|
InleidingBeste lezer,
Meer moet ik er zelf niet over schrijven. In het verleden verschenen op deze lustrummomenten speciale nieuwsbrieven met bijdragen van gastschrijvers. Ook deze keer zijn een aantal mensen met verschillende achtergronden gevraagd om een bijdrage te schrijven om stil te staan bij dit jubileum. Dat heeft heel verschillende artikelen opgeleverd die in deze nieuwsbrief te lezen zijn. Dank aan de schrijvers en veel plezier bij het lezen! En drink gerust op eigen gelegenheid een borrel om het jubileum te vieren. Als Documentatiecentrum vieren we het op 5 januari as. met een klein feestje voor betrokkenen en donateurs. Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2019/nieuwsbrief-468/ De volgende nieuwsbrief zal op 9 januari verschijnen. Met vriendelijke groet, Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.
|
Hobby of toch een afwijking?Tekst: Carolien Vernout. Vanaf 2012 maak ik met vriendin Trudy uit Den Haag elk jaar in september een meerdaagse fietsvakantie in Nederland. We hebben inmiddels al vele mooie tochten gemaakt. Maar hoe begon het en vanwaar de link naar de Stelling van Amsterdam en de jubilerende website?
Omdat onze kennis van de Stelling nog pril was, zijn wij een aantal forten domweg voorbij gefietst omdat we ze niet herkenden in het landschap. We vonden er zelfs niet zoveel aan want de meeste forten waren dicht. Tot we bij Fort bij Marken-Binnen kwamen! Daar was het hek open. En daar kregen we een privé-rondleiding en een Stellingpaspoort van een heel enthousiaste brandweerman. Toen viel het kwartje... We wisten ineens waar we op moesten letten in het landschap en wat ons nog allemaal te wachten stond richting Edam. Fort aan de Nekkerweg was net geopend. Ook Fort bij Edam bleek open en wederom een rondleiding van super enthousiaste mensen. Daar kregen we ook het visitekaartje van het Documentatiecentrum StvA van ene René Ros. Onze interesse was gewekt en we werden leergierig. Voor ons stond het al vast... volgend jaar vanuit Haarlem in zuid-oostelijke richting de Stelling voltooien en Pampus bezoeken. In het jaar tussen de twee fietstochten ging ik die website van het visitekaartje bekijken. Het was ongelofelijk hoeveel informatie daar te vinden was, niet normaal gewoon. Wie is die René Ros? Daar wil ik meer over weten. Tot er een lezing werd aangekondigd in een bejaardenhuis in Velserbroek. Daar stond een reus van een man, met soms een verlegen lach, vol passie, kennis en vele foto’s op een scherm een voordracht te geven.
Tot op de dag van vandaag volg ik de Stelling-informatie op de voet. Een heel boeiend stuk geschiedenis! Noem het een hobby of is het toch een afwijking? Wie waren de 1.004 militairen in de Beemster? (1/2)
|
Samen op zoek naar opa SalTekst: Freek van Beetz.
René Ros had van het Waterlands Archief lijsten gekregen met mannen die in 1915-1916 gemobiliseerd waren in de vijf Beemster forten van de Stelling van Amsterdam. Met deze lijsten begon René zijn speurtocht naar verhalen achter die militairen. Bij die speurtocht stuitte hij ook op mijn grootvader Salomon Caun (1887 -1959) en ging hij op zoek naar diens nakomelingen. Zo kwam hij bij mij, een kleinzoon. Sinds de eerste thema-nieuwsbrief zocht en vond René nog meer informatie: “Vooral over Salomon Caun heb ik veel en bijzondere informatie gevonden, uiteraard ook over de Tweede Wereldoorlog. Van de 1.004 militairen blijken er 46 joods, waarvan 44 via m.n. Westerbork in de concentratiekampen Auschwitz en Sobibor om het leven zijn gekomen (ik heb altijd het idee dat er geen goede woorden zijn om dat uit te drukken en gebruik elke keer vertwijfeld andere woorden),” schreef hij. Van de 46 joodse militairen bleek mijn grootvader één van de twee te zijn die de oorlog overleefden...
