Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam

Nieuwsbrief 382

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
13de jaargang, nummer 382, 23 november 2011

Een nieuwsbrief van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam met informatie over militair erfgoed in de regio Amsterdam.
https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

• Inleiding
• Dienstberichten
• Doneren
• Nieuw: modelbouwplaten van schuilplaatsen
• Boeken over verdedigingswerken
• Illegale bunkers in de Spaarndammerdijk - Haarlemmerliede & Spaarnwoude

Inleiding

Beste lezer,

Tsja, de dure maanden zijn weer aangebroken en wat mij betreft gaat deze nieuwsbrief u wel geld kosten...

We beginnen namelijk, na de korte dienstberichten, met een goed onderbouwde motivatie om deze website, deze nieuwsbrief en dit forum financiële ondersteuning te geven. Met uiteraard ook een eigen voordeeltje!
Leuk voor in de schoen of onder de kerstboom zijn de nieuwe bouwplaten waarvan de groepsschuilplaats als eerste is verschenen. Ziet er erg mooi uit en zelfs aan het interieur van de toegang is gedacht!
En, voor hen die het gemist hebben volgt een herhaling over de boeken van Rudi Rolf†. Die kunt u natuurlijk ook aan Sinterklaas vragen. Een mooie meevaller is dat het boek Toren, Wallen en Koepels behoorlijk in prijs is verlaagd.
Tenslotte over een paar Spaarnwouder bunkers die alleen het Duitse Rijk en het ministerie van Wederopbouw en Volkshuisvesting geld hebben gekost.

Bekijk deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2011/nieuwsbrief-382/
Overig kort nieuws op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/nieuw/
Reageren kan door het contact-formulier te gebruiken.

De volgende nieuwsbrief zal op 15 december verschijnen. Er wordt gewerkt aan een thema-nieuwsbrief die op een nog onbekende datum zal verschijnen.

Veel leesplezier!
René Ros

Dienstberichten

Allemaal van harte gefeliciteerd!
Op 7 december is het 15 jaar geleden dat 'we' de status van Werelderfgoed kregen.
Toespraak Staatssecretaris OCW op 25 januari 1997
Documentaire Hollandse Wereldwonderen, afl. Stelling van Amsterdam

Op 29 december bestaat deze website 4.500 dagen. Weest gerust, dat is geautomatiseerd en zit ik niet handmatig uit te rekenen...

Per 31 december eindigt na vijf jaar de overeenkomst met de provincie om de website actueel te houden, behorende bij hun subsidie voor de aanschaf van de webserver. Kan ik eindelijk rust nemen!

Haal de spellingcontrole er zelf nog even overheen maar verder een interessant stuk. Zelf al vliegend gelezen boven het toenmalige "Kruitvat van Europa [...] omringd door een groep 'sigaar-rokende' vorsten en politici".
Scriptie "Aan den rand van den Ondergang"; Pers, politiek en neutraliteit rond de uitbraak van de Eerste Wereldoorlog.

Doneren

De betrouwbaarheid van de webserver wordt minder en een onderhoudscontract onmogelijk. Daarom moet er een nieuwe webserver komen of andere webhosting.
De fotocamera moet ook vervangen worden. Dan zijn er nog de reiskosten zoals veerdienst, de aankoop van oude foto's, boeken enzovoort enzovoort.

De boeken worden betaald met de boekenbonnen die ik voor mijn verjaardag krijg. Online boekverkoop en advertenties brengen nauwelijks geld in het laatje.

Het zou erg fijn zijn als ik niet méér privé-middelen hoef aan te wenden. Daarom is het mogelijk geworden om een zelf gekozen bedrag te doneren, niet in de laatste plaats als blijk van waardering van de geïnteresseerden - u dus.
Als elke nieuwsbrief-abonnee tien euro per jaar doneert is dat een gigantisch bedrag maar ik vrees dat het een stuk minder zal zijn. Toch moet er begin volgend jaar ongeveer 4.000 euro zijn om keuzes in de webhosting te kunnen maken. En deze website kan niet bestaan zonder webhosting!

Daarom het vriendelijke verzoek om een bedrag te doneren. Zie de website om dat eenvoudig via iDeal, PayPal (ook creditcard) of een overschrijving te doen. En natuurlijk kunt u daar ook meer informatie vinden.
Bijvoorbeeld over het vermelden van organisaties die doneren. En toegang tot besloten delen van het Stelling Forum.

Informatie over doneren
Reageer op dit onderwerp op het Stelling Form

N.B.: Door vooraankondiging aan Mega-medewerkers en Stelling Forum-gebruikers is er op moment van publicatie een bedrag van 460 euro ontvangen.

Nieuw: modelbouwplaten van schuilplaatsen

Tempelman Karton Modelbouw (TeKaMo) is ontwerper en uitgever van modelbouwplaten van Nederlands militair historisch erfgoed.
Het maken van papieren/kartonnen modellen is een hobby die weer helemaal "in" is. En de onderwerpen van de modellen zijn heel gevarieerd.
Bijna elk interessegebied is wel in karton uit te beelden.

Ook de vestingbouw is nu als onderwerp beschikbaar. Als eerste model is verkrijgbaar de groepsschuilplaats Type P uit de mobilisatie van 1939. Uitgevoerd in de gangbare modelbouwschalen 1:35, 1:72 en H0 (1:87).
De volgende modellen die op het programma staan zijn de schuilplaatsen uit 1918 en de mitrailleurkazemat Type G.

Leuk om in elkaar te zetten en ideaal om op een eenvoudige wijze een goed beeld van deze schuilplaatsen te geven. Uiteraard zijn meerdere modellen te combineren. Ook met bijvoorbeeld het acces van een modelspoorbaan...

