, voordat het ook een kunstfort wordt - als ik een grapje mag maken. De Beemster is een populaire locatie van een Stelling-bezoekerscentrum en Fort aan de Nekkerweg is goed bereikbaar.

<http://www.afvalzorg.nl/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/nekkerweg/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/diemerdam/>

Pampus

Diverse zaken betreffende Stichting Pampus:

- Het bericht over de werkzaamheden is zelfs in de Brabantse krant BN De Stem gesignaleerd. (DR)

- Ook het Amsterdamse Parool schonk aandacht aan de 30 Landmacht medewerkers. (SSVA)

- Wekelijks huis-aan-huis blad Vecht Journaal had de halve voorpagina ermee gevuld.

- De fundering van het mistklokhuisje is blootgelegd. Dat bleek meer dan gedacht. (Bron: Pampus Post)

- De eerste mij bekende webcam op een fort! Noem je dat een 'Fortcam'? Je kan de bouwwerkzaamheden vanachter je computer volgen. <http://www.pampus.nl/webcam.htm>

- Foto's van de aankomst van de Genie kan je vinden op: <http://www.muider.nl/nieuws/nieuwsbericht.asp?Recid=1169>

Met nieuwsberichten gesignaleerd in de media door David Ross (DR) en Stichting Stelling van Amsterdam (SSVA).

Bezoekerscentrum (B-watch)

Gelezen in het bericht over de werkzaamheden van de Genie op het Fort aan het Pampus: "Het nieuwe centrum zal tevens worden ingericht als informatiecentrum voor de Stelling van Amsterdam."

Misschien eens naar Fort aan de Nekkerweg kijken? (Zie hierboven.)

Voorlopig in elke nieuwsbrief een stukje over het bezoekerscentrum. Ook als er niets te melden is...

Je kan het hele voorstel lezen of downloaden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/diversen/bezoekerscentrum/>

Overig

- 'Zoektocht naar bommen op De Oeverlanden' bij Purmerend: <http://www.hdc-i.nl/a.php?/Pagina/0,7106,15-1-4712--2241385-1322-723605-,00> (CS)

- Over dezelfde zoektocht gaat 'Grote bom geeft een hele grote piep' <http://www.hdc-i.nl/a.php?/Pagina/0,7106,15-1-4712--2255709-1322-723605-,00> (CS)

- IJmuider Courant kopt 'Explosievenopslag in haven bespreekbaar' <http://www.hdc-i.nl/a.php?/Pagina/0,7101,11-1-6520--2258924-1488--,00> (CS)

- De winnaars van de Stellingmaand fotowedstrijd zijn bekend. Een artikel en de drie winnende foto's kan je bekijken via: <http://www.stelling-van-amsterdam.nl/stellingmaand/2004/>

- Er is een boek 'Amsterdam verdedigd' verschenen over de verdediging van Amsterdam. Van Schutters en Stadsmuren tot Schansen en Stelling. <https://www.stelling-amsterdam.nl/algemeen/boeken/>

- Bert van Dam, bij lezers mogelijk bekend als werkmeester van Stichting Herstelling, is onverwacht op vakantie overleden. <http://www.herstelling.nl/>

- Waarschijnlijk gaat morgen de bezoekersteller door de 170.000. Zeer waarschijnlijk wordt toch het jaarrecord 2003 verbroken, maar het zal niet veel schelen.

Met nieuwsberichten gesignaleerd in de media door Co Stronck (CS).