Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam

Nieuwsbrief 195

Nieuwsbrief Website Stelling van Amsterdam, nummer 195
Thema: Bijeenkomst Geniedijk
(7de jaargang, 3 april 2005)

Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Amsterdam.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>

Deze nieuwsbrief is, met meer verwijzingen en illustraties, ook te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook informatie te vinden over deze nieuwsbrieven, het aanmelden en het archief.

Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan geïnteresseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

• Voorwoord
• Bijeenkomst Geniedijk
• Sprekers 1
• Sprekers 2
• Conclusie
• Bezoekerscentrum (vervolg)
• Overig

Voorwoord

Het is wat langer geworden dan ik gedacht had: een verslag over de bijeenkomst over de Geniedijk in de Haarlemmermeer. Het is niet zo spannend als een verslag van een eerste bezoek aan een fort of bunker. Maar het is wel belangrijk voor het behoud van het geheel van de Stelling.
Dus vandaar mijn advies om deze thema-nieuwsbrief eens rustig door te lezen. Ik heb mijn best gedaan om aan alle geuite standpunten aandacht te schenken. Aan de interactieve sessies is weinig aandacht geschonken, meer aan de toespraken. Zodra het officiele verslag binnen is kan ik alle opmerkingen doorlezen en mogelijk kom ik dan in meer detail terug op die interactieve sessies.

Bijeenkomst Geniedijk

Afgelopen donderdag was er een bijeenkomst georganiseerd door de provincie Noord-Holland. Van 9.30 tot 17.00 was er maar één onderwerp dat door de 25 deelnemers werd besproken: de Geniedijk in de Haarlemmermeer. En dan vooral het deel ten oosten van het treinstation Hoofddorp en dan met name de noodzakelijke verbreding van de coupure (doorsnijding) van de snelweg A4.
Want om een reden die mij nog niet duidelijk is geworden, moet de omgelegde provinciale weg N201 ten zuiden van de Geniedijk aansluiten op de A4. Aanvankelijk was het de bedoeling een nieuwe coupure te maken, later is het inzicht bij de plannenmakers ontstaan om de N201 naast de A4 door de Geniedijk te leggen. Dan moet er aan elke kant van de A4 wel 31 meter weg bij komen. Dat gaat minstens 62 meter Geniedijk kosten en in ieder geval de bomvrije damsluis in de Slotertocht. Uit geen van de mooie tekeningen aan de muur was af te leiden of de kazematten en de luchtmacht magazijnen in de Geniedijk in de weg liggen. Mijn voorkeur gaat dan eerder uit naar een nieuwe coupure op ruime afstand dan verplaatsing of sloop van kazematten, sluis en/of magazijnen.

De hele N201 en het knooppunt moet in 2011 klaar zijn. Momenteel worden wel al de fietspaden met elkaar verbonden via het nieuwe bus-viaduct. Dat zal begin juni 2005 geopend worden.

Het gebied voor en achter de Geniedijk is grotendeels nog open maar dat gaat nog veranderen. Drie van de kwartdelen worden industrieterrein en het laatste deel kassengebied.
En afstand tot de Geniedijk, een vrije ruimte? Minstens 300 meter, de "kleine kring" van de Kringenwet zou je denken? Nee hoor, 200 meter aan de frontzijde waarvan alleen de eerste 100 meter onbebouwd want een waterpartij. En "maar liefst" 50 meter afstand aan de keelzijde.
Dat er op een stuk onlangs een waterpartij aan de keelzijde is gelegd laat zien dat er geen eenduidig beleid door de gemeente wordt gehanteerd. En om daar de gedachten over te laten gaan was ook het doel van de bijeenkomst.
Maar het belangrijkste doel van dit soort bijeenkomsten lijkt toch vooral dat de organiserende partij kan zeggen dat de maximale inspraak mogelijkheden zijn geboden. Maar met welke voorkeur je zo'n bijeenkomst ook in gaat, iedereen is sceptisch over het nut en het effect. Maar ja, je zal je neus moeten laten zien en tegelijk er voor zorgen dat je aanwezigheid niet op oneigenlijke wijze uitgelegd kan worden - daarover later meer. Mijn doel was vooral om informatie te verschaffen of te verbeteren en dat is meerdere keren gelukt.