Tempelman Karton Modelbouw

Boeken over verdedigingswerken

Het maakt niet uit of je serieus geïnteresseerd bent in Nederlandse of Duitse verdedigingswerken, 19de of 20ste eeuw; er horen toch minstens drie degelijke boeken van Rudi Rolf† in je boekenkast. Meestal liggend want om de dikte te beperken komt de hoogte zelden overeen met een gemiddelde plank!

Onlangs is het boek 'Festungsbauten der Monarchie' verschenen over de geschiedenis van de Oostenrijkse en Oostenrijks-Hongaarse vestingbouw vanaf Napoleon tot aan de Eerste Wereldoorlog.
Met bovendien Nederlandse connecties: de torens van Linz als model voor de Nederlandse torenforten, het Fort IJmuiden met de enig overgebleven pantserkazemat in de wereld, de caponnière van Fort bij Hoofddorp zoals ook toegepast in Oostenrijk-Hongarije en de bijdrage van kolonel Voorduyn aan het Oostenrijkse modelfort van 1890.

Hét standaardwerk voor iedereen is het eerder verschenen 'A Dictionary on Modern Fortification', een geïllustreerd lexicon van 464 pagina's met vele termen en hun betekenis.
Indien Duitse bunkers je interesse hebben horen 'Atlantic Wall Typology' en 'Duitse bunkers in Nederland' ernaast te staan.
Ga je helemaal op in de Nederlandse forten dan vertelt 'Torens, Wallen en Koepels' je over de vele ontwerpen voor forten en het gedachtenproces erachter. Met een apart hoofdstuk over de Stelling van Amsterdam.

Dr. Rudi Rolf† (1947) is kunsthistoricus en was werkzaam in het universitair onderwijs. Vanaf midden-70er jaren richtte hij zich op de fortificaties. Allereerst op de Atlantikwall met 'Duitse bunkers in Nederland' (1979) en later ook op de oudere vestingbouwkunst in Europa. De boeken van 2004 en later zijn door de auteur zelf uitgegeven in Middelburg, waar hij met zijn vrouw woont.

In nauwe samenwerking met Rudi Rolf† zijn sinds kort zijn recente boeken te koop via de website Forten Info. Een aantal zijn ook via de Stelling website te koop. De provisie draagt bij aan de kosten van die websites.

PRIJSSTUNT! Het boek Toren, Wallen en Koepels is nu voor slechts €30 te koop!

Boeken van Rudi Rolf† op Forten Info
Stelling Boeken

Illegale bunkers in de Spaarndammerdijk

Tekst: Wim Koelman (Historische Werkgroep Spaarndam).
Foto's: René Ros.

"Wij hebben de eer U mede te deelen, dat door de Duitsche weermacht in den Spaarndamsche dijk [...] in het buitentalud betonwerken zijn gemaakt, met bij elk dier werken een doorgang door den dijk onder den weg naar het binnentalud welke doorgangen zijn voorzien van een houten brugje in den weg voor het verkeer. [...] Voor het maken van deze werken is onze vergunning niet gevraagd."
Dat meldt het Hoogheemraadschap Rijnland op 12 september 1942 aan de Provinciale Waterstaat in Noordholland. Op 13 augustus had technisch ambtenaar C.J. van Beieren melding gedaan van de bouw van betonwerken door de bezetter.

29 Hele maanden later, op 12 maart 1945, verzoekt de gemeenteopzichter het Hoogheemraadschap de brugdekken te repareren. De technisch ambtenaar weigert dit omdat het eigendom van de Duitsche Weermacht is. Begin juni 1945, dus na de bevrijding, is de gemeenteopzichter van mening dat voor de reparatie vergunning moet worden verleend door het Militair Gezag maar er wordt geen verdere actie ondernomen.
Totdat de Dijkgraaf en Hoogheemraden op 17 oktober meedelen dat de kapotte brugdekken zijn afgebroken en het dijklichaam is aangevuld met klei en wegverharding.
Het is al juni 1947 als het gemeentebestuur aan het Hoogheemraadschap verzoekt een einde te maken aan de ongewenste toestand: "beide bunkers zijn voor eenieder toegankelijk en worden gebruikt voor doeleinden in strijd met de openbare orde en goede zeden".

De Stormvloedramp van 1953 vestigt weer de aandacht op deze bunkers. Het is wenselijk de mitrailleurnesten te verwijderen, want nu is de ervaring dat deze "nesten" (tobruks) toch wel gevaarlijke situaties kunnen veroorzaken in de situatie dat de primaire zeewering zijn werk zou moeten doen. De bunkers zelf staan in de teen van de dijk en vormen daardoor geen gevaar wat betreft wegspoeling en dergelijke. Maar de mitrailleursnesten kunnen uitgespoeld worden en dan is Leiden, letterlijk en figuurlijk, in last.

In maart 1954 is het zover: drie aannemers worden uitgenodigd prijsopgave te doen voor het slopen van betonwerken van de mitrailleursnesten en het verrichten van grondwerk aan de loopgraven. Tiggelman uit Spaarndam is met de som van 4.631,- gulden de laagste inschrijver. De kosten worden gedeclareerd bij het ministerie van Wederopbouw en Volkshuisvesting te 's Gravenhage.
De bunkers zelf staan nog steeds aan de teen van de Spaarndammerdijk en functioneren nu als parkeerplaats en markeerpunt voor de meetkundige diensten. De bijbehorende* radiobunkers staan even verderop onverstoorbaar langs de snelweg.

Funksendezentrale Spaarnwoude

* volgens BRV.