|
InleidingToch eerder een nieuwsbrief dan verwacht, maar we houden het beperkt tot vier artikelen. De thema-nieuwsbrief van 1 september verschijnt zoals gepland, maar er waren actuele aankondigingen die eerder de deur uit moesten. Namelijk: voor het eerst sinds jaren - en niet alleen door corona - gaat het Fort bij Uithoorn weer een dag open! En we verzorgen rondleidingen op de Batterij aan de Sloterweg. Alle aardige en geïnteresseerde mensen worden in deze nieuwsbrief uitgenodigd. Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2023/nieuwsbrief-528/ Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.
|
Dienstberichten- Uit een nieuw gevonden tekening met situatieschets is gebleken dat de locatie van de 'Inundatiemiddelen in de Kuijer- en Hornpolder' onjuist op de website werd vermeld. De "Hevelinrichting voor den Kuijerpolder" lag niet nabij de Reeweg in Nederhorst ten Berg, maar ruim 600 meter westelijker en dichterbij Nigtevecht. Uiteraard is ook dit gecorrigeerd en een nieuwe foto erbij geplaatst, en omdat het een wat grotere correctie is ook deze melding in de nieuwsbrief. - In Nieuwsbrief 527 d.d. 28 juni jl. schreven we dat ergens de week daarop, de 2 miljoenste bezoeker aan de Stelling van Amsterdam website genoteerd zou worden. Door drukke dagen vond dat al op 30 juni plaats. Bijna 9.000 dagen, ruim 24 jaar om deze mijlpaal te bereiken. En negen jaar sinds de 1 miljoenste bezoeker. - De Volksuniversiteit Amsterdam heeft een bijzondere band met de Stelling van Amsterdam. Daarom is het toepasselijk dat we in samenwerking met hen op 9 oktober aanstaande een extra uitgebreide lezing over de Stelling gaan verzorgen. In 1913 werden er door de Volksuniversiteit Amsterdam cursussen op de forten verzorgd, om "de stemming opgewekt te houden en demoralisatie tegen te gaan".In een multimediale presentatie maakt René Ros de vrijwel onzichtbare Stelling van Amsterdam zichtbaar. Met veel aandacht voor de bouwwerken maar ook voor de mobilisatie en de mensen. Aanmelden is vereist en vol = vol. Informatie en aanmelden
|
Open Fort bij Uithoorn op Open MonumentendagTekst en foto: René Ros.
Het fort is van 11.00 tot 15.00 uur open. Om elf uur opent Wethouder Van Uden van de gemeente De Ronde Venen op het fort de Open Monumentendag in zijn gemeente. Direct daarna starten gidsen met een rondleiding, van ongeveer drie kwartier, die gedurende de gehele dag worden gegeven. Ook kan je zelf wandelen op het fort en in de gebouwen. Om 11.15 uur wordt de eerste lezing gegeven over de Stay Behind organisaties die het fort tijdens de Koude Oorlog hebben gebruikt. Dezelfde lezing wordt in ieder geval ook om 13.00 en 14.00 uur gegeven en mogelijk ook tussendoor als er voldoende belangstelling is. Het maken van opnamen is niet toegestaan. Het fort aan de Mijdrechtse Zuwe 31, 1427 AV Amstelhoek is goed per voet, fiets, bus en auto te bereiken en er kan op het terrein geparkeerd worden. Vanaf de N201 (Haarlem - Hoofddorp - A4 afslag Hoofddorp - Uithoorn - A2 afslag Vinkeveen - Hilversum) bij Amstelhoek bij kruising met verkeerslichten richting N196, vanuit Aalsmeer rechtsaf en vanuit Mijdrecht linksaf. Na 500 meter ziet u links een groene loods en woning, de tweede oprit links naar de parkeerplaats inrijden, even voor de rotonde. P.S. Ben je een gids op een ander fort en je zou zo af en toe ook op het Fort bij Uithoorn rondleidingen willen geven? Neem dan vooraf contact op en wellicht kan je op 9 september meelopen met de gidsen. Je kan contact opnemen met René Ros via het e-mail adres auteur@stelling-amsterdam.nl. Fort bij Uithoorn
|
Een bakkie doen op HinderdamTekst en foto's: René Ros.
