Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam

Nieuwsbrief 170

Nieuwsbrief Website Stelling van Amsterdam, nummer 170
(6de jaargang, 12 oktober 2004)

Een nieuwsbrief over de website Stelling van Amsterdam (StvA); een onafhankelijk particulier initiatief zonder winst-oogmerk.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>

Deze nieuwsbrief is, met meer verwijzingen en illustraties, ook te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook informatie te vinden over deze nieuwsbrieven, het aanmelden en het archief.

Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan geïnteresseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

• Voorwoord
• Overlijden Anne Visser
• Gidsen-avond
• Grenspaal tillen
• Politieke Delinquenten 2
• Bezoekerscentrum (vervolg)
• Overig

Voorwoord

Zoals in een extra bericht gisteren werd gemeldt is Anne Visser onlangs overleden. Uiteraard in deze nieuwsbrief aandacht voor deze niet te evenaren forten-man.
En hoe zeer we ook getroffen zijn door het verlies, we kunnen Anne het beste eren door vol goede moed door te gaan met het aandacht schenken aan verdedigingswerken. Vooral de aan te kondigen Gidsen-avond is iets waar Anne met volle overtuiging achter stond.

Overlijden Anne Visser

Omdat Anne veel hooi op zijn vork had, reageerde hij lang niet altijd snel op e-mails en het uitblijven van reacties in de afgelopen dagen was niet vreemd. Het bericht dat hij op 6 oktober jongstleden tijdens een zakelijk bezoek aan Slowakije plots was overleden kwam dan ook als een grote en onaangename verrassing. Zijn vrouw zal zijn steun bij haar terminale ziekte nu moeten ontberen. Anne is 61 jaar en 13 dagen oud geworden.

Het bestuur van Stichting Mega wenst de nabestaanden, familie en vrienden, veel sterkte bij het verwerken van dit verlies.

Sinds 21 september was Anne ook penningmeester van Stichting Mega. Op de pagina over de stichting zou ook hij een korte auto-biografie schrijven. Daar is hij helaas niet meer aan toegekomen. Het had ons misschien meer kunnen vertellen over zijn vele werk ten behoeve van ons militair erfgoed...

Bij het maken van de plannen voor Stichting Mega was zijn grote wens om een correcte en historisch verantwoorde kaart van de Stelling te maken.

Het voorzitterschap van Stichting Militair Erfgoed was Anne zijn hoofdfunctie. Meer aandacht aan zijn overlijden wordt daarom besteedt op:
<http://www.militair-erfgoed.nl/>

Het online condoleance register is te vinden op:
<http://www.condoleance.nl/registers/register_3312.html>

Gidsen-avond

Gedurende de afgelopen Stellingmaand hebben we gemerkt dat diverse mensen die als gids op de forten werken twee wensen hebben. Ten eerste willen ze eens andere gidsen van andere forten ontmoeten om ervaringen uit te wisselen. En ten tweede willen velen beter ingelicht wordt over de Stelling in het algemeen om het inleidende verhaal te verbeteren.

Als Stichting Militair Erfgoed Groot-Amsterdam hebben we gemeend voor beide punten een gidsen-avond te organiseren. Bij deze nodigen we alle gidsen uit om op deze avond aanwezig te zijn. Diverse gidsen zijn op deze nieuwsbrief geabonneerd, maar willen zij hun collega's op deze Gidsenavond attenderen?

De belangrijkste reden is om elkaar te ontmoeten. Maar ook zal Peter Schat laten zien hoe zijn dia-lezing over de Stelling er uit ziet die hij regelmatig aan diverse soorten groepen voordraagt. Tevens zal René Ros laten zien welke gegevens er op de website te vinden zijn. Daarna zal er onder genot van een drankje gelegenheid zijn kennis met elkaar te maken en ervaringen uit te wisselen.
We hopen dat er voldoende belangstelling zal zijn zodat we in de toekomst meer van deze avonden kunnen houden waarbij we dieper op het onderwerp in kunnen gaan.

De Gidsen-avond wordt op zaterdagavond 6 november gehouden in het Fort bij Marken-Binnen. Het fort is open vanaf 19.15 en het programma begint om 19.30 uur. Toegang is uitsluitend mogelijk voor gidsen en als men zich vooraf heeft aangemeld! Bij de fort-beheerder kan navraag gedaan worden of men inderdaad gids is.
De toegangsprijs, te betalen bij de ingang, bedraagt €2,50 waarbij een consumptie is inbegrepen. Volgende consumpties zijn voor eigen rekening.

