|
Inleiding Het was voorjaar 2009 als uw nieuwsgierige onderzoeker wordt getipt: ga eens met Dirk van Berge praten, die heeft na 1945 in Fort bij Spijkerboor gevangen gezeten. Dat betekent dat hij behoort tot een groep 'fortgebruikers' waarover weinig bekend is en die niet enthousiast het fort oplopen en zeggen: "Ik zat hier gevangen!"; de 'politieke delinquenten' die in een chaotische periode verdacht werden van niet-vaderland lievend gedrag of zelfs gewapende dienst bij de vijand. Ze werden in scholen en kazernes opgesloten, en in een later stadium is een aantal forten als bewaringskamp gebruikt.
Gelijk met het verschijnen van deze nieuwsbrief is een biografie van 'Gevangene Van Berge' aan de website toegevoegd. Deze thema-nieuwsbrief is een toelichting en verantwoording daarop. Er zijn geen andere getuigen bekend, maar de verhalen komen wel overeen met andere publicaties zoals 'In plaats van Bijltjesdag'. Voor zover bekend, is het de eerste keer dat een dergelijk verhaal over een fort van de Stelling wordt verteld. Mocht iemand aanvullende informatie hebben dan vernemen we dat graag! Mede vanwege de eisen die het Nationaal Archief stelt is getracht zorgvuldig met de privacy van nog levende personen om te gaan en toch een zo compleet mogelijk verhaal te publiceren. Desondanks is het mogelijk dat mensen zich geschaad voelen in hun privacy, terwijl dat niet de bedoeling is. Ook langs deze weg wordt dhr. Van Berge heel hartelijk bedankt voor zijn bijzondere verhaal en ruime medewerking. Doordat hij destijds de jongste gevangene was, heeft hij ons nu als een der laatsten de mogelijkheid gegeven om een verhaal over deze periode te vernemen.
Dit is in de eerste plaats zijn verhaal. Bekijk de nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/325-349/nieuwsbrief-348.htm De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 19 of 26 mei verschijnen. Met vriendelijke groet, N.B.
|
The making of...Aan Dirk van Berge werd per brief om een gesprek gevraagd waar een positieve reactie op volgde.
Bij het eerste gesprek in juli 2009 bleek dat hij niet in Fort bij Spijkerboor gevangen zat maar in Fort benoorden Purmerend. Kort na de bevrijding werd ook dit fort door het Militair Gezag als gevangenis gebruikt en uit die periode zijn de ergste verhalen bekend. Voor het gesprek bleken de voorbereide vragen niet nodig maar de dictafoon wél; Dirk bleek een spraakwaterval maar met emotionele onderbrekingen. Het is niet aangenaam om een 82-jarige man zo mee te maken. In september 2009 volgde een tweede gesprek over de periode na 1968. In februari 2010 heeft uw onderzoeker de dossiers in het Nationaal Archief mogen openen. Ongeveer 6 cm aan stukken over de aanhouding, veroordeling en afwikkeling van het strafrechtelijk onderzoek naar Kees van Berge en zijn zoon Dirk. Met onder andere de processen-verbaal met verklaringen van henzelf en van getuigen.
Met dank aan Henk Bart (Wijnimport J. Bart), Eric ten Brummelhuis (provincie Noord-Holland), Gijs Dirkzwager, Marjolein Jorna (Nationaal Archief), Gerlof Langerijs (freelance onderzoeker), Els van der Meer (Nationaal Monument Kamp Vught), Siem Meijn, Michael de Wee (Stichting Oudheidkamer Oostzaan) en Soa Aids Nederland voor hun medewerking en/of adviezen. Tevens dank aan David Anker (provincie Noord-Holland), Tessa Jansen (Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland), Ines en Hans Konijn, Cees Schipper (Op Maaiveld), Theo Schutijser, Alexander Senger (Senger Communicatie), Kees de Wildt en Jaap de Zee voor tekstuele verbeteringen. Naast bronmateriaal van eerdere onderzoeken voor deze website, is tevens het boek 'Fout en niet goed' gebruikt dat tijdens het onderzoek verscheen. Gevangene Van Berge: https://www.stelling-amsterdam.nl/mensen/berge/
|
De crisisjarenFoto: Siem Meijn.