Naast het wachtgebouw uit 1848, een remise uit 1880 en een artillerieloods uit 1888, zijn er drie groepsschuilplaatsen uit 1939. De vrijwilligers hadden de paden naar en delen van de groepsschuilplaatsen vrijgemaakt, wellicht om zeker te weten dat ze er nog waren? Omgevallen bomen zijn opgeruimd en de remise heeft wat minder gevelbegroeiïng. De artillerieloods is al lang weg maar de fundering was vrijgemaakt van begroeiing . Een rare hoek in een fundering werd verklaard met een blik op een oude luchtfoto. Naast de artillerieloods stond ook een langere maar smalle uitbouw, wellicht halfopen voor opslag van brandhout, gereedschappen enzovoort? Mijn eerste bezoek was in 2001 toen ik - met toestemming - in een bootje van een woonbootbewoner naar het eiland roeide. Niet wetende wat er te vinden was. Eenmaal onderaan een gammele houten ladder in de kruitruimten onder de remise, kreeg ik toch het inzicht dat ik dat soort dingen niet alleen moest doen. Als een laddersport brak, dan had ik niet meer boven gekomen en stel je voor dat ik daarbij gewond was geraakt. Mijn eerste mobiele telefoon had er geen bereik en natuurlijk wisten anderen waar ik heen was, maar het skelet van een onbekend dier was een goede hint.
Het wachtgebouw bestaat uit drie grote lokalen, met twee uitbouwtjes voor de keuken en privaten (wat er in gaat moet er ook weer uit). Door het ontbreken van de houten tussenvloeren zijn de drie lokalen heel hoog en heb je het idee een vervallen kapel in te lopen. Ronde ramen en schietgaten zijn dichtgemetseld of er ligt buiten puin tegenaan. De privaten zijn een rotzooi maar een enkele originele houten deur is nog wel te herkennen. Zelf dacht ik inmiddels te oud te zijn voor zwaar graafwerk, maar de nog oudere vrijwilligers waren aan het hakken en graven alsof ze zich twintig voelden. Zittend op een kring van boomstammen naast het wachtgebouw, werd tussendoor een bakkie koffie gedronken en een bammetje gegeten. De dag ervoor was de dakrand van een rechthoekige bak beton al vrij gemaakt. Moest ik als gids in 2004-2008 het publiek met een prikstok laten horen dat er beton onder de grond zat, dat beton was nu onmiskenbaar zichtbaar. Ook de mitrailleuraffuit, als luchtverdediging, was van begroeiing én grond ontdaan en bleek een vast onderdeel van het dak te zijn.
Volgens meerdere bronnen is het een kanonkazemat maar ik heb ook wel mitrailleurkazemat genoemd zien worden en dat laatste zou meer bij de taak voor flankerend vuur passen. Er is zelfs ergens te lezen dat het een in 1934 gebouwde dubbele mitrailleurkazemat is, dat is zeker niet correct. Fort Hinderdam
|
DaarGinDS op de Batterij aan de SloterwegTekst en foto: Meurkens & Meurkens.
Fully Charged: Deze zomer werkten vier kunstenaars ieder voor drie weken in De Batterij aan den Sloterweg. Het resultaat van deze zomerresidenties is te zien in de expositie Fully Charged. Met werk van: Janneke Veerman, Jochem Esser, Esmée Dros en Martijntje van Schooten. Programma: Batterij aan de Sloterweg
|
De bouwers van Fort bij De KwakelTekst: René Ros. We gaan in dit artikel de bouw van Fort bij De Kwakel min of meer reconstrueren aan de hand van de bewoners. En wel met het bevolkingsregister van het toenmalige adres van het fort. De 31 personen kunnen niet allemaal in de fortwachterswoning hebben gewoond, maar woonden wel op het adres dat aanvankelijk bekend was als D 55.
De vermelding van twee "luitenant-ingenieurs" waaronder de al bekende Cool, was al voldoende bewijs, maar ook de fortnaam wordt genoemd. Beide ingenieurs hebben namens de Genie de directie gevoerd over de bouw van de bomvrije gebouwen. Het dagboek van Cool over de bouw is bewaard gebleven en hij heeft veel, unieke foto's gemaakt. Uit de foto's blijkt dat er naast de directiekeet (later fortwachterswoning, D 55a?) ook een tweede, grotere woning (D 55b?) stond die niet op de bouwtekeningen voorkomt (zie foto rechts). En de bergloods is pas op een foto uit 1906 te zien. Een landbouwer en dienstbode* woonden er vanaf 1900 maar respectievelijk overleed in 1908 en vertrok in 1906. Waarschijnlijk woonden zij in een woning aan de langs het fort lopende Drechtdijk, huidig nummer 16 met volgens de BAG bouwjaar 1772. Bouwkundige Jan van der Weide (*1863) woonde van 2 september 1905 t.e.m. 22 augustus 1907 op D 55b, samen met zijn vrouw. Een maand later volgde een inwonende vrouw met een ander geloof, mogelijk als dienstbode. Wat deze bouwkundige precies deed is niet bekend, maar het heiwerk was gereed en er werd begonnen met de fundering.
