Nieuwsbrief
164
Nieuwsbrief Website Stelling van Amsterdam, nummer 164
(6de jaargang, 14 september 2004)
Een nieuwsbrief over de website Stelling van Amsterdam (StvA); een onafhankelijk
particulier initiatief zonder winst-oogmerk.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>
Deze nieuwsbrief is, met meer verwijzingen en illustraties, ook te vinden
op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook informatie te vinden over deze nieuwsbrieven, het aanmelden
en het archief.
Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan geïnteresseerden
gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.
|
Inhoud
In deze nieuwsbrief:
|
Voorwoord
Er zijn veel verslagen over het afgelopen weekeind. Veel leesplezier
en tot de volgende keer!
In deze nieuwsbrief zijn bezoekverslagen van twee andere personen te
lezen. Wil jij ook eens een verslag bijdragen? Stuur het dan voor volgende
week dinsdag 20.00 per e-mail op.
|
Cultuur verbindt
De provincie Noord-Holland schrijft in 'Cultuur
Verbindt', de provinciale cultuurnota Noord-Holland 2005-2008, onder andere het volgende:
"De provincie Noord-Holland kent een aantal provinciale uitvoeringsorganisaties
op het terrein van kunst, cultuur en cultureel erfgoed, die een belangrijke
rol vervullen bij de realisatie van het provinciale cultuurbeleid." en "Wij
staan de vorming van een Erfgoedhuis Noord-Holland voor."
Alhoewel de Stichting
Stelling van Amsterdam een onafhankelijke instelling is wordt
deze genoemd als 'uitvoeringsorganisatie' en een van de partijen
die op zouden moeten gaan in het Erfgoedhuis NH. Volgens de provincie
moet het provinciaal beleid een substantieel onderdeel van het beleid
van de gesubidieerde erfgoedorganisaties uit maken. Desgevraagd laat
de stichting weten dat zij daar wel mee kan leven. Ook willen ze
best opgaan in het Erfgoedhuis NH mits de huidige activiteiten herkenbaar
worden voortgezet.
Ondertussen is de provinciale subsidie aan de stichting tot en met
2008 toegezegd. Dat is gelijk aan vorige jaren en bedoelt voor de normale
activiteiten, kantoorkosten, Stellingmaand en een administratief medewerker.
Exclusief de projectleider die gedetacheerd is vanuit de provincie
en daar op de loonlijst staat. Voorheen waren er nog twee medewerkers
door de provincie gedetacheerd en het is dan ook de vraag wat er gebeurd
als de huidige projectleider zou vertrekken. Met de 'hoge ambities'
die voorzitter Irma Günther noemde tijdens haar toespraak op de
opening van de Stellingmaand bedoelde ze vooral de statutaire doelstelling.
Die kan met de huidige bezetting nauwelijks worden gerealiseerd en
dat wordt door de provincie onderkend. Hierover is overleg tussen
de stichting en de provincie gaande.
Daarnaast
heeft Gedeputeerde Staten besloten ter
uitvoering van het Streekplan Noordholland-Zuid (waaronder de Stellingzone)
een programma-bureau in te stellen. Wat de taken precies
gaan worden en of daarin overlap met de stichting gaat ontstaan is
nog onduidelijk.
Naar mijn mening zou de stichting meer kunnen doen met de huidige
middelen. Zeker als ook het bestuur ervan meer zou bijdragen aan de
activiteiten zoals de Stellingkoerier en het jaarverslag. De Stellingkoerier
was een kwartaaluitgave die voor het laatst in december 1999 is verschenen.
Er is ook geen alternatief gekomen noch bijdragen aan deze nieuwsbrief
geleverd. En de jaarverslagen over 2002 en 2003 zijn ook nog niet verschenen.
De laatste Vriendendag is ook al weer lang geleden en over het platform
van eigenaren hoor ik ook niets meer.
En opgaan in een Erfgoedhuis NH klinkt als het ondersneeuwen van de Stelling
en dat lijkt mij geen verbetering...
<http://www.stelling-van-amsterdam.nl/>
<http://www.noord-holland.nl/Algemeen/Beleidsinformatie/Cultuur/uitleg_cultuurnota.asp>
|
Stellingmaand:
Fort Hinderdam
Eind vorig jaar vroeg initiatiefnemer Ron Zeller me tijdens een Stellingmaand
vergadering of ik gids-voor-een-dag wilde zijn op het Fort Hinderdam.