<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/haarlemmermeer/>
<http://www.n201.info/>

Sprekers 1

De deelnemers werden verwelkomd door wethouder Tuning (Groenlinks) van de gemeente Haarlemmermeer met in zijn portefeuille: volkshuisvesting, milieubeleid, sociale zaken, cultuur.
Hij sprak zijn waardering uit voor het nieuwe gebruik van Fort bij Vijfhuizen. Hij zag ook een meer publieke en/of commerciële functie voor het Fort bij (in) Hoofddorp. En een museale functie voor het Fort bij Aalsmeer.
Ook gaf hij aan dat dit voorjaar wordt gestart met de restauratie van de bomvrije damsluis in de IJtocht en de dubbele schutsluis bij het Fort bij Aalsmeer.
<http://www.haarlemmermeer.nl/gvscriptvk/asa/content.asa?objectid=7328>

Provinciaal gedeputeerde Kruisinga kreeg daarna het woord. Noemenswaardig vond ik haar opmerking dat door het ontwikkelingsproces rond de N201 er nu geld is voor de Geniedijk. Bood ze daarmee een doekje voor het bloeden of insinueerde 'compenserende maatregelen'? Later noemde ze het een ontwikkelingsproces waarbij je moet zien "wat je van [de Geniedijk] overeind kan houden". Dat is een uitspraak die tegen het streekplan van dezelfde gedeputeerde in gaat, want daarin staat dat de Stelling het uitgangspunt van het ruimtelijk beleid moet zijn.
<http://www.noord-holland.nl/thema/concern/politiek_en_bestuur/Gedeputeerde_Staten/R_Kruisinga/index.asp>
(Haar weblog bevatte ten tijde van dit schrijven nog geen opmerkingen over deze dag.)

Dan had Rob Apell, van het Atelier Rijksbouwmeester, toch een duidelijkere boodschap. Hij legde uit wat de UNESCO status als Werelderfgoed inhoudt: geen geld, hoogst landelijke bescherming vereist en monitoring.
Mocht bij de monitoring blijken dat een land haar Werelderfgoed niet in voldoende mate beschermd dan heeft UNESCO alleen 'Naming and Shaming' als sanctie. Subtiel maar duidelijk: de schandpaal.
Hij merkte ook op dat de Stelling, binnen de huidige wettelijke kaders, nog niet maximaal als monument en landschap is beschermd. Ook pleitte hij voor herstel van de beleving van de Geniedijk en een duidelijkere markering van een passage op de A4.
<http://www.rijksbouwmeester.nl/>

Een nog duidelijkere boodschap had Jacobus (Co) Wies. Als particuliere vutter zet hij zich al jaren in om aandacht voor de verwaarlozing van de Geniedijk te krijgen. Ingezonden stukken in de lokale pers, informatiekraampjes op de braderieën in Rijsenhout enzovoort. De slechte ervaringen met politici en ambtenaren hebben gemaakt dat hij betrokken en strijdbaar "voor de politieke boeg schiet". Inmiddels is hij ook vrijwillig gids en klusser op het Fort bij Aalsmeer.
Na op het grote scherm een 40-tal foto's te hebben getoond - met oorverdovende stilte maar duidelijke bijschriften - hield hij een voorbereid betoog: scherp en direct. Het stoort hem vooral dat er in het verleden nooit geld aan onderhoud van de Geniedijk is besteed. Er worden wel creatief miljoenen euro's gevonden voor viaducten en Floriade. Maar zodra het voor monumenten nodig is, is het geld niet te vinden.
"Vernietiging van werelderfgoed is helaas een delict, waar geen sancties aan verbonden zijn. Maar volgens mij, om deze reden, niet minder crimineel."
De term 'crimineel' veroorzaakte later een reactie van gedeputeerde Kruisinga dat ze die term te ver vond gaan. En na afloop werd Co boos aangesproken door de persoon die op de foto's werd getoond veroorzaker te zijn van het volstorten van de schutsluis met afval.

Gelukkig verbeterde de sfeer weer snel. De gespreksleider nodigde de deelnemers uit om over een bepaald onderwerp papiertjes te beschrijven en te plakken op de tafels. De onderwerpen waren onder andere 'waarde', 'referentie', 'ontwikkeling' en 'ideeën'. Daardoor kwamen er bij elke tafel geanimeerde gesprekken tussen personen die een onderwerp belangrijk vinden maar lang niet altijd om dezelfde reden. De inspanning werd beloond met heerlijke broodjes.

Sprekers 2

Na de lunch was er weer een groep sprekers. Vanuit Luchthaven Schiphol kon blijkbaar niemand het verhaal met de interessante titel 'toekomstdroom: de stellingbaan?' komen vertellen.

Martin Hessels, projectleider Stelling van Amsterdam bij de provincie, vond het gebied een van grote tegenstellingen. De provincie wil zich echt inzetten voor de Stelling en heeft er veel geld (8 miljoen) voor over. Maar wel met cofinanciering door private partijen (22 miljoen, totaal de bekende 30 miljoen). En als daar geen belangstelling voor is, dan is er blijkbaar te weinig ambitie vanuit de maatschappij.