De crisis in de jaren 1930 sloeg in Oostzaan hard toe. Veel werklozen en kleine zelfstandigen gingen failliet. "Dan komt die halve... dan komt die man met die snor, die komt [in Duitsland] aan het bewind. Die heeft binnen vier jaar een soort orde geschapen met een opbloeiende economie. [...] Dat merkten wij zelfs hier in Nederland want de eendeneieren gingen centen omhoog." De ondernemers keken hoopvol naar Duitsland terwijl de Nederlandse regering het alleen over "de broekriem aanhalen" had. Maar Oostzaan ondervond ook de Joodse vluchtelingen uit Duitsland. Hun handelsgeest bewonderend noemt Dirk ze een aparte groep die zich iets beter wist te redden dan de rest van de wereld. Ook naast het gezin Van Berge werd een joods gezin ondergebracht. De twee kinderen speelden met de 11-12 jarige Dirk en hij nam ze roeiend en zeilend mee het Oostzanerveld** in, wat ze geweldig vonden. * In werkelijkheid 12 huizen en een aantal uitstaande hypotheken.
|
Bezetting in OostzaanAfbeelding: Wikipedia Commons.
"Niemand kan zich voorstellen, dat een oorlog, die zo ingrijpend is, aan zo'n dorp en omgeving voorbij kabbelt." In Oostzaan kwamen wel eens wat Duitse soldaten, bijvoorbeeld op de kermis, maar daar werd geen aandacht aan besteed. Bij razzia's in Amsterdam-Noord verstopten mensen zich ook in de eendenhokken van het gezin Van Berge, evenals personeel van de naastgelegen houtfabriek P. Flens die onder andere houten stelen voor handgranaten produceerde. Groentenboer Jan Schouten (Jacob, 1889?-1961?) was getrouwd met een jodin en haar familie moest, nadat in juli 1942 de deportaties begonnen, naar een 'werkkamp' in Polen. Enkele weken tot maanden na hun vertrek concludeerde Jan "Het gaat niet goed, want er zijn er al vier dood, één aan tyfus, de ander aan longontsteking..." Dit werd in de gemeenschap met ongeloof aangehoord. Op 11 juli 1942 was J.A.A. de Bree burgemeester van Oostzaan geworden. Hij had als vrijwilliger aan het Oostfront gediend en daar "natuurlijk meegemaakt wat een mens eigenlijk nooit moet meemaken". Maar De Bree kreeg kanker, werd voor de frontdienst afgekeurd en als NSB'er benoemd tot burgemeester. Bij de installatie sprak Commissaris der Provincie Noord-Holland, Albert Johan Backer (*1899), over de omvangrijke zwartslacht in het dorp. De Bree zou daar binnen drie weken een eind aan maken.
Burgemeester De Bree pleegde met een pistool op 8 juli 1943 zelfmoord op het Kerkplein. Voor de rest van de oorlog kwam er een nieuwe NSB-burgemeester, W.A. Sikkema (1888-1959), een leraar uit Amstelveen. * Mogelijk familie van de eerste geschiedenisleraar van de schrijver van deze nieuwsbrief. 'Schaarste, distributie en zwarte handel' door Verzetsmuseum Amsterdam: http://www.verzetsmuseum.org/.../schaarste
|
Hakenkruisvlag in de tuinAfbeelding poster: Het Geheugen van Nederland.