Alhoewel het zelf bezoeken van forten dan uitgesloten is, geeft het
wel mooi de gelegenheid om het fort intens te beleven en anderen de
kans om het te bezoeken.
Begin augustus zijn Ron en ikzelf per boot naar het eiland gegaan om
voorbereidingen te treffen. De begaanbaarheid was een probleem. Vlakbij
de toegang lag een boom over het pad. Deze is van enkele takken ontdaan
zodat je er onderdoor kan - voorwaar een passende entree op dit overwoekerde
eiland. Ook op andere plekken was enige hak en snijwerk nodig.
Tevens hebben we de rondwandeling zelf gelopen en gerepeteerd. Tenslotte
werden we door de waterpolitie ondervraagd en werd een Stellingmaand folder 'in beslag genomen'.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/hinderdam/>
<http://www.forten.info/cgi-bin/fotoalbum/emAlbum.cgi?c=show_image;p=Rondzendlijst/Overig;i=2>
Zodoende
kon ik me op 11 september melden op jachthaven Bos in het
gehucht Hinderdam. De fortwachterswoning staat daar (nog) maar de
gracht van de lunet waar het op stond is gedempt. Een kleine veerpont
was op de oever van het eiland gezet om als steiger te dienen en een
mooie open boot zou de bezoekers overzetten. De ondersteuning
werd geboden door de Historische Kring Nederhorst den Berg en de gemeente
Wijdemeren.
Ik ging als eerste alleen het fort op om de route even na te lopen.
De begroeiïng was gewoon doorgegroeid maar alles was nog te zien
en te betreden. Ik had nu ook prikstokken mee en kon eindelijk de mitrailleur
kazemat uit 1934 aanprikken - onder slechts 10 centimeter
grond.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/uitermeer-kazemat/>
In totaal zijn er zeven groepen gelandt met in totaal ongeveer 120
personen die in 45 minuten een rondje over het halve eiland liepen.
De andere helft is immers nog zwaarder begroeid en zou drie uur in
beslag nemen...
De meesten vonden het erg bijzonder om te zien, vooral zij die in de
directe omgeving wonen. De duisternis binnen en de hoge zalen hadden
de meesten niet verwacht en met verbazing kwamen ze binnen stappen.
Wel was er discussie over de ruïneuze staat van het hoofdgebouw. Enkele
bezoekers vonden dat toch wel zonde en kwamen met gebruiksplannen.
Zoals te verwachten was, dachten veel mensen dat de groepsschuilplaatsen
door de Duitse bezetter waren gebouwd. Op het eiland zijn er drie en
van één hadden we een hoekje en de ingang vrij gemaakt.
Bij
de kazemat speelde ik steeds dat de locatie nog een mysterie was
en liet ik een jongen of meisje met een prikstok de locatie ontdekken.
Een 'klonk' was tot op 10 meter te horen. Wat we ook eenmaal goed hoorden
was een groep vogels waarvan we vermoeden dat het halsbandparkieten zijn.
Een verwilderde groep komt ook in het Amsterdamse Vondelpark voor.
<http://www.sovon.nl/broedvogel/hbp_inleiding.html>
Bij de eerste ploeg zat de burgemeester van Wijdemeren al. Ook de
wethouder cultuur van Weesp kwam kijken evenals later zijn collega
van Wijdemeren. Die laatste bedankte al enthousiast voor de rondleiding
toen we pas halverwege waren...
Ook twee Engelse 'A bridge too far' veteranen met Nederlandse gastheren
kwamen langs. Evenals iemand die als soldaat in mei 1940 in Fort
bij Nigtvecht zat - hopelijk neemt hij nog contact met me op. Verder nog
enkele hele of halve Stelling-generaals en zelfs een klasgenootje van
mijn kinderen.
Alles bij elkaar was het een leuke ervaring. Wel voer je op een gegeven
moment een toneelstukje op door grapjes en opmerkingen elke keer te
herhalen. Toch was geen enkele rondleiding dezelfde. Want als ik wat
vergeten was te vertellen deed ik dat wel in de volgende groep maar
vergat weer wat anders.
Om de overlast te compenseren heb ik iets eetbaars
voor de muizen - en indirect voor de uilen - achtergelaten. 's
Avonds ben ik na een glas, uit de ontvangen fles chianti, op de bank
in slaap gevallen. Maar zonder glas was dat ook wel gelukt.
