Sector Sloten

Schutsluis bij Aalsmeer

(Keersluis Aalsmeer, Sluizen bij Aalsmeer)

Locatie:

In de Haarlemmermeerpolder waar het Voorkanaal uitkomt op de Ringvaart bij Aalsmeer. Ten zuiden van de sluis ligt het Fort bij Aalsmeer en gezamenlijk liggen deze aan het oostelijke uiteinde van de Geniedijk.

Doel:

"De schutsluis is bestemd om in oorlogstijd inundatiewater van uit de Ringvaart op het Voorkanaal in te laten en dient tevens tot het vormen van gelegenheid tot scheepvaartgemeenschap tusschen de Ringvaart en de polderwateren, ook in vredestijd."

Personeel:

Twee sluiswachters voor dag en nachtbediening met eventueel een hulpsluiswachter. Later wordt de nachtbediening beeindigd en is er één sluiswachter.

Historie:

Zie Historische kalender.

Omschrijving:

Door middel van twee sluizen (een zogenoemde gekoppelde sluis) werd het waterniveau tussen de Ringvaart en het polderpeil genomen. Het is het omvangrijkste sluiscomplex dat exclusief voor de Stelling is aangelegd. En door het hoge verval en de gekoppelde sluis is het complex vrij uniek.
Vanaf de Ringvaart passeerde een boot:

• een klapbrug in de Ringdijk;
• de Voorhaven;
• de Bovensluis;
• het Tussenkanaal;
• de Ondersluis;
• het Voorkanaal.

De klapbrug had een schotbalksluis om de sluis buiten werking te kunnen stellen of het verval bij inundatie te regelen. Vanuit de bovensluis loopt een, in vredestijd afgedamde, inundatieduiker naar de fortgracht om in oorlogstijd het peil van de fortgracht te regelen. In vredestijd werd hiervoor een (verdwenen) hevel gebruikt. Afgezien van de inundatieduiker is de Ondersluis identiek aan de Bovensluis.
De inundatiemiddelen waren opgelegd in een loods op de Militaire Rijksgrond ten noorden van de sluis.

Civiel gebruik

Na de aanleg werd de sluis door het Rijk overgedragen aan het polderbestuur van de Haarlemmermeerpolder. Deze exploiteerde de sluis voor civiel gebruik in vredestijd. Het was de enige directe waterverbinding die de polder met de buitenwereld had en was belangrijk voor het transport van landbouwproducten naar de markt in Amsterdam en van suikerbieten naar de fabriek in Halfweg. Op andere plaatsen moest de vracht overgeladen worden maar in 1923 zijn er (niet uitgevoerde?) plannen voor een overhaal bij het Gemaal Lijnden geweest.
Tijdens de bietencampagne werd er veelvuldig gebruik gemaakt van de sluis en er werd zelfs in de gehele polder een hoger "bietenpeil" aangehouden vanwege de grotere diepgang van de schepen. Het spreekt voor zich dat bedongen was dat de militaire scheepvaart, inclusief zandschepen voor de bouw, van sluisgeld waren ontheven.

Plannen en sloop

In 1939 bestonden er plannen om een bomvrij gemaal te bouwen maar door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog is dit nooit uitgevoerd. Dit gemaal werd nodig geacht om te voorkomen dat het Vliegkamp Schiphol door vernieling van de ringdijk en overstroming onbruikbaar zou worden.
Ook het polderbestuur had later plannen voor een gemaal maar ook die plannen zijn nooit uitgevoerd. Hierdoor bestond er geen noodzaak om de sluis te slopen en vanwege de kosten werd er dan ook niet gesloopt.
In 1966 heeft het Ministerie van Defensie de klapbrug in de Ringdijk naar de voorhaven gesloopt en vervangen door een duiker. En in 1984 heeft het waterschap een betonnen damwand in de bovensluis aan laten brengen. De schotbalkenloods bij de ondersluis en de sluiswachterswoning bij de bovensluis zijn verdwenen. Deze woning was naar verluidt identiek aan de woning van de dijkgraaf (Aalsmeerderdijk 454) welke nog bestaat.

Omgeving:

De situatie rond de sluis is praktisch ongewijzigd, zowel de Geniedijk en infrastructuur.

Eigenaar:

Waterschap Groot-Haarlemmermeer

Gebruiker:

-

Gebruik:

-

Monument status:

Provinciaal Monument Noord-Holland

Sectorpark Halfweg