|
InleidingBeste lezer, Nou, verrassing: er zijn weer leuke foto's opgedoken. Het zijn vier groepsfoto's mét de naam van een van hen. Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2020/nieuwsbrief-487/ Wil jij een artikel over militaire historie schrijven voor deze nieuwsbrief? Of heb je tips en wensen voor artikelen? Laat het ons dan weten! Veel leesplezier! Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.
|
Dienstberichten- De openingstijden van onze bibliotheek op Fort Uitermeer zijn dit voorjaar anders dan voorheen. Om te beginnen gaat de bibliotheek een uur eerder open, om 13.00 uur. En als experiment zal de bibliotheek in de maanden maart en april afwisselend ook op de zaterdag open zijn. 7 maart is de eerste zaterdag. Weest welkom! - De opslag van historische drukwerken en voorwerpen is na acht jaar verhuisd naar een grotere ruimte. Dergelijke spullen behoren mijn inziens niet in een woning of onbeveiligd onderkomen opgeslagen te zijn. Door de verhuizing kan er nu meer en toegankelijker opgeslagen worden. Voorwerpen uit de collectie kunnen een dag van tevoren aangevraagd worden, om ze in de bibliotheek op Fort Uitermeer in te zien. - Uit de collectie van kolonel Cramwinckel zijn nog twee oude fotoafdrukken opgedoken. Een ervan is de toegangsweg van Fort bij Spijkerboor. Deze is aan het online fotoalbum toegevoegd. De zes foto's in zijn atlas Duurzame Versterkingskunst zijn van te slechte kwaliteit om te scannen en ook te publiceren. - Begin februari is het Landschapsplan verschenen dat moet zorgen voor een onderbouwing van de Heemskerkvariant van de verbindingsweg A8-A9. Klopt de voorgaande zin niet helemaal? Mooi, dat past dan goed bij dat Landschapsplan want daarin zijn een redelijk aantal zaken over de Stelling van Amsterdam ook net niet juist. De schootsvelden van de koepels van Fort bij Velsen zijn vergeten en 'klein flankement' wordt verward met reversvuur om een paar voorbeelden te geven. Of het invloed op de onderbouwing heeft? Wellicht. - Per 1 maart jl. is Marjolein Groen gestart als manager Programmabureau Stelling van Amsterdam bij de provincie Noord-Holland. Zij is de opvolger van Nanette van Goor. We wensen Marjolein veel succes met haar nieuwe functie en de overstap vanuit de energietransitie!
|
Soldaat bij Uithoorn en KrommeniedijkTekst: René Ros. Foto's van forten zijn zeldzaam omdat de fotografie nog in de kinderschoenen stond en omdat militaire objecten niet gefotografeerd mochten worden. Groepsfoto's van militairen zijn dan wel weer heel gebruikelijk maar vaak zonder dat de locatie of de eenheid wordt genoemd. Dan is die groepsfoto op Fort bij Krommeniedijk toch wel leuk! Online werden vier foto's uit de Eerste Wereldoorlog aangeboden. Een foto is van een groep militairen voor een bergloods en op bordjes de teksten "Mobilisatie 1914", "2e Sectie" en "Fort Krommeniedijk". De sectie-aanduiding is zonder regiment, bataljon en compagnie alleen nuttig voor de manschappen zelf, niet voor ons. Maar omdat een onderofficier een platte pet met '20' op heeft, zou het een onderdeel van het 20e Bataljon Landweer Infanterie kunnen zijn. Volgens de Bezettingsstaat 1913-1914 was de 4e compagnie daarvan op Fort bij Krommeniedijk ingedeeld.