Op 25 september zijn er wederom rondleidingen (door Ron Zeller) maar
er zijn geen plaatsen meer beschikbaar.
|
Stellingmaand: Drie
forten
Op zondag 12 september heb ik zelf drie forten bezocht: Fort bij Uithoorn,
Fort bij Kudelstaart en Fort bij Vijfhuizen. Mijn beide kinderen gingen
mee en alhoewel ze soms niet naar een fort willen, vermaken ze zich prima
en willen dan niet meer weg... Voor hen die zich zorgen maken, mijn vrouw
wilde ook mee maar had zelf hobby-bezigheden. Maar er waren genoeg gezinsleden
om weer Stellingmaand-stempels te verzamelen. We zijn inmiddels Overste.
Op
het Fort bij Uithoorn liep één
gids met een groep rond. Het was redelijk druk voor het vroege tijdstip
op een zondag. In tegenstelling tot de dag ervoor waren er verder geen
bijzondere activiteiten. Later op de dag zou het nog behoorlijk druk
worden.
Afgelopen week is het schilderen aan de vechtwagenhindernis
voltooid en is het tijdelijk in de toegangsdijk van het fort gezet. De
vechtwagenhindernis is een van de objecten van onze collectie in het
fort. Het fort is deze maand niet meer open.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/uithoorn/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/diversen/collectie/>
Na een lunchstop reden we naar het Fort
bij Kudelstaart. Dit fort was
voor het eerst open en met succes. De dag ervoor was het al erg druk
geweest en ook vandaag was men tevreden. Er liepen twee (te) grote groepen
met gids op het fort rond. En er was behoorlijk opgeruimd - zie verslag
in Nieuwsbrief 152 - want de rechter
keelkazemat was geheel leeg en de frontbatterijen waren helemaal vrij
van boten.
In een ruimte werd video over de Stelling afgedraaid en wat drinken
geschonken. Ook dit fort is deze maand niet meer open.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/kudelstaart/>
Het derde fort van de dag was het Fort
bij Vijfhuizen. Het terrein achter
de geniedijk is bouwrijp gemaakt en de aannemer heeft zijn kantoor-containers
er staan. De metalen loods is vrijwel geheel ontmanteld ter restauratie.
Het gehele fort was vrij toegankelijk en een 20-30 mensen waren aanwezig.
Het fort is echter één groot bouwterrein. Binnen zijn lange
goten in het beton geboord waarin nieuwe leidingen zijn gelegd. De poterne
is momenteel zonder de karakteristieke en unieke bakstenen vloer.
De rechter helft van het hoofdgebouw was nooit eerder toegankelijk. De
keuken is nauwelijks herkenbaar maar de keelkazemat was wel aardig. Metaal
is allemaal weg maar er zijn nog een paar tabellen op de muren aanwezig.
Ook verrassend was dat er een vallei door de zanddekking van het hoofdgebouw
is gemaakt. De typische 'garage' waardoor de buitenste drie lokalen los
van het hoofdgebouw staan is de ingang van deze vallei geworden (zie
foto). Die lokalen staan los omdat men van plan was daarin de hefkoepels
te plaatsen maar daar is halverwege de bouw van afgezien. Vreemde doorgang
want veel kilometers hoef je niet te maken om gewoon om het hoofdgebouw
heen te lopen.
Deze dag was de enige deze maand waarop het fort open was.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/vijfhuizen/>
|
Stellingmaand: Monumentenweekeind
(Tekst en foto's door Hans Baas)
Mijn monumenten/fortenweekeind begon vorige week donderdag
toen René en ik hadden afgesproken om, samen met mijn zoon en een maat
van hem, de wegversperring op de toegangsdam van het Fort
bij Uithoorn te zetten. Afgelopen voorjaar hebben we een
paar avonden besteed om het gevaarte weer aan elkaar te lassen, te
ontroesten en te schilderen. We hadden hem in delen gekregen en naar
Uithoorn vervoert, maar ik had het weer aan elkaar gelast en nu was
is het niet meer door twee personen te tillen. Daarna nog
een rondje door het fort gedaan, altijd leuk en spannender in het donker.