Terwijl René het verhaal van mijn grootvader en diens mobilisatietijd ging uitwerken, was mijn broer, samen met een journaliste, bezig aan een bijdrage voor het boek ‘Joodse Huizen, Deel 4’. Aan de hand van de adressen waar Joden vroeger woonden, wordt daarin het Joodse leven in vooral Amsterdam beschreven. In die bijdrage gaat het over de Plantage Doklaan 28-1: het adres waar Sal Caun en zijn gezin tot in de oorlog, tot aan het moment van de razzia’s, woonde. Zo verliep de reconstructie van het verhaal van onze grootvader langs twee lijnen die elkaar prachtig aanvulden. Maar daar bleef het niet bij.
Wie waren de 1.004 militairen in de Beemster? (1/2)
|
Verzamelen en loslatenTekst: Eric ten Brummelhuis (Programmabureau Stelling van Amsterdam, provincie Noord-Holland)
Velen heeft hij hierdoor van kennis voorzien en (nog meer) enthousiast gemaakt over de Stelling. Dit geldt ook zeker bij mij. Wat ik sterk vind aan de website is dat niet alleen de verschillende onderdelen van de Stelling van Amsterdam worden belicht maar dat ook de mensen die er werkzaam zijn geweest een belangrijke plek hebben op de site. Zeer regelmatig raadpleeg ik deze informatieve website. Hoe krijgt hij dit toch voor mekaar terwijl hij ook nog een gezin heeft en zelfstandige IT-specialist is? Je moet daarvoor op de eerste plaats heel erg gedreven en onderzoekend zijn. Maar ook vasthoudend en misschien ook wel een beetje goed gek. De eerste drie genoemde eigenschappen heeft René zeker. Of dit ook het geval is bij de vierde laat ik aan de oordeel van de lezers over. René is de specialist op het gebied van kennis over de Stelling van Amsterdam. En het is daarom terecht dat hij nu vanuit zijn expertise een betaalde plek heeft gekregen bij het Kenniscentrum Waterlinies. Dit laatste is erg belangrijk voor René omdat in zijn contacten met mij en mijn collega’s van het programmabureau hij meerdere keren heeft aangegeven dat hij graag vanuit zijn kennis meer wil bijdragen aan allerlei projecten die er spelen rond de Stelling van Amsterdam. Ook als erkenning van zijn deskundigheid.
René, ik hoop dat je nog vele jaren met enthousiasme doorgaat met deze website en ik wens je veel succes en plezier met je rol binnen het Kenniscentrum Waterlinies. |
Felicitaties van MennoTekst: Kees Neisingh (voorzitter Stichting Menno van Coehoorn).
Zo is het ook met de Stichting Menno van Coehoorn, die al vanaf 1932 op de bres staat voor het behoud van buiten gebruik gestelde verdedigingswerken. Van meet af aan is het de missie van die organisatie geweest om kennis over die verdedigingswerken te bundelen en te verspreiden. Voor besluitvorming over al dan niet behoud van kazematten, forten, bunkers en linies is immers een kennis-fundament onontbeerlijk. Voor de Stichting Menno van Coehoorn is het – net als bij een fort - van belang ook op de flanken te letten. Zijn daar ook deskundige mensen en verstandige organisaties actief? René Ros is zo iemand, die het initiatief nam om de door hem verzamelde kennis niet alleen te bundelen voor eigen gebruik of die slechts binnen de kring van liefhebbers van de Stelling van Amsterdam beschikbaar te stellen, maar om die ook met zijn eigen websites Forteninfo.nl en Stelling-Amsterdam.nl te verspreiden. Zijn vestingbouwkundige horizon heeft hij daarbij verbreed, zodat die sites het predicaat ‘instituut met gezag’ verdienen. De Stichting Menno van Coehoorn prijst zich gelukkig met de langjarige relatie en feliciteert René Ros met dit twintigjarige jubileum. Stichting Menno van Coehoorn
|
De Hollandse Waterlinies samen verder – kennisorganisaties ook?Tekst: Jaap Ruiter (programmamanager Linieteam – interprovinciale samenwerking NHW)