We konden zowel zijn vermelding in het Amsterdamse militieregister vinden, als de uitgebreidere controlelijst in het Nationaal Archief. Dat laatste was mogelijk door die officier met het getal '20' op zijn platte pet. De aanname dat het om het 20e Bataljon Landweer moest gaan, bleek correct. Zijn laatste jaren woonde Dirk Trampen nabij het Osdorpplein in Amsterdam-West. Hebben hij en ik elkaar op dat plein zien lopen? P.S. Over Fort bij Krommeniedijk gesproken: weet iemand waar het historische materiaal is gebleven dat verzameld is door de inmiddels opgeheven Werkgroep Fort bij Krommeniedijk? Er was een notitieboekje van een korporaal waarvan ik de overgetypte tekst heb, maar zou zelf de handgeschreven tekst willen nakijken of Trampen er in genoemd wordt. Soldaat? Trampen (nieuw)
|
Kenniscentrum biedt vrijwilligerswerkTekst: René Ros (Kenniscentrum Waterlinies). Vind je militair erfgoed en vooral de waterlinies interessant? Dan heeft het Kenniscentrum Waterlinies mogelijk vrijwilligerswerk dat bij jou past. Waarmee je je kennis kan gebruiken en verbreden.
Het jaar 2020 wordt voor het kenniscentrum een interessant en uitdagend jaar. Ten eerste gaan we een nieuwe website en collectiebeheersysteem in gebruik nemen, om onze collectie te ontsluiten voor het publiek. Daarvoor moeten papieren en digitale documenten beschreven gaan worden. Maar ook oude krantenartikelen, foto’s en zelfs dia’s. Waarschijnlijk wordt in april een training verzorgd voor de vrijwilligers die hiermee willen gaan werken. Daarnaast hebben we een aantal onderzoeksvragen over de waterlinies. Dit is uitermate interessant voor mensen die onderzoek willen doen en/of artikelen willen schrijven. Tevens gaan we samenwerken met diverse kennispartners betreffende onderzoeksvragen, koppelen met andere collectiebeheersystemen en het betrekken van historische verenigingen. En tenslotte hebben vrijwilligers ook digitaliserings-projecten uitgevoerd of nog onder handen, zoals het Stelling Boek en het Fortwachters register.
De voornaamste beloning zijn de interessante werkzaamheden in een leuke werkkring, waarbij je ook het nodige kunt leren. Tevens organiseren we eens per jaar een gezellig, toepasselijk uitstapje. Eventuele onkosten worden uiteraard vergoed en er is een verzekeringsregeling. Kenniscentrum Waterlinies
|
Inundatiestations Schagen en SpijkerboorTekst en foto: René Ros. Het Regionaal Archief Alkmaar is een samenwerking van 10 gemeenten, ongeveer Castricum en noordelijker. Door een recente gemeentelijke fusie reikt de gemeente Alkmaar nu tot in de Stelling maar verder hebben de gemeenten weinig met de Stelling te maken. Maar ook de archieven van de vele opgeheven kleinere heemraadschappen en polderbesturen worden er bewaard. Dit is het tweede artikel in een serie over de gevonden archiefstukken in het Regionaal Archief Alkmaar.
Interessanter waren een paar brieven van de Genie aan het "polderbestuur van de banne Graft" (84.2.016.2) over de schutsluis in West-Graftdijk. De Genie vroeg om toestemming om op 27 juli 1909 het tolklepraam in de sluis te beproeven. Een tolklepraam is een houten frame met de breedte en hoogte van de sluiskolk die in de sluis geplaatst kon worden. Daarvoor zouden sponningen in de muren aanwezig moeten zijn. In het frame zat een sluisdeur maar met het draaipunt net uit het midden. Bij gelijk water kon dit tolklepraam in de sluis geplaatst worden waarna het bij ongelijk water beheerst geopend kon worden om het water een polder in te laten. Sorry, ik kan er geen animatie van maken...
