Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam

Nieuwsbrief 193

Nieuwsbrief Website Stelling van Amsterdam, nummer 193
(7de jaargang, 23 maart 2005)

Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Amsterdam.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>

Deze nieuwsbrief is, met meer verwijzingen en illustraties, ook te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook informatie te vinden over deze nieuwsbrieven, het aanmelden en het archief.

Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan geïnteresseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

• Voorwoord
• Bezoek aan Paulus-bunker
• Soldaat Groennou
• Eisenbahnsperre
• Mysterieus beton in Geniedijk
• Bezoekerscentrum (vervolg)
• Overig

Voorwoord

De vorige nieuwsbrief was nog knippen-en-plakken, deze nieuwsbrief is vrijwel geheel eigen uitzoek- en typwerk.
Het eerste onderwerp is over een bezoekmogelijkheid aan de Paulus-bunker. Daarna een analyse van een gevonden soldatenboekje. Tenslotte twee artikelen over gevonden beton: een Duitse spoorversperring en een onbekend bouwsel in de Geniedijk in Hoofddorp.

Reacties zijn als altijd welkom, maar het kan even duren voor ik reageer. Dit Paasweekeind ga ik eieren zoeken op Terschelling. Prettige paasdagen en tot ziens!

Bezoek aan Paulus-bunker

In samenwerking met Sociëteit De Bunker maakt Stichting Mega een bezoek aan de 'Paulus-bunker' te Amstelveen (zie Nieuwsbrief 187) mogelijk.
Het is weliswaar een kleine Duitse bunker maar het is dan mogelijk om ook de binnenzijde te bekijken. En omdat er een sociëteit (vereniging die gezelligheid tot doel heeft) in is gevestigd, staat er onder andere een bar waar we elkaar ook eens in het echt kunnen spreken.
Tevens is er gelegenheid om met een wandeling in de omgeving mee te gaan om een idee te krijgen van het gebied met voor de Luftwaffe geconfisqueerde woningen voor officieren. Daarbij wordt aangegeven waar de grote divisie bunkers hebben gestaan en welke woning is gebombardeerd.
<http://www.socdebunker.com/>
<http://www.stichting-mega.nl/>

De bunker is op zondag 10 april open van 14.00 tot 16.00 uur. Het is te vinden in het plantsoen bij de Pauluskerk (Wolfert van Borsselenweg 116, 1181 PJ Amstelveen). Daar ligt het in de bossages tegen de dijk van de Bella Donna Laan aan (zie foto).
Aanmelden is gewenst zodat we een idee hebben hoeveel mensen er komen. Je kan je aanmelden via deze webpagina:
<http://www.stichting-mega.nl/aanmelding.html>

Soldaat Groennou

Afgelopen zondagochtend werd er een militaira beurs in Huizen gehouden - boeken, uniformen, petten, vlaggen, wapens, baretemblemen (o.a. Opzichter der Fortificatien) enzovoort van onder andere Duitse, Nederlands, Russische en Franse origine.
Ik was er nooit geweest maar een bezoek werd me aanbevolen. Er waren zelfs enkele bekende personen waarvan een me wees op een soldatenboekje dat ik heb aangeschaft.
Het zakboekje is van Soldaat Hendrik Hermanus Groennou uit Amsterdam, geboren 1885. Gezien de data in zijn Staat van Dienst moet hij bij de oefening van september 1912 rond Uithoorn betrokken zijn geweest. In het verslag daarvan komt zijn landweer(infanterie)bataljon voor:

"Zoo juist kwam het 25e landweerbataljon per boot van Amsterdam aan. De troep zat zich lekker in het zonnetje te klapstoelen en op banken aan dek te koesteren. Vlug werd ontscheept en aangetreden, de zware ransel met mantel er omheen wat naar boven geduwd. Alles ging zeer bedaard en ordelijk, de enkele bewegingen voor den afmarsch gingen vlot, de slag zat er alweer in."

Waar Groennou tijdens de Eerste Wereldoorlog verbleef, bleek uit de lijst van uitgereikte benodigdheden. Onder de kolom van 1915 staat de naam van een fourier en het fort: Fort Waver-Amstel. Dus waarschijnlijk staat hij op de groepsfoto uit 1916 (zie foto links).
Een snel web-onderzoekje naar de achternaam Groennou leert dat de naam via de mannelijke lijn inmiddels is uitgestorven. Op de website Familienaam blijkt dat er geen een meer in de telefoongids staat. Zoekend via Google kom je de naam wel tegen op een lijst van recente overlijdens berichten. Daaronder een vrouw uit 1917, theoretisch mogelijk een dochter. Zij is in januari van dit jaar overleden - kwam het boekje misschien uit haar nalatenschap???