"Tijdens mijn schooltijd op die Duitsche School
kwam het meerdere keeren voor, dat andere leerlingen van die school bij mij thuis enkele dagen van hun vacantie doorbrachten. Deze jongens brachten dan hakenkruisvlaggen, armbanden waarop een hakenkruis, koppels en andere kleeding en uitrustingsstukken mede. Deze kleeding heb ik dan ook gedragen. Ook hebben wij achter onze woning de hakenkruisvlag geheschen. In het begin van den oorlog heb ik zelf een hakenkruisvlag gemaakt van een stuk doek, waarop ik een hakenkruis heb geverfd. Deze vlag heb ik achter mijn woning geheschen, en heeft daar verscheidene dagen gestaan. Ook heb ik met deze vlag staan zwaaien naar Duitsche vliegtuigen, die in groote groepen over ons land trokken. Ik deed dat alles, omdat ik mij in dien tijd erg tot de Duitschers voelde aangetrokken", aldus Dirk in het proces-verbaal van 6 augustus 1945. In december 1941 werd Dirk 14 jaar en eindigde voor hem de leerplicht, dus de Duitsche School. Ook was het geloof in 'de nieuwe orde' voorbij. Vader Kees had een zwak voor joden en dat ging niet meer samen met NSB-sympathie. * Nieuwe Looierstraat 9 te Amsterdam, opgericht in 1899 en werd na de oorlog het 1e Montessori-MULO. Kaiser Wilhelm Schule in 'Amsterdammer worden: migranten, hun organisaties en inburgering, 1600-2000': http://books.google.nl/books...
|
Inbewaringstelling in mei 1945Foto's: Siem Meijn en Collectie Stichting Oudheidkamer Oostzaan.
Enkele dagen later werden de Oostzaanse gevangenen overgebracht naar Purmerend. POD'er Brandjes schreef in het proces-verbaal "verdachte is door mij op 10 mei 1945 overgebracht naar het schoolgebouw van de H.B.S. te Purmerend". Bij het fouilleren werd hem 600 gulden (vergl. 2.600 euro) afgenomen maar dat kwam niet in het proces-verbaal.
De beide processen-verbaal bevatten een verklaring van vader Kees, zoon Dirk en vijf getuigen. Alle getuigen verklaarden over de hakenkruisvlag en de posters, waaronder buurman P.K. (1891-1960?), overbuurman Pieter Meijn (1885-1955) en J. T. (1917-1999?). Een aantal, zoals Lucas Schaft (1898-1964), verklaarden ook dat Dirk de Hitlergroet bracht als hij met de hakenkruisvlag naar Duitse vliegtuigen zwaaide. En dat ze nauw met Duitse soldaten omgingen. Op 19 juli stuurde moeder Zwaantje een handgeschreven verzoek om haar man vanwege zijn slechte hart voorlopig in vrijheid te stellen. Ze schreef dat hij op dat moment in het Stadsziekenhuis te Purmerend lag en geopereerd was. Maar hij moest terug naar het fort.
|
Opgesloten in 'de bunker'
De 17-jarige Dirk werd de avond van 10 juli 1945 opgesloten in lokaal 35. Langs elke lange wand sliepen ongeveer 24 man op stro. "En als één man de moed had zich om te draaien, dan moesten de andere ook meedraaien want zo weinig ruimte was er." Over de mishandelingen die in het fort plaatsvonden is veel te vertellen, bijvoorbeeld over de geestelijk onvolwaardige Hannes Bakker. Toen hij het fort binnen kwam had hij luizen en werd dagen achtereen met groene zeep en staalbezem 'schoongemaakt'. Een bijzonder geval was de doodsbange Ko Klarenbeek die weken in de gang naar de rechter hefkoepel werd opgesloten. Al na acht dagen was hij onherkenbaar: bleek, kleren bedekt met schimmel en hij kon het daglicht niet verdragen. Daarna werd hij overgebracht naar het Fort bij Spijkerboor waar circa 300 man gezagstroepen waren gelegerd. Deze hebben hem 'verhoord' en op 9 september 1945 vermoord of, volgens de officiële lezing, hing hij zichzelf op. Een bewaker vertelde aan Dirk, dat Ko met een strook jute van een strozak aan zijn nek was opgehangen, waarbij een bewaker op zijn kuiten ging staan zodat Ko stikte. "En toen scheet dat kreng ook nog, gelachen dat we hebben".