De echte opvolger was Floris Abraham Vaillant (1882-1951), die er van 9 november 1906 t.e.m. 13 juli 1907 woonde. Deze Vaillant kwam uit Aalsmeer en vertrok naar Amsterdam. Zijn laatste benoeming was in 1938 als Inspecteur der Genie met de rang van generaal-majoor. Na zijn pensionering in 1940 werd hij (als 60-jarige!) in 1942 nog voor vijf maanden in Duitse krijgsgevangenschap afgevoerd. Diezelfde november 1906 kwam de Arie de Haan (1846-1910) van de prentbriefkaart, van 24 november 1906 t.e.m. 3 mei 1909 met zijn vrouw op adres D 55a wonen. Ze moeten acht maanden met Vaillant samengewoond hebben. Als zijn beroep staat "huisbewaarder" genoemd, vermoedelijk in de betekenis van bewaker, voor het bijna voltooide fort. In 1907 vertrokken de drie vakmannen en hun gezinnen in omgekeerde volgorde dan ze arriveerden. Eerst machinist Tulp (maart), dan putbaas Kooijman (juli) en tenslotte bouwkundige Van der Weide (augustus). In dezelfde maand als Kooijman vertrok ook Vaillant en zal het fort gereed en opgeleverd zijn. Een van de maximaal drie opleveringen was in augustus 1907. Bewaker De Haan bleef er nog tot 1909 wonen, in welk jaar de militaire fortwachter Hermannus Winters (1873) werd beëdigd**. In juli 1908 arriveerde veenarbeider Johannes Theodorus Voorn (1875-1956) er met vrouw en drie kinderen. Wellicht was hij betrokken bij het voltooien van de aardwerken. In december werd hun vierde kind Anna Cornelia geboren, de eerstgeboren bewoner van het opgeleverde fort. Er zullen vast nog meer kinderen van fortwachters gevolgd zijn... * De al uitwonende dochter van de buren op D 54, de familie A. de Kuiper. Fort bij De Kwakel
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven. |
Nieuwsbrief 528
Na vele jaren vrijwel geheel afgesloten te zijn, is er op 9 september aanstaande weer een open dag op het Fort bij Uithoorn. Dit als onderdeel van de Open Monumentendag met het thema 'Levend erfgoed'. Een mooie gelegenheid om dit authentieke fort (weer) eens te bezoeken. Er is een openingsfeestje, rondleidingen, lezingen en je kan vrij wandelen. En de toegang is gratis!
Na 13 jaar was het leuk weer eens rond te struinen op Fort Hinderdam, onze eigen overwoekerde Inca-tempel op een eiland in de Vecht. Alhoewel eigenaar Natuurmonumenten vooral van de flora en fauna is, waren ze nieuwsgierig naar een onzichtbaar bouwwerk en wij ook. Op woensdag 19 juli jl. was er een volledig verzorgde bootcruise naar het fort.
Die houten ladder werd bij dit bezoek helemaal niet meer aangetroffen en gelukkig was een moderne ladder meegenomen. De kruitruimten in de kelderverdieping van de remise bestaan uit een hijslokaal(tje), twee ruimten van verschillende grootte en een smalle lichtgang eromheen. Het voegwerk is bijna 150 jaar oud maar plafonds en muren zien er als nieuw uit. Van de houten kozijnen en de vloer kon je dat niet zeggen. De ruimte op de begane grond is als elke andere remise, laag en leeg, maar in goede staat.
Mijn enige nuttige inbreng was waar de ingang zou moeten zitten, en dat bleek correct toen het jaartal '1932' in de betonwand was uitgegraven. Die jaartallen zitten bij deze VIS-kazematten altijd boven de ingang. Op oude luchtfoto's was te zien hoe de kazemat Hinderdam in de wal van het fort was geplaatst en waar de ingang moest zijn.
Op zondag 10 september, tijdens Open Monumentendag, vindt van 12.00-17.00 uur de vierde editie van DaarGinDS plaats met kunst, muziek, rondleidingen & workshops. Bekijk de tentoonstelling Fully Charged, duik in de geschiedenis van de bunker en struin langs de dijk van Ginds. Neem een kijkje in de kunstenaarsateliers en geniet van een hapje en een drankje!
Straatnamen en huisnummers zijn nog niet zo lang in gebruik en veel plaatsen hadden een wijkindeling met een letter en nummer. Omdat er weinig omnummeringslijsten zijn, is het vrijwel onmogelijk om de oude wijknummers te achterhalen. En het zijn ook geen kadastrale nummers.