|
InhoudIn deze nieuwsbrief:
Hierboven staat achter de artikelen, indien van toepassing, welke gemeente het betreft.
|
InleidingTijdens de Tweede Wereldoorlog waren er verschillende verzetsgroepen die zich (mede of uitsluitend) bezig hielden met het inwinnen van inlichtingen om deze door te sturen naar de Nederlandse Regering in ballingschap. Een van deze groepen was de Groep Albrecht waarvan het archief in het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie ligt. In het archief van de Groep Albrecht is een index op plaatsnaam te vinden die verwijzingen bevat naar paginanummers in andere dozen. Van Amsterdam en omliggende plaatsen heb ik nu alle paginanummers genoteerd en de kleinere plaatsen daadwerkelijk opgezocht. Van de bevindingen daarvan volgt hieronder een verslag. Voor het napluizen van de andere stukken is inmiddels waarschijnlijk een vrijwilliger gevonden. Aan deze inlichtingen moet echter niet veel waarde gehecht worden. Door ondeskundigheid en overdrijven willen de schattingen en aannames nog wel eens anders zijn dan de meer officiele archieven. Maar de waarnemingen die de verzetsmensen deden, kunnen best zinvolle informatie en een sfeerbeeld opleveren. Maar dat geldt voor meer instellingen en archieven... René Ros NIOD: <http://www.niod.nl/>
|
Vordere Wasserstellung - Omgeving BeverwijkOver de "Vestingwal tusschen Noordzeekanaal en de spoorlijn Uitgeest-Krommenie" had Groep Albrecht veel te vertellen. Dit deel van de Stelling moet vanaf de zomer van 1944 in aanleg zijn geweest als deel van de Duitse Vordere Wasserstelling*, een naar de kust gerichte verdedigingslijn met inundaties, om een Geallieerde landing en doorbraak op te vangen.
Wat betreft verdedigingswerken wordt alleen over het Fort bij Veldhuis gemeld: "Op het fort gecamoufleerde stellingen, die het gebied ten W. van de wal bestreken". Maar op de tussenliggende wallen was meer activiteit. Zo waren op de St. Aagtendijk, tussen Fort bij Veldhuis en Fort aan de St. Aagtendijk, stellingen die pas aangelegd waren of nog geconstrueerd werden: Ook in de Liniewal Aagtendijk - Zuidwijkermeer werden nieuwe stellingen gezien: Op 1 juli 1944, maar op 7 juli verdwenen, stonden 500 m ten zuiden van het Fort aan de St. Aagtendijk drie borden die naar het noorden verwezen: "Scherzer", "Cusminus" en "Ha". Zouden dit de codenamen zijn van respectievelijk Fort aan de St. Aagtendijk, Fort bij Veldhuis en Fort aan Den Ham?. Bij de Kagerweg, halverwege de Liniewal Aagtendijk - Zuidwijkermeer, stond een bord "Ilenburg" naar het zuiden te wijzen, richting Fort Zuidwijkermeer. Fort aan den Ham: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/ham/> * Onlangs trof ik in het boek 'Duitse bunkers in Nederland' een kaart aan waarop het trace van de Vordere Wasserstellung boven het Noordzeekanaal heel anders is dan hier geschetst. Navraag bij de auteurs is tot heden onbeantwoord gebleven.
|
Vordere Wasserstellung - Omgeving Uithoorn
Tot 24 juni 1944 waren "Herm.Göring" manschappen gedurende twee weken in Uithoorn, Mijdrecht, Leimuiden en vermoedelijk ook Woubrugge en Rijnsaterwoude. In Leimuiden zijn 40 soldaten gezien die toezagen op de aanleg van verdedigingswerken. In Kudelstaart waren ze na 24 juni nog wel aanwezig, zo werd een "Herman Göring" soldaat gezien toezicht te houden op de aanleg van loopgraven ten zuiden van het dorp. En er stond er een op wacht voor het Fort bij Kudelstaart. Op 23 juni arriveerden ongeveer 100 Marine-manschappen in grijsgroen uniform in Aalsmeer. "They are established in the former 'Sonderkommando Hermann Göring'". In de omgeving van het Fort bij Uithoorn kwamen ook ongeveer 100 Marine-manschappen aan: "jong maar met geoefende indruk" en "Het fort is weer geheel geopend en is in camouflage-kleuren geverfd." Fort bij Aalsmeer: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/aalsmeer/>
|
Overig DuitsIn het archief is nog veel meer te vinden, maar meldingen over Duitse stafauto's met vlaggetjes zullen hier buiten beschouwing gelaten worden. Hergebruik van Nederlandse of nieuwe Duitse militaire infrastructuur is interessanter:
Over het munitiemagazijn Slochterbrug (vm. Sectorpark Ilpendam, afd. munitie) schrijft men: "Munitieopslagplaats. Schildwacht: een WM[arine].man groen uniform."
In september 1943 stond bij het Fort bij Abcoude een bord 'Körper Entgiftungsstelle'. Dat verdween rond 1 april 1944 toen het fort gebruikt zou zijn als "Artillery-arsenal, belongs to Marineartillerie Zeugamt". Aanvankelijk stond er een schildwacht aan de weg, later bij de ingang. Volgens een ander rapport* was er in voorjaar 1945 20 man Marine, 6 man Sprengkommando op het fort. Ten zuiden van Abcoude was ook een radiostation maar in maart/april 1944 was er geen activiteit. Op 18 april weet men te melden dat het een "Funksendestelle, Gruppeverwaltung L.G.P.A. Amsterdam uber Bentheim" betreft. Een officiele, ongedateerde kaart (maar van rond 20 mei 1943) van het IJsselmeer geeft onder andere een verboden gebied op het huidige IJburg aan. Extra is de tekst "elke donderdag schietoefeningen van 13 tot 17 uur". Werktitel: Feuerstellung Diemen. * in het archief van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie. Duitse Werken (o.a. radiostations): <https://www.stelling-amsterdam.nl/bunkers/duits/>
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven. |
Nieuwsbrief 232
Op 7 juli 1944 was er op het Fort aan den Ham geen bezetting en "geen nieuwe stellingen". Wel was er een bezetting op Fort bij Veldhuis (ca. 150), Fort aan de St. Aagtendijk (ca. 300) en Fort Zuidwijkermeer (ca. 50). Op al deze forten werden manschappen met het 'Herman Göring' embleem gezien. Vermoedelijk betreft het de eenheid "Fallschirm Ersatz und Ausbildungs Regiment Hermann Göring".
Vanaf de Haarlemmermeerpolder liep de Vordere Wasserstellung via Aalsmeer en Kudelstaart naar Alphen aan de Rijn, Gouda naar Moordrecht aan de Hollandse IJssel.
Over Purmerend schrijft men "At a building near the station is a board: 'Wehrmachtbezirksverwaltung (U) II'. The building was closed, I could not observe any peculiarities.". Dankzij de Grote Atlas 1930-1950 blijkt dat de woning en loods van de Opzichter van Fortificatien Purmerend destijds de enige bebouwing tussen Purmerend en het station was... 
In Ransdorp en Durgerdam is op 20 augustus 1944 geen bezetting aanwezig maar tussen deze dorpen staan "5 radiomasten, echter zonder antennedraden. Voor schildwacht fungeerde een 'Wachmann'." met (handgeschreven) "Baken vliegveld Schiphol?". Er staat nog een bakstenen gebouwtje zonder dak (zie foto links). En als het een baken was, dan wellicht voor het dichterbijgelegen Fliegerhorst Schellingwoude?