Alhoewel zowel vader als zoon Van Berge in het fort gevangen zaten mochten ze elkaar niet spreken. Bewaker Henk Verboom (*1918?) constateerde dat vader Kees toch in de buurt van zijn zoon kwam. Als straf werd Kees vier dagen opgesloten in de kelder onder de poterne (zie foto rechts), met wat stro en een tonnetje. En met half rantsoen terwijl een normale maaltijd al karig was. Er was ook een ziekenzaal in het fort. Daar kwam Dirk terecht toen hij hoge koorts kreeg, mogelijk malaria. Na een week was hij nog wat slapjes maar wel opgeknapt. Begin of midden september 1945 dreigde commandant Cornelisse met strafexercitie als het bij het appèl niet stil zou zijn. Om ongeveer 21.30 uur stond er al publiek van buiten het kamp (familie van bewakers enz.) op het dak dus kregen twee zalen strafexercitie, waaronder Dirk. In formatie moesten de gevangenen het dak op en af draven, door onkruid en troep. Ondertussen werden zij door het publiek geslagen, met name de strijdvaardige gevangenen vooraan en de trage ouderen achterin. Bewaker Jurrie Veen sloeg gevangenen de helling af. * Helaas blijft onbekend wie het tweede dodelijke slachtoffer op Fort bij Spijkerboor is. Fort bij Spijkerboor: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/spijkerboor/
|
Verhuizingen naar andere kampenOp 26 september 1945 werd het fort ontruimd en gingen alle gevangenen per trein naar de psychiatrische inrichting Duin en Bosch bij Castricum. De omstandigheden waren ook daar nog belabberd, maar er waren steeds minder bekenden als bewaker waardoor de behandeling minder 'persoonlijk' en milder werd.
Binnen een maand volgde wederom een verhuizing. Op Sinterklaasdag 5 december verhuisden de gevangenen naar de 'Krententuin', de Rijkswerkinrichting op het Oostereiland in Hoorn. Ook hier werd een syfilispatient in de zaal geplaatst. Eenmaal werden ze om vijf uur gewekt en moesten, met kale koppen en weinig kleding, bij 15 graden onder nul en oostenwind anderhalf tot twee uur buiten staan. * Syfilis wordt vooral overgedragen door seksueel contact, en met een kleinere besmettingskans door (tong)zoenen en bloedcontact. "Het is voor te stellen dat in een situatie zoals een kamp met gedetineerden opeengepakt en weinig tot geen hygiëne, syfilis overgedragen kan worden zonder seks te hebben. Wanneer er contact is met het syfiliszweertje bijvoorbeeld, of wanneer men elkaar verwond met bevuilde voorwerpen." (Bron: Soa Aids Nederland) Soa Aids Nederland over syfilis: http://www.soaaids.nl/soa_vervolg/syfilis
|
De poort uitgezet
Voor Dirk bleef de dienstplicht van toepassing zodat hij op 18 en 21 oktober 1946 gekeurd moest worden, met het uitzicht om naar Indië gezonden te worden. Tijdens een gesprek gaf hij aan niet Hare Majesteits wapenrok aan te willen trekken na in haar naam gevangen gezeten te hebben als de grootste misdadiger. Hij werd afgekeurd... Ook vader Kees werd vrijgelaten, maar hij kreeg op 17 januari van dezelfde Militair Commissaris huisarrest. Op 23 januari werd hij m.i.v. 18 januari ontslagen van huisarrest door het Hoofd Politieken Opsporingsdienst District Waterland. * Is dit Heino Buikema (1915-2005) en begraven te Heerhugowaard? http://www.schiltmeijer.nl/Plaatsnamen/Begraafplaatsen/Algemene%20begraafplaats%20Heerhugowaard.htm Antecedentenregister G.W. von Meyenfeldt: http://www.sdnl.nl/recht-m.htm
|
Voor het Bijzonder TribunaalDe Bijzondere Tribunalen konden, als juridische truc ter vereenvoudiging van het rechtssysteem, geen straf maar alleen 'maatregelen' opleggen: internering, verbeurd verklaren van vermogen en goederen (hoewel in strijd met de grondwet) en een beroepsverbod. Maar ook het ontnemen van kiesrecht, verbod op bekleden van ambten en dienen bij de krijgsmacht.