<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/waver/>
<http://www.familienaam.nl/>

Eisenbahnsperre

Remco Dank van Panzermauer.nl heeft bij Diemen een restant van een Duitse Eisenbahnsperre in de spoorweg Amsterdam - Amersfoort ontdekt. Het deel dat nog resteert is een betonnen muur die uit de spoordijk steekt.
Deze versperring sloot de spoorweg af op het punt waar het de verdedigingslijn van het Stadtverteidigungsbereich Amsterdam passeert: de Oosterringvaart van de Watergraafsmeer.
Er hebben tot ongeveer 1992 aan de andere kant van Diemen een aantal verplaatsbare betonnen cilinders gestaan die vermoedelijk tot dezelfde (serie) versperringen behoorde. Deze cilinders staan nu in het Oorlogsmuseum Overloon.

<http://www.panzermauer.nl/index.php?actie=artikel;versperringen>
<http://www.oorlogsmuseum-overloon.nl/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/duits/>

Mysterieus beton in Geniedijk

In Nieuwsbrief 187 schreef ik dat op een luchtfoto uit 1944 er iets vreemds in de Geniedijk bij Hoofddorp is te zien. Dit betrof een enige deel van de dijk dat ik nog nooit eerder bewandeld heb. Onlangs heb ik dat deel ten westen van Fort bij Hoofddorp even bezocht en ontdekte dat het vreemde object er nog is...
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/haarlemmermeer/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/hoofddorp/>

Aan de noordzijde van de dijk is een heel ca. 30 meter brede betonnen bak met openingen naar het Achterkanaal die nu met stapels straatstenen zijn dichtgezet. In het midden is een betonnen steiger over het water.
Op de dijk ontbreken de meeste van de elders gebruikelijke bomen. En op de kruin van de dijk staan een serie struik(stronk)en keurig op een rij. Alsof ze in een vochtige sleuf groeien - bedoelt voor schuiven?
De oever aan het Voorkanaal lijkt op het eerste gezicht niet bijzonder. Maar hier is de rietkraag ca. 40 cm breed ipv 20 cm elders en dat kan wijzen op een onregelmatigheid, bijvoorbeeld puin. Op de zijdelijke helling van de dijk is een betonnen trap (gewapend) aanwezig met aan weerszijden een gootje voor fietsen.

De betonnen bak lijkt sterk op de inlaat van een gemaal. Gezien de schaduw op de luchtfoto vermoed ik dat er een gebouw tussen de bak en de dijk heeft gestaan.
Een gemaal op deze plek, vermoedelijk de diepste plek van de polder, kan alleen een militaire functie hebben gehad of een civiele noodvoorziening. Het zou immers alleen water van het noordelijk deel van de Haarlemmermeerpolder naar de zuidelijke kunnen pompen. En normaal staan beide delen droog cq. op hetzelfde lage waterpeil.

In 1939 waren er plannen voor een bomvrij gemaal bij het Fort bij Aalsmeer maar dat is niet doorgegaan. Doel ervan was om een voorziening te treffen zodat een overstroming (bijvoorbeeld na bombarderen van de ringdijk) het Vliegkamp Schiphol niet onbruikbaar zou maken. Ik denk niet dat er voor mei 1940 alsnog een gemaal door de Nederlanders is gebouwd. Dan zou het om een Duitse of na-oorlogse voorziening met hetzelfde doel kunnen gaan. Of het was iets heel anders dan een gemaal...
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/aalsmeer/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/schiphol-vliegkamp/>

Ooggetuigen en archiefstukken zijn van harte welkom!

Bezoekerscentrum

Tot januari 2006 in elke nieuwsbrief een stukje over het bezoekerscentrum. Ook als er weer niets te melden is...

Je kan het hele voorstel lezen of downloaden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/diversen/bezoekerscentrum/>

Overig

- Illegale filmopnamen van vermoedelijk illegaal gekapte bomen op het KNSF terrein zijn te downloaden: <http://www.muider.nl/nieuws/nieuwsbericht.asp?Recid=1377>

- Ontwerp- Gebiedsprogramma Stelling van Amsterdam te downloaden: <http://www.noord-holland.nl/Images/65_69170.pdf>