Na de besluitvorming in het najaar van 2018 in de vier betrokken waterlinie-provincies heeft ook de ministerraad in december van vorig jaar er mee ingestemd om het nominatiedossier in te dienen bij de UNESCO-organisatie in Parijs. De besluitvorming door het Werelderfgoedcomité vindt dan op zijn vroegst in juli 2020 plaats maar kan nog enkele jaren meer vergen. De Stelling van Amsterdam heeft de UNESCO-status al vanaf 1996. Vanaf 1999 bestaat het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. En vanaf dat jaar is deze nieuwsbrief uitgegeven. Als bijzonder particulier initiatief door een enthousiaste groep mensen met hart voor de Stelling. Een groep mensen met een bijzondere hobby! En met René Ros als spin in dat web èn als drijvende kracht. Dat René in samenwerking met deze groep mensen het documentatiecentrum en deze nieuwsbrief tot de huidige omvang en kwaliteit heeft gebracht, is een prestatie van formaat. Hulde! In de wandelgangen van het Linieteam spreken we snel over de Stelling en de Linie als we het over de StvA hebben en de NHWL. De Stelling en de Linie zijn ooit van enorme betekenis geweest voor de verdediging van ons land. Ik ben er van overtuigd dat de linies van enorme betekenis zullen blijven.
Linieteam Programma Nieuwe Hollandse Waterlinie
|
20 Jaar spitten in ons militair verledenTekst: Fred Braaksma (Stichting Fort aan Den Ham).
Niet gehinderd door enige kennis van het object nam ik deze opdracht aan. Zoals in het werkzame leven, als Business Information Analist, een kwestie van locatie bezoeken, kennis maken met vrijwilligers, requirements verzamelen en dan aan het werk voor Stichting Fort aan Den Ham. Er bleek meer achter te steken dan vooraf gedacht. Forten, batterijen, sluizen en duikers, Stelling van Amsterdam, UNESCO Werelderfgoed, ik wist er bitter weinig van. Alleen zag ik soms de forten bij het volgen van de ANWB bordjes “Fortenroute” bij mijn toertochtjes door Noord-Holland. Op een kort verblijf in 1966 op Fort bij Kudelstaart na, om een jachthaven te bouwen, en met een houten aanvalsboot midden in de nacht een damsluis bij een NHWL fort oversteken tijdens mijn korte Koninklijke Militaire School (KMS) periode, wist ik lang niet voldoende om een website te vullen. Het is weinigen gegeven om vanuit liefhebberij zo een uitgebreide verzameling informatie over de Stelling van Amsterdam te bundelen tot een overzichtelijk geheel en, misschien nog opmerkelijker, dit 20 jaar vol te houden. Respect! En natuurlijk de felicitaties voor 20 jaar spitten in ons militair verleden en dit voor een groter publiek toegankelijk te maken. Stichting Fort aan Den Ham
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven. |
Nieuwsbrief 468
Vandaag, 3 januari 2019, is het precies twintig jaar geleden dat de website Stelling van Amsterdam online kwam. Dat is alweer lang geleden en er is héél veel werk verzet in de hoop een constructieve bijdrage te leveren aan bewustzijn, begrip en bekendheid voor de Stelling en ander militair erfgoed. Volgens mij is dat op zich goed gelukt maar natuurlijk niet zonder fouten en andere hobbels.
Onze eerste tocht zou vertrekken vanuit Haarlem, mijn woonplaats. Ik had de ANWB fietsgids "Stelling van Amsterdam, 15 fietstochten langs forten en vestingen" gekregen en dat sprak mij wel aan. Het enige fort wat ik kende was Fort bezuiden Spaarndam. Dat er zoveel meer forten waren in een kring rond Amsterdam wist ik vaag.
De tweede fietstocht richting Pampus was door onze opgedane informatie dan ook veel interessanter. We herkenden veel meer en gingen forten vergelijken. Wat vooral boeiend was, welke nieuwe functie kreeg een fort. Horeca, museum, watersport of een natuurgebied.