Er werden hem twee maatregelen opgelegd namelijk ontzetting uit het kiesrecht en het verbeurd verklaren van 1/5de deel van zijn vermogen. Het Nederlands Beheersinstituut had per 1 september 1945 het beheer van zijn vermogen en bedrijf gedelegeerd aan de Provinciaal Voedselcommissaris Johan van der Veer. Door zijn verslechterde gezondheid overleed Kees van Berge, ongeveer 13 maanden na zijn vrijlating, 67 jaar oud, op 21 februari 1947. Op basis van onterecht vastgestelde, en met 95% belaste, oorlogswinst werd de belasting, het vermogen en het te verbeuren bedrag bepaald. Om de verbeurdverklaring van 6901,16 gulden (vergl. 28.100 euro) en andere schulden te betalen werd in 1948 door weduwe Zwaantje en zoon Dirk een hypotheek van 9.000-10.000 gulden op de woningen en gronden afgesloten via notaris Jacob Dirkzwager** (1905-1973) te Purmerend. * gevestigd aan de Dreef 32, schuin tegenover het Provinciehuis 'Paviljoen Welgelegen'. Tribunaalbesluit: http://lexius.nl/tribunaalbesluit
|
Armoede en opkrabbelenFoto's: Collectie Stichting Oudheidkamer Oostzaan en Siem Meijn.
Toen op 23 augustus 1947 de agenten Wachtelenberg en Dijkstra naar Dirks visvergunning vroegen wisten ze dat die er niet meer was. De fuiken werden in beslag genomen en Dirk moest voor de kantonrechter Mr. Van Houten in Zaandam verschijnen. De officier van justitie* (mr.dr. H. of mr. R.W.H.) Pitlo geloofde aanvankelijk niet dat de visvergunning met "je bent politiek onbetrouwbaar" was geweigerd, omdat ondermaats gevangen vis de formele reden was.
Ondertussen gingen zijn kinderen naar de Noorderschool alwaar Piet Gans (1916?-1998?) nu hoofdonderwijzer was, en in 1938 de leraar die het leven van Dirk "onverdraagzaam" maakte. In 1968 kregen zijn kinderen klappen van de oudste leerlingen als ze het schoolplein opkwamen. Daarna moesten ze "Ik mag niet vechten op het schoolplein" op het bord schrijven. * Destijds 'ambtenaar O.M.'.
|
Verhuizen naar Muiderberg
In het koffiehuis kreeg Dirk te maken met klanten van verschillende pluimage zoals vrome Urkse vissers, maar ook met criminelen en prostituees. En met een man die Dirk tipte in de bandenhandel te gaan en hem in contact bracht met fabrikant Gummi-Mayer in het Duitse Landau in der Pfalz waar ze banden vernieuwden. Die bandenhandel begon vanaf 1970 goed te lopen, aanvankelijk als fa. Reifen Master en later Roadrunner en Master Tyre, en leverde aan transporteurs en busbedrijven. Zoon Gerard (*1957) vond er ook zijn emplooi en in 1977 sloot het koffiehuis. Dirk rijdt graag in een van zijn Rolls Royce's of Bentley's en wellicht dat ook de buren in Muiderberg hier aanstoot aan namen. Beschuldigd van geldverduistering bij een faillissement viel de FIOD het huis van Dirk in februari 2008 binnen, zocht een wietplantage en nam alles in beslag om te veilen. In 2009 werd het Witte Huis geveild door het Plukze-team**. "Heb ik kunnen leven met de martelingen en uithongerperiode in de diverse kampen? Heb ik kunnen leven met het overlijden van mijn vader die geschopt en geslagen is?" vraagt Dirk zich af als hij terugkijkt op het kampverleden. * De bank wilde alleen een hypotheek verstrekken met de extra zekerheid van een derde partij die borg zou staan. Biografie Louwrens Voorthuijzen alias Lou de Palingboer: http://www.inghist.nl/Onderzoek/Projecten/BWN/lemmata/bwn3/voorthuijzen