Tenslotte uit het archief van het 'Waterschap De Starnmeer en Kamerhop' (84.2.042) de sloop van de 'Inlaatduiker aan de Starnmeerpolder'. Het contract uit januari 1964 tussen het polderbestuur en de aannemer is een van de bewaarde stukken. Hieruit blijkt dat de duiker zelf gesloopt moest worden maar de inlaatzijde behouden werd, weliswaar met beton dichtgemaakt. Het baksteen en hardsteen van de uitlaatzijde is als puin in de weg gebruikt. Het stortebed en ontvangkom zou behouden blijven. En zo is de inlaatduiker tegenwoordig nog steeds te zien. Inundaties
|
"Een lezing, die zijn weerga niet kent!"Tekst: Ela Hulshoff (Voorzitter Cultuur–Historische Vereniging Scoronlo). Op uitnodiging van de Cultuur–Historische Vereniging Scoronlo en de Bibliotheek Kennemerwaard uit Schoorl, heeft de heer René Ros op donderdagavond 6 februari 2020 een heel boeiende lezing verzorgd over de Stelling van Amsterdam, waar nog steeds heel positief over wordt nagepraat! Wij zijn René heel dankbaar!
De dingen zichtbaar maken, zodat je met andere ogen door de omgeving rijdt of wandelt of fietst. En de artikelen in de krant over de Stelling nu vol belangstelling leest! En op de hoogte blijft van de nieuwe functies, die de forten kunnen krijgen. René, je stond er niet om veel geld aan je lezing te verdienen. Je hebt ons met 200% inzet een geweldige avond bezorgd! Lezingen
|
Lezing in Amsterdam-Noord in aprilTekst: Amsterdam Cultuur-Historische Vereniging.
De Stelling van Amsterdam is een van de UNESCO Werelderfgoed-monumenten van ons land. Kom naar onze lezing als u meer wilt weten over de 46 forten en batterijen rond de hoofdstad. In de Vestingwet 1874 werden onze verdedigingslinies wettelijk vastgelegd waaronder een geheel nieuwe linie rond Amsterdam. Water vormde de eerste en belangrijkste verdediging en vervolgens verschenen forten op de plaatsen waar het water onvoldoende een barrière vormde. Maar zonder voldoende voeding en materiaal zou een vijand nooit lang te weerstaan zijn en ook daaraan is veel aandacht geschonken. Tijdens de Eerste Wereldoorlog beleefde de Stelling van Amsterdam haar hoogtepunt toen duizenden soldaten, veelal oudere dienstplichtigen, meerdere jaren in de forten leefden. Wie waren die soldaten en wat was het doel van hun inzet en daarmee van de Stelling? Er heeft nooit een vijand voor de Stelling gestaan maar is het daardoor nutteloos geweest? Tegenwoordig gebruiken we de Stelling als recreatiegebied en de forten voor verschillende doeleinden. Voor deze activiteit hoeft u niet te reserveren. U bent van harte welkom. N.B. Op 12 mei as. wordt er een lezing voor Ons Amsterdam, afdeling Noord verzorgd. Lezingen
|
De gefusilleerde fortwachterTekst: René Ros. Dit verhaal had mooi in de thema-nieuwsbrief 'Onderduik en verzet' van mei vorig jaar gepast. Daarin kwamen enkele verhalen over fortwachters tijdens de Tweede Wereldoorlog aan bod. Dit artikel gaat over een fortwachter die, deze maand 75 geleden, gefusilleerd werd.
Op zoek naar meer informatie werd een editie uit 2016 van het tijdschrift Ut Quakeltje van de Stichting De Kwakel Toen & Nu gevonden. Het artikel '40 Zakken Tarwe' was een bewerkte tekst zonder bronnen. Navraag leerde dat het was gebaseerd op het artikel 'Nieuws van het Kwakels front' van C.J.N. Meekel in het tijdschrift De Lange Brug van Stichting Oud Uithoorn/De Kwakel uit 1980. Dit artikel bevat de tekst van een brief van dhr. Pauw die, alhoewel niet vermeldt, als politie-agent betrokken zou zijn geweest bij de kwestie. De originele brief is helaas niet bewaard gebleven. Volgens de brief was fortwachter Pijl bij zijn buurman Jan Bos toen er een dreigbrief werd bezorgd. Bos moest de volgende avond een kar met 40 zakken tarwe klaar zetten en zich niet vertonen. Dit zou in februari-begin maart 1945 zijn geweest.