Op vrijdag ging ik nog even langs het fort om bordjes
te plaatsen bij de wegversperring en de collectie binnen. Tot Cor Schaap,
de beheerder van het fort en organisator van het weekeind, mij aansprak
en vroeg of ik een rotklusje wilde doen. Toen hij uitlegde dat het ging
om het aanvegen en opruimen van de losse rommel in het fort, was ik natuurlijk
meteen bereid om aan de slag te gaan. Wat is een mooier klusje voor een
fortenfiel om een fort te mogen opruimen!? Zo beleef je een fort tenminste
echt !
Ben dus druk aan het vegen en opruimen gegaan. En de ramen en deuren
aan de keelzijde vrij gemaakt van spinrag waarvoor de dames van de
toneelgroep mij erg dankbaar waren - niets gewend zeker! Bij het schoonmaken
van de rechter stormdeuren vielen mij nu enkele inslagen van kogels
op die ik daarvoor nog nooit had opgemerkt.
Na het genieten van een glas rosé,
aangeboden door Cor en het cateringbedrijf, ben ik stoffig maar met
een tevreden gevoel naar huis gegaan. Dit wil ik volgend jaar best
weer doen maar dan begin ik een paar uur eerder.
Op zaterdagochtend was ik eerst druk met mijn andere hobby, hondentraining,
zodat ik pas in de middag tijd had om naar het fort te gaan. Ik had afgesproken
met een kennis en zijn vrouw en kinderen om een rondje door het fort
te doen. Maar toen ik aankwam liep ik ook mijn buren tegen het lijf en
graag met ons meeliepen om mijn uitleg over het fort te horen. De privé-rondleiding
vonden mijn buren en vrienden erg interessant, misschien ga ik dat volgend
jaar het hele weekeind doen.
In het fort werd van alles te koop aangeboden,
ik heb onder andere antiek, Nieuw Zeelandse kunst en appels en peren
te koop gezien, maar heb daar zelf weinig aandacht aan besteed. Buiten
werd er ook nog boogschieten gedaan. Het was
aardig druk en Saluutbatterij Atkins was erg in de weer om de bezoekers
met saluutschoten te verwelkomen. Die schoten klinken best hard en
het is leuk om te zien ook al zijn de kanonnen en uniformen niet uit
de tijd van het fort.
Na het rondje nog een biertje gedronken in de genieloods
en naar huis gegaan om te eten, toch handig als je dichtbij woont.
's-Avonds mijn vrouw overgehaald om op het fort te gaan kijken waar
we pas rond 21.00 aankwamen. Tot mijn grote verbazing stond
het parkeerterrein en de wegbermen vol met auto's en fietsen.
We werden verwelkomt met muziek van een Salsaband, die vooral hard speelden,
maar wel leuk. In de genieloods kregen we gratis kaartjes voor een tocht
door het fort waar met toneelacts de zeven zonden werden uitgebeeld,
waartegen je kan verdedigen. Ik had ze de dag ervoor al zien oefenen
en teksten leren dus ik was wel benieuwd hoe het eruit zou zien. Er
waren zes van deze tochten gepland en met elke tocht gingen 50 tot 70
mensen mee maar door de grote belangstelling was er ook een zevende
tocht waar wij zijn gaan meelopen. Het leuke
was dat de acteurs die klaar waren met hun act daarna met ons meeliepen
zodat de groep steeds groter werd.
De zonden 'trots, luiheid, wellust, vraatzucht, hebzucht, jaloezie
en woede' werden prachtig uitgebeeld. Het is niet in een paar woorden
uit te leggen, dat moet je zelf hebben gezien. De uitbeelding van 'wellust'
maakte op ons een grote indruk: de beroemde
balkonscene van de klassieker Romeo en Julia. Maar nu
gespeeld op het hefkoepelgebouw waarbij de schuine helling van het hoofdgebouw
de tribune was. Schitterend, zo zie je een fort toch weer
eens op een geheel andere manier !
Op zondagochtend kon ik helaas niet naar een fort gaan omdat ik wat
visite verwachte omdat we 24 jaar getrouwd waren. In de middag stelde
ik mijn vrouw voor om ergens uit te gaan eten en heb daarbij als suggestie
het restaurant 'Amstelfort' in Fort aan de Drecht voorgesteld.
Ze stemde daarmee in en ik heb een tafel gereserveerd.
Ik was in dit fort geweest voordat het gerestaureerd werd en na de restauratie
vond ik het persoonlijk niet mooier geworden. Zelf hou ik meer
van een leeg en origineel fort zoals Uithoorn, maar smaken verschillen.
Maar ik moet zeggen dat het fort er weer beter uit gaat zien; niet zo
schoon meer en weinig storende dingen aan de buitenkant zoals uithangborden.