Begin november 2017 kreeg ik, via het contactformulier op mijn website, een mailtje: “Graag zou ik in contact met u komen om te spreken over uw grootvader Salomon Caun. Hij blijkt dienstplichtig militair op Fort benoorden Purmerend te zijn geweest." Op dat mailtje zou een uitvoerige uitwisseling van informatie en foto’s volgen.
Over zijn ‘militair verleden’ wisten wij, zijn kleinkinderen, overigens niets, zoals we trouwens ook weinig wisten over zijn jeugdjaren en zijn familie. René moedigde ons door zijn vragen aan wat verdere naspeuringen te doen. Zo trof mijn broer Lou in de door onze ouders nagelaten foto’s toch nog drie foto’s aan uit de mobilisatietijd van onze grootvader. Het kostte toch enige moeite om uit die foto’s van groepen jonge mannen in militair tenue, onze grootvader overtuigend aan te kunnen wijzen. Dankzij een portret dat omstreeks zijn huwelijk (1919) was gemaakt, vonden we een rake gelijkenis: de match was gemaakt, de gemobiliseerde soldaat Sal Caun was gevonden.
Dit jaar was ik belast met de voorbereiding van de jaarlijkse excursie van de Probus-groep waarvan ik lid ben. Bij het nadenken over een interessant en origineel reisdoel, kwam ik al snel terecht bij de "Stelling van Amsterdam". Door de plezierige contacten over het verhaal van grootvader Salomon Caun, was ook mijn interesse voor dit bijzondere erfgoed gewekt. Met hulp van René maakten we een boeiend programma, dat ons gezelschap naar Fort bij Abcoude, de watervoorziening bij Sloten, Fort bij Veldhuis en Fort bij Spijkerboor zou voeren, om de schitterend zonnige dag plezierig af te sluiten met een voortreffelijke maaltijd in het restaurant van Fort bij Vijfhuizen. Er wordt in Probus nog steeds over nagepraat!
René is er in geslaagd om alweer 20 jaar de website Stelling van Amsterdam in het leven te houden. En bovendien slaagt hij er in om deze website uit te breiden met steeds meer informatie over deze bijzondere verdedigingslinie. Dat laatste wordt internationaal erkend want sinds 1996 is de Stelling UNESCO Werelderfgoed.
Misschien dat daarom de samenwerking tussen René en het Programmabureau niet altijd naar ieders wens is geweest. Mijn indruk is dat de samenwerking de laatste tijd beter verloopt mede doordat René nu bij het Kenniscentrum Waterlinies is betrokken. Dat laatste is ook wel wennen voor René want hij zal nu ook heel nadrukkelijk moeten samenwerken en ook nadenken over wat hij op termijn wil delen van al die kennis die hij heeft verzameld. Loslaten is misschien niet het sterkste punt van René. Maar dat kun je ook leren.
Bij een bezoek aan oude verdedigingswerken kijken de meeste mensen onmiddellijk naar de kant, van waar de vijand verwacht werd. Dat is logisch; daar is de opstelling immers ook voor bedoeld. Maar er is meer om op te letten: de flanken. Wordt een opstelling daar niet door andere posities met vuur beschermd, dan zal het fort uiteindelijk vallen.
Het gaat er steeds meer op lijken: dat de Stelling van Amsterdam (StvA) en de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHWL) in de toekomst samen één UNESCO Werelderfgoed gaan vormen. Daartoe is een nominatiedossier opgesteld waarmee de NHWL als uitbreiding wordt toegevoegd aan de Stelling van Amsterdam tot één Werelderfgoedsite.
En juist daarom is het van belang dat we de kennis over dit erfgoed blijven borgen. En dat we de verhalen koesteren die illustreren hoe we met dit erfgoed verbonden zijn. Vanuit de (toekomstige) rol als siteholder hebben de gezamenlijke provincies inmiddels als onderdeel van de interprovinciale samenwerking het ‘Kenniscentrum Waterlinies’ opgericht. Ik zie in de praktijk samenwerking ontstaan tussen het Documentatiecentrum als particulier initiatief en het Kenniscentrum dat door de overheden is opgericht. Ik hoop op een mooi vervolg van deze samenwerking – met erkenning, benutting en waardering voor ieders rol. René en collega’s: veel succes!