De lijken bleven enkele dagen als afschrikking liggen en zijn na de oorlog herbegraven op de Erebegraafplaats Bloemendaal. Vermoedelijk zijn Pijl en zijn zoons in 1948 herbegraven op het Nationaal Ereveld Loenen. Alhoewel het twijfelachtig is of Pijl en zijn zonen bij het verzet hebben gezeten, zijn ze toch als zodanig op het ereveld herbegraven. Ze zijn wel om het leven gekomen door de hand van de Duitse bezetter. Maar indirect door het echte verzet. Biografie Fortwachter Pijl (nieuw)
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven. |
Nieuwsbrief 487
Het Kenniscentrum Waterlinies staat voor veiligstelling, borging en ontsluiting van kennis over waterlinies in Nederland en in het bijzonder van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam. Het hoofddoel van het Kenniscentrum is het ondersteunen van de huidige UNESCO siteholder StvA en de toekomstige siteholder StvA/NHWL (nu het Linieteam) met kennis en advies. Daarnaast speelt het Kenniscentrum een belangrijke rol bij initiatieven van uiteenlopende aard en vanuit een breed palet aan partijen, zoals eigenaren en gemeenten. Het Kenniscentrum werkt nauw samen met het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam.
Voor die gevarieerde werkzaamheden kunnen we vrijwilligers met allerlei achtergronden gebruiken, zowel studenten, werkenden als gepensioneerden. Op het gebied van schrijven/opmaak, historische kennis en onderzoek. Sommige werkzaamheden moeten in ons kantoor op Fort bij Vechten uitgevoerd worden, maar de meeste kunnen op afstand gedaan worden.
Het Inundatiestation Schagen had de inname en doorvoer van inundatiewater tot taak en bestreek het gebied van Den Helder tot Spijkerboor. Er zijn dan ook geen inundatiesluizen te vinden. De inlaatpunten zoals bij Ewijck waren wel bekend maar ten noorden van Alkmaar was alleen een vermelding 'Sluizen te Geestmerambacht' bekend. In het archief 'Ambacht van West-Friesland, genaamd Het Geestmerambacht' (86.2.007) werd enige aanvullende informatie gevonden.
Dan nu de sloop van de Inlaatsluis Eilandspolder, aan de andere kant van de Beemsterringvaart bij Fort bij Spijkerboor. De goede observant zal aan de bredere sloot de ontvangkom nog kunnen herkennen. Maar is er ondergronds nog iets aanwezig?
Het werd al snel duidelijk, dat hij een enorme kennis van zaken heeft en dat hij die kennis op een voor iedereen te begrijpen manier wist over te brengen. Zijn presentatie was rustig en zo motiverend voor ons allen! Omlijst door een mooie film en sprekende beelden! Vooral ook van PERSONEN UIT HET VERLEDEN EN HET HIER EN NU. Door middel van hun geschiedenis de brug slaan tussen heden en verleden!
In een multimediale presentatie maakt René Ros, van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam, de vrijwel onzichtbare Stelling zichtbaar. Hij voert sinds 1998 als vrijetijds-historicus archief- en veldonderzoek uit naar het militair erfgoed in de regio Amsterdam. Voorafgaand aan de lezing wordt de documentaire Geheim landschap vertoond over militair erfgoed in Europa en Nederland.
In het digitale Fortwachters Register probeer ik zo af en toe fortwachters te identificeren door online documenten te vinden waarmee hun beroep, geboortedatum/plaats en overlijdensdatum/plaats vastgesteld kan worden. Een van hen was M.A. Pijl van Fort bij De Kwakel. Bijzonder was dat zijn naam en beroep op de website van de Oorlogsgravenstichting gevonden werd. Zijn volledige naam bleek Marinus Adolph Pijl te zijn.