Aanmelden kan via een formulier op de website (zie hieronder), per e-mail of door een bericht in te spreken op telefoonnummer 0294 - 41 09 08. Vermeldt ten alle tijde: naam, fort, e-mail adres en telefoonnummer.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/stichting/gidsenavond.htm>

<http://www.stichting-mega.nl/>

Grenspaal tillen

Grenspalen zijn een minuscuul maar veel voorkomend deel van het militair erfgoed. Ze vinden en herkennen is echter een vak apart. Door de grenspaal die door ons op het Fort bij Uithoorn is tentoongesteld, wist iemand ons te attenderen op twee grenspalen die bij de dijkverzwaring bij het Fort in de Botshol in het gedrang kwamen.
Daarop is er een e-mail aan DWR gezonden, het uitvoeringsorgaan van het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht, om hen te informeren over de twee grenspalen. Tot op de dag van vandaag is er geen reactie op gekomen.

De persoon die ons wees op de palen nam echter de meest bedreigde en tevens de makkelijkst te verwijderen grenspaal mee om die in de tuin van de hem bekende Hans Baas op te slaan. De paal was al gebroken en het ging alleen om de bovenste helft die bovendien al beschadigd was (zie foto).

De uitvoerder van DWR kreeg opdracht van zijn baas, om zuinig om te gaan met de palen omdat ze bij de Stelling horen (met de e-mail als bron!?). Hij beval dus de persoon om de paal zo spoedig mogelijk weer terug te brengen. Maar nadat Hans hem gebeld had en uitgelegd had wat onze doelstelling was, draaide hij al snel bij en vond het goed dat de paal door ons bewaard wordt.

In overleg met de uitvoerder zal de grenspaal na het voltooien van de dijkverzwaring bij de eerste gelegenheid terugkeren.

<http://www.dwr.nl/smartsite.dws?id=2543>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/diversen/collectie/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/botshol/>

Politieke Delinquenten 2

Het stukje over Politieke Delinquenten in Nieuwsbrief 169 sloot ik af met de mededeling dat ik er nog een boek over aan het lezen was. Van de 632 pagina's waren sommige stukken zo saai en hadden zo weinig met de kampen te maken dat ik ze op trefwoorden gescand heb. Want het boek In plaats van bijltjesdag' (Prof.Mr. A.D. Belinfante, 1978) gaat vooral over de juridische kant van de bijzondere rechtspleging volgens welke de (vermeende) collaborateurs werden gearresteerd, in voorarrest zaten, berecht werden en dan gestraft of in vrijheid gesteld.

De hoop op veel informatie over de kampen werd al op pagina 165 de bodem in geslagen:
"Na vele jaren is dit archief [over Directoraat-Generaal Bijzondere Rechtspleging (DGBR)] deels vernietigd, deels (en wel voor een klein deel) summier geïnventariseerd en bij het Centraal Depot van het Algemeen Rijksarchief* ondergebracht. Het deel van het archief, dat op de kampen betrekking had, is niet meer aanwezig, noch van de periode vóór januari 1946** noch van de periode daarna."
In de jaren sinds de uitgave in 1978 moet het archief toch beter zijn geïnventariseerd want, zoals in Nieuwsbrief 100 al geschreven, er zijn wel degelijk dossiers over de kampen. Uit die archiefstukken is dan ook meer relevante informatie gekomen dan uit het boek. Hier ligt voor iemand (G.L.?) een kans om aanvullend onderzoek te doen...

"Een uit het kamp Sectorpark te Halfweg ontvluchte en weer gepakte gedetineerde wordt in aanwezigheid van de hele kampbevolking [max. 600], waaronder ook twintig meisjes, zodanig met riemen geslagen tot hij neervalt. Daarna wordt hij bijgebracht en moet dan in een kring lopen en wordt door de bewaking getrapt en geslagen."
In hetzelfde kamp werd flink en oncontroleerbaar gestraft toen ontdekt werd dat gedetineerden op Koninginnedag (toen 31 augustus) op een boerderij gefeest hebben terwijl het gewoon een werkdag voor ze was. Bovendien: landverraders die Koninginnedag vieren?