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven. |
Nieuwsbrief 348
Kees van Berge was eendenfokker en binnenvisser zoals zovelen in Oostzaan. In 1945 verklaarde Kees "Doordat ik door mijn harde werken en zuinig leven in het bezit was gekomen van verschillende eigendommen (6 huizen* en 3 perceelen weiland), werd ik, zoowel mijn zoon in de buurt gehaat." Zijn advocaat Mr. Jan Lieuwen omschrijft het, in 1946, zo: "Hij heeft zoo jaren lang met zijn oude moeder een sober bestaan geleid. Op lateren leeftijd, na het overlijden van zijn moeder, trouwde hij (gedwongen) met zijn huishoudster". Uit dit huwelijk met Zwaantje van Laar (1885-1961) werd in 1927 Dirk geboren, die liefdevol opgroeide in een zeer goed huwelijk (zie foto links). Buiten het gezin was het leven moeilijker, vooral op school.
Toen viel Duitsland op 10 mei 1940 ons land binnen. In eerste instantie veranderde er niet zoveel, mensen dachten dat het niet veel beroerder kon worden. Die "ouwe kloek" Wilhelmina hoefde van een aantal mensen niet meer terug te komen.
Het bestrijden van de zwartslacht werd de taak van plichtsgetrouwe marechaussees, zoals wachtmeester Johannes Pieter Brandjes* (*1-4-1910 Beverwijk) die later een andere rol zal spelen. Toen hij iemand zag fietsen die zwart vlees vervoerde, fietste hij er snel achteraan terwijl een collega het kalmer aan deed. Na het verhoor werd een aantal mannen gearresteerd. Eerst in Kamp Amersfoort en later in het nieuwe Kamp Vught werden ze mishandeld door met name twee dorpsgenoten, de mede-gevangenen Willem Norder (*1920?) en Peter Hendriks (*1921?) die als 'knuppelaars' de orde moesten helpen handhaven. Begin 1943 kwamen de gearresteerden door uitputting om het leven (zie foto rechts met sectietafel Kamp Vught). Aan de hand van de lijst van omgekomenen in Kamp Vught gaat het waarschijnlijk om:
Vanaf september 1940 ging Dirk elke dag naar de Kaiser Wilhelm Schüle*, ook wel de Duitsche School genoemd, in Amsterdam (zie foto rechts). De leerlingen waren vooral migranten-kinderen die soms nauwelijks nog Duits spraken.
Ook werden posters op het woonhuis geplakt waaronder de beroemde poster die op 18 juli 1941 werd geïntroduceerd: "Duitschland wint voor Europa op alle fronten" met de V van Victorie (zie afbeelding links). Op één of meer onbekende dagen, volgens dorpsbewoners de verjaardag van Hitler, stonden de portretten van Hitler en Mussolini voor het raam.
Bevrijding 1945: de straat en de brug zijn versierd met vlaggetjes (zie foto links) maar rond het woonhuis van het gezin Van Berge waren opstootjes, de ramen werden kapot gegooid en uit angst sliepen ze in het kippenhok.
Zoon Dirk bleef in vrijheid totdat zijn naam werd gevonden in een ledenboekje van de Nationale Jeugdstorm. Op dinsdag 10 juli kregen de twee overgebleven gezinsleden bezoek van POD'er W. van de Weerdhof die demonstratief zijn pistool op tafel legde en grof tekeer ging. "Verdachte is door ons op 10 Juli 1945, na daartoe door den Politieken Opsporingsdienst "Waterland" te Purmerend te zijn aangewezen, inbewaringgesteld, ingesloten, in het daarvoor bestemde gebouw."