Het eten in het restaurant was uitstekend, de bediening vriendelijk
en de ruimte erg mooi. Wel opgeknapt en geschilderd natuurlijk, maar
de authentieke details waren gebleven. Je had nog steeds het gevoel dat
je in een fort was. Bij de uitgang moet je maar eens aan de eigenaar
vragen om uitleg bij de foto's die daar hangen !
Dit is zeker voor herhaling vatbaar, misschien ook nog eens op het terras
buiten!
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/uithoorn/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/drecht/>
<http://www.amstelfort.nl/>
|
Stellingmaand: Rondje
Forten
(Tekst en foto's door Co Wies†)
Zondag jongstleden met mijn broer en twee van de kleinkinderen een
klein rondje fortbezoek gedaan. Gestart bij Fort
bij Vijfhuizen. Daar
wordt hard gewerkt aan het aanbrengen van diverse leidingen in de vloeren
van de locaties van de keelzijde. Het heeft volgens mij vooralsnog
weinig van doen met restauratie dan wel conservering van het monument.
Je krijgt sterk de indruk dat hier de prioriteit meer ten gerieve van
de toekomstige kunstenmakers ligt. Maar ja, met een subsidie van 1,65
miljoen van de provincie kun je ook wel wat doen (zei hij vol jaloezie).
Alhoewel
het fort min of meer van een zelfde model A is als het Fort
bij Aalsmeer en ook is voorzien van een dubbele fortgracht
zijn overigens vele onderdelen, wat betreft bouw, afwijkend.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/vijfhuizen/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/aalsmeer/>
Aansluitend
werd door ons het Fort bij
Uithoorn bezocht en daar hadden we het geluk
en genoegen de Heer Ros met zijn kleine soldaatjes te ontmoeten. En
alhoewel hij daar niet aanwezig was als gids, liet hij ons toch nog
even een aantal bijzondere aspecten van dit monument zien. Met name
een van de gangen die vanuit het hoofdgebouw verbonden zijn aan hefkoepelgebouwen
is interessant om te aanschouwen.
Zo ook de watertanks aan het plafond
en de nog aanwezige ontijzeringsinrichting. Beslist een fort om hier
eens enige uren rond te brengen zonder gehinderd te zijn door oneigenlijke
en storende onderdelen zoals bij diverse andere monumenten binnen de
Stelling.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/uithoorn/>
Onze rondgang werd afgesloten met een bezoekje aan het Fort
bij Kudelstaart. Dit fort kon zich verheugen op een ferm aantal
bezoekers. In een van de lokalen was een kleine tentoonstelling ingericht
van algemene archieffoto’s. Op dat moment zagen en hoorden we
een van de rondleiders een gedreven betoog houden.
Als jachthaven is het een ideale locatie, aan de lagerwal van de Westeinderplas.
De totale entourage jachthaven / fort komt bij ons over als iemand
in smoking, die er een spijkerbroek bij aan heeft en er klompen onder
draagt.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/kudelstaart/>
|
Stellingmaand:
Overig
De agenda voor de Stellingmaand kan je vinden op:
<http://www.stellingmaand.nl/>
|
Bezoekerscentrum
(B-watch)
Voorlopig in elke nieuwsbrief een stukje over het bezoekerscentrum.
Ook als er niets te melden is...
Je kan het hele voorstel lezen of downloaden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/diversen/bezoekerscentrum/>
|
Overig
- Erik Jan Eskes is aan de hand van het dagboek van zijn opa op zoek
gegaan naar de kazematten langs de IJssel. In deze kazematten was zijn
opa op 10 mei 1940... <http://www.forten.info/reisverslagen/opa/>
- De gemeente Den Helder waardeert liniedijken wel volgens het artikel
'Werk aan Linie gaat nog dit jaar van start' <http://www.nhd.nl/Pagina/0,7106,15-1-4705--2180064-1322-723605-,00.html>
- We zitten op nog maar 40% van het streefbedrag van €70 voor het
opnieuw binden van het Herinneringsalbum 1916... Help mee door te betalen voor het online bekijken van het album.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/diversen/herinneringsalbum/>
- Op zondag 12 september zijn er maar liefst 361 bezoeken aan de website
gebracht hetgeen ongeveer twee keer zo veel is als normaal. Ook de dag
ervoor was met 258 niet slecht...
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.
|