In de kampen in en rond Amsterdam zijn er ook tenminste twee doden gevallen. In het Kamp "Fort Spijkerboor" kwam Klarenbeek***, een van verraad verdachte gedetineerde, op 9 september 1945 in een cel door verstikking om het leven. Volgens een onderzoek uit 1949 ging het om zelfmoord.
En in het Kamp Levantkade (Amsterdam) werd iemand op 14 maart 1946 doodgeschoten tijdens ongeregeldheden in het kamp. Na herhaalde waarschuwingen zijn hoofd niet uit een raam te steken werd er geschoten. De man is later aan de verwondingen overleden.
Bedenk je dat Kamp Levantkade het ergste kamp in de omgeving was. De kampen met echt langdurige en zware regiems waren onder andere de Cellenbarakken Gevangenis Scheveningen, Kamp De Vlijt (Texel), Kamp Vught en het Kamp Blaskowitzbunker (Hilversum). In het Kamp Harskamp werd 'gewoon' willekeurig door de barakken heen geschoten.
De vernedering, mishandeling en erger wordt verklaard doordat de landverraders nog als één groep werden gezien die allemaal even schuldig zouden zijn en waarvoor 'geen plaats meer in Nederland zou zijn' aldus Koningin Wilhelmina. Het duurt enige tijd voordat iedere gevangene weer als individu wordt gezien.

Overigens komt ook de schrijver A.M. de Jong in het boek voor. Hij was onder de pseudoniem Frank van Wezel de schrijver van twee boeken over zijn mobilisatie in 1914-1919: 'Notities van een Landstormman' en 'Frank van Wezels Roemruchte Jaren' (zie Nieuwsbrief 154). Hij blijkt als represaille voor acties van het verzet door een zogenoemd Silbertanne commando van de S.S. te zijn vermoord. De man die hiervan verdacht werd, ontsnapt begin 1947 uit het Kamp Da Costakade (Amsterdam).
Uit een andere bron blijkt dat er nog een N.S.B. link met de Stelling van Amsterdam is: de zoon van Minister van Oorlog Seyffardt, die tot het maken van de verdedigbare aardwerken ("Het Kleine Plan") besloot, blijkt een belangrijke N.S.B.-er te zijn geweest. Hij is door het verzet vermoord hetgeen weer een Silbertanne-moord veroorzaakte.
<http://www.waffen-ss.nl/silbertanne.php>

* nu het Nationaal Archief <http://www.nationaalarchief.nl/>
** het moment waarop de kampen en delinquenten door het Militair Gezag werden overgedragen aan DGBR van het Ministerie van Justitie
*** persoonsnaam genoemd in boek dus weinig zinvol dat hier weg te laten, het maakt het zelfs wat minder afstandelijk.

<https://www.stelling-amsterdam.nl/stelling/extra/kampen/>

Bezoekerscentrum (B-watch)

Voorlopig in elke nieuwsbrief een stukje over het bezoekerscentrum. Ook als er niets te melden is...

Je kan het hele voorstel lezen of downloaden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/diversen/bezoekerscentrum/>

Overig

- Volgens een bord bij de kazemat Muiden West kan je er gratis brandhout afhalen. Zie Nieuwsbrief 160 over windhoos.

- Er staan heel wat piket-paaltjes op de wal van het Muizenfort in Muiden. Bedoeling?

- Forteiland Pampus online: <http://www.muider.nl/nieuws/nieuwsbericht.asp?Recid=1151>

- Stichting Herstelling nu ook in de metaalbewerking: herstellen hekwerk kazerne Muiden. <http://www.muider.nl/nieuws/nieuwsbericht.asp?Recid=1153>

- Foto's van de openstelling van een Bergplaats voor kunst bij Castricum: <http://www.oudcastricum.com/Html%20files/fotoselectie.htm>

- 'Dreigend vertrek van DGM 'doodsteek offshore IJmond'' <http://www.hdc-i.nl/a.php?/Pagina/0,7106,15-1-4710--2226318-1322-723605-,00> (CS)

- 'Legermuseum toont Nederland in WO 1' <http://spitsnet.nl/anp.php?rid=9&id=341846> (CS)

- Misvattingen over Werelderfgoed? 'Noorden in verzet tegen waddengebied als werelderfgoed' <http://www.nu.nl/news.jsp?n=424638&c=12>

Met nieuwsberichten gesignaleerd in de media door Co Stronck (CS).