Vader Kees kwam in eerste instantie in de Rijks HBS terecht maar in ieder geval vanaf 20 juni in het Fort benoorden Purmerend. Er zaten ongeveer 360 mannen waaronder een aantal andere Oostzaners: burgemeester W.A. Sikkema en de knuppelaars Willem Norder en Peter Hendriks.
Vanwege zijn jonge leeftijd had Dirk een verklaring van de dokter dat hij niet buiten het kamp werkzaamheden hoefde te verrichten. Hij liet zich een keer door Willem Norder overhalen: "je legt hier maar in het stro te rotten, ga toch een keer mee. We gaan nou de HBS opruimen en opknappen". Dirk kreeg zijn dorpsgenoten Jurrie Veen en Jan Zoutendijk (1914-1991) als bewakers die hem de hele dag "opjagen".
Na korte tijd werden de gevangenen wederom verhuisd, op 9 november 1945 gingen ze naar het barakkenkamp bij Schoorl (alwaar nu bezoekerscentrum Het Zandspoor, zie foto rechts). In Castricum bleef één gevangene achter, Klaas de Boer (*1895) uit Oostzaan. Hij was eigenaar van het aannemingsbedrijf De Boer en Pret, NSB'er en bunkerbouwer. Toentertijd werd rondgepraat dat hij op 2 december was overleden omdat "ze hebben hem op het laatst de brandslang in zijn kont geduwd en de kraan opengedraaid hadden en de darmen uit zijn lijf geblazen. [...] Gebeurde ook, had mij ook kunnen overkomen".
Begin 1946 werden veel lichte gevallen vrijgelaten omdat het voorarrest mogelijk langer ging duren dan de eventueel opgelegde internering. De Militair Commissaris voor Inbewaringstelling en Vrijlating in het gebied van den Politieken Opsporingsdienst te Purmerend, reserve-kapitein Mr. H.E. Buikema* gelastte de invrijheidstelling van Dirk op 17 januari 1946. Dirk werd twee dagen later de poort van de Krententuin in Hoorn uitgezet (zie foto links). Pas op 5 november van dat jaar besloot de Officier-Fiscaal te Alkmaar** Mr. G.W. von Meyenfeldt (*1915?) de zaak te seponeren.
Op 26 september 1946 kwam de zaak van Kees van Berge bij de 7de Kamer van het Tribunaal te Haarlem* (zie foto rechts) voor. Hij was zelf niet aanwezig vanwege zijn slechte gezondheid en was op dat moment in vrijheid. De uitspraak vond op 10 oktober 1946 plaats.
Het verbeurd verklaren werd ervaren als plunderen en droeg bij aan jarenlange armoede. Moeder Zwaantje wilde geen aanspraak maken op de Noodwet Drees, de voorloper van de Algemene Ouderdoms Wet. "Het is geen kunst om je eigen te redden als het mee zit, maar ook als het tegen zit."
Het mesten van spreeuwkopeenden (zie foto rechts) liep niet goed en om bij te verdienen werkte Dirk als boerenknecht en taxichauffeur. Bij een sollicitatie bij het Staatsbedrijf Artillerie-Inrichtingen werd hij afgewezen. In 1949 trouwde Dirk met Maria Ringeling maar in 1955 scheidden ze en hertrouwde hij met Elisabeth van Kooij (1931-2007) waarmee hij vier kinderen kreeg. Burgemeester Hes vond in april 1958 dat Dirk zich moest bezinnen nu hij kinderen had en bood ruimhartig hulp aan. Het jonge gezin Van Berge aanvaardde alleen 1.500 gulden om schulden te betalen.
In Muiderberg werd in 1968 het 'Witte Huis' van sekteleider Lou de Palingboer gekocht (zie foto links), middels een hypotheek met betaalde borg*. Dirk en zijn vrouw Elisabeth begonnen er, aan de route van Naarden naar Amsterdam, een succesvol café-koffiehuis. De kinderen gingen in Muiderberg en Bussum op school en vermaakten zich o.a. met brommers waarbij zoon Dirk jr. (*1956) in 1974 verongelukte.