Paul Bos, van Boer Bos Management van Natuurtalent, sprak over zijn bedrijf op de Geniedijk: aaibare maaimachines die grazend over de Geniedijk "de forten met elkaar verbinden". Een bezinningscentrum voor mensen die in kantoorparken werken. Zoals op het kantoorpark dat langs de Geniedijk aangelegd moet gaan worden. Hij maakt zich, samen met een andere pachter, vooral zorgen om het slechte onderhoud van de Geniedijk.
<http://www.boerbos.nl/>

Van het projectbureau Belvedere sprak Dré van Marrewijk over de tegenstelling tussen cultuurhistorie en ruimtelijke ontwikkeling. En hoe aanhangers van beide stromingen meer begrip voor elkaar kunnen krijgen. Mijn inziens niet realiseerbaar zolang de aanhangers van ruimtelijke ontwikkeling betaalde werknemers zijn en de meeste aanhangers van cultuurhistorie onbetaalde vrijwilligers zijn.
<http://www.belvedere.nu/>

Arjan van de Lem sprak namens Schiphol Area Development Company NV (SADC) - eigendom van Schiphol Group, gemeente Amsterdam, gemeente Haarlemmermeer en provincie Noord-Holland. SADC vindt de Geniedijk van groot belang maar "we komen niet onder aanpassingen uit".
<http://www.sadc.nl/>

Laatste spreker was Anne Marie Lodder, planologe van de gemeente Haarlemmermeer. Een verhaal over de plannen in het gebied dat lastig te volgen was en met weinig overtuiging werd gebracht.
Verbazingwekkend was de trots waarmee werd verteld dat de N201 geen nieuwe coupure zal veroorzaken. Maar op de kaarten was wel een nieuwe coupure aangegeven, voor een lokale weg, die op termijn nodig zou zijn. En daar was het nou juist het voordeel dat de originele coupure van de Sloterweg/Rijnlanderweg niet verbreed hoeft te worden. Verbazing alom.
Een collega van de spreker liet later weten dat de coupure daar helemaal niet mogelijk is omdat er een gasleiding loopt...
<http://www.haarlemmermeer.nl/>

Na vijf kwartier toespraken gingen we verder met de interactieve sessies waaraan voor de lunch was begonnen. Aan het eind van de dag waren de diverse opmerkingen gegroepeerd om de belangrijkste punten duidelijk te krijgen. Gezamenlijk werden alle onderwerpen nog eens besproken en toegelicht. Bij het onderwerp 'ideeën' had een tekenaar gezeten om de ideeën te schetsen. De meest bewonderde is hiernaast afgebeeld.

Conclusie

Weet je nog dat ik hierboven schreef dat je aanwezigheid niet misbruikt moet worden? Als afsluiting kon iedereen zijn handtekening op een tekening plaatsen. Ten teken dat je de uitkomst van de bijeenkomst onderschreef en als beloning zou je voor volgende bijeenkomsten uitgenodigd worden. Maar er was helemaal geen akkoord of anderszins een tekst om te onderschrijven.

De discussies waren goed en gezond maar dat wil niet zeggen dat er nu consensus is. De ruimtelijkeordeningpersonen zien merendeels de Geniedijk als een lastig obstakel. En de cultuurhistoriepersonen vinden dat de Geniedijk niet aangetast mag worden en als dat toch moet gebeuren, dan zorgvuldig en passend. Dat niet duidelijk is welke bouwwerken in de Geniedijk bedreigd worden vind ik al zorgelijk. Maar toen ik daarop wees volgde er alleen een grote stilte en dat vind ik nog beangstigender.
We zullen moeten wachten op het ontwerpbestemmingsplan. Daar kan eventueel formeel bezwaar tegen gemaakt worden volgens wettelijke procedures. Bijvoorbeeld om het bestemmingsplan te laten aansluiten bij de mooie beloften in het streekplan.

Ed Destree van Stichting Meerhistorie beschreef de bijeenkomst als volgt:
"Het was vanmiddag in Rijsenhout net of we met z'n allen om het lijk van de Geniedijk stonden. Eigenlijk was niemand happy met de ontwikkelingen. Maar toch gebeurt het. Volgens mij gaat Rijkswaterstaat door roeien en ruiten. Knappe jongen die die club tegenhoudt."
<http://www.meerhistorie.nl/>

De conclusie van Rob Verhoef, correspondent van Stichting Menno van Coehoorn:
"Hoe we het ook bekijken en welke ideeën er ook zijn het gaat hier altijd ten koste van de Stelling en met name de Geniedijk. Ook is het maar de vraag of men voor dergelijke ideeën ook daadwerkelijk het geld beschikbaar wil stellen. De afgelopen jaren was de Geniedijk slechts een economische kostenpost die alleen maar geld heeft gekost en niets heeft opgebracht. Wel begint men nu meer oog te krijgen voor het culturele belang maar of daar geld voor beschikbaar is of komt dat is nog maar de vraag."
<http://www.coehoorn.nl/>

Bezoekerscentrum

Tot januari 2006 in elke nieuwsbrief een stukje over het bezoekerscentrum. Ook als er weer niets te melden is...

Je kan het hele voorstel lezen of downloaden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/diversen/bezoekerscentrum/>

Overig

- Werelderfgoed Stonehenge in Engeland heeft ook problemen met een snelweg: <http://www.savestonehenge.org.uk/>

- De website van Stichting Pampus is radicaal verbeterd qua opmaak maar er is minder inhoud: <http://www.pampus.nl/>