Sector Ilpendam

Fort bij Edam

(Bewaringskamp Edam)

Locatie:

Het fort ligt langs de IJsselmeerdijk (voorheen Zuiderzeedijk, zie Zeedijk) in de Zeevang polder. De Zeesluis Edam ligt achter het fort en de Pompsluis ligt meer naar het westen. Beide zijn belangrijk voor het beheersen van de inundaties.

Doel:

"Afsluiting en verdediging van het acces gevormd door den Zuiderzeedijk, zoowel ten Noorden als ten Zuiden van de haven van Edam."

Bezetting:

255 (1912), 301 (1913), 253 (1920)

Bewapening:

Zie Opgave der Bewapening 1910.

Historie:

Zie Historische kalender.

Omschrijving:

Vanaf het Oorgat loopt de toegangsweg naar de keelzijde van het fort. Een van de twee fortwachterswoningen is nog aanwezig evenals de bergloods.
Om het gehele fort ligt een gracht, de toegangsbrug is niet meer aanwezig en is vervangen door een enkele dam.

Het hoofdgebouw is aan de keelzijde voorzien van een deur en twee ramen met stalen luiken naar elke ruimte. De ruimte die leidt naar de poterne heeft een grote dubbele stalen deur. Er zijn twee keelkazematten tegen het hoofdgebouw geplaatst.
De keelzijde van het frontgebouw en de erop aansluitende poterne is naar de terrepleinen aan weerszijden toegankelijk.
De keelzijde van het frontgebouw is niet direct van buitenaf toegankelijk maar via de poternedeuren.
De frontwal is nog aanwezig waarin geen hefkoepelgebouwen maar rechts een mitrailleuropstelling en middenvoor een frontkazemat.

De bomvrije gebouwen zijn ingedeeld als het Type B.
Het hoofdgebouw heeft 24 ruimten waarvan enkele met tussenwanden in kleinere lokalen zijn verdeeld voor wasruimten en munitiemagazijnen. Er is één observatiepost aan de linkerzijde aanwezig.
De poterne verbindt het hoofdgebouw, door de aarden dekking ervan, met het frontgebouw.
Het frontgebouw heeft 3 ruimten en de poterne loopt door het frontgebouw naar de frontkazemat. Er is één observatiepost in het wachtlokaal aanwezig.

Een smalspoor liep vanaf het fort naar een recent verdwenen loskade aan het Oorgat.

Volgens een verzetsgroep (Bureau Inlichtingen Londen) werd het fort in april 1945 door de Duitse bezetter gebruikt voor de legering van 12 man Marine Artillerie.

De voorzieningen voor een Bewarings- en Verblijfkamp voor politieke delinquenten werden in de tweede helft van 1946 aangebracht maar het fort is niet als kamp gebruikt.

In 1951 (mogelijk 1952) is een overdekte kokerschietbaan voor de Bescherming Bevolking en/of Nationale Reserve gebouwd. Binnen de Stelling heeft alleen Fort bij Spijkerboor eenzelfde schietbaan.

Gedurende onbekende periode (mogelijk 1958-1980) werden onbruikbaar gemaakte handvuurwapens, in afwachting van afvoer naar Hoogovens, opgeslagen door 567 TD (Technische Dienst).

Omgeving:

De originele situatie rond het fort is behouden: open polderlandschap buiten de Stelling en de waterloop binnen de Stelling.

Eigenaar:

Staatsbosbeheer

Gebruiker:

Stichting Fort bij Edam

Gebruik:

Natuurgebied. Museum

Monument status:

Provinciaal Monument Noord-Holland; Lijst van Werelderfgoed UNESCO