|
InhoudIn deze nieuwsbrief:
|
InleidingBeste lezer, Een voorspoedig en gezond 2009!
Welkom bij de thema-nieuwsbrief met bijdragen van anderen, ter gelegenheid van de tiende verjaardag van de website Stelling van Amsterdam en dus ook van deze nieuwsbrief. Zij geven gevarieerd hun gedachten over de Stelling en de website; vaak met hun persoonlijke verhaal. Elke bijdrage is anders maar elk is interessant om te lezen. Daarom dank aan allen die op deze wijze bijdragen aan de virtuele feestvreugde. Hopelijk geldt dat ook voor de bespiegelingen van uw redacteur in het laatste artikel. Onder de genodigden waren uiteraard ook een aantal partijen die vanwege de eindejaarsdrukte geen bijdrage konden leveren en bedankten voor de eer. Van een paar partijen is geen signaal vernomen en dat is natuurlijk spijtig, zeker in het geval van een organisatie die toegeeft door mijn inspanningen geen noodzaak te zien om de eigen website uit te breiden. Zij en ieder ander blijven welkom om de rest van het jaar een bijdrage aan de nieuwsbrief te leveren. Zodat ook de nieuwsbrieven in 2009 informatief en leuk worden! Wil je de eerdere jubileum-nieuwsbrieven lezen? De volgende nieuwsbrief zal op 7 januari verschijnen. René Ros
|
Dubbele verbazingTekst: Ed de Haes, bestuurslid Stichting Mega.
Maar ik verbaasde me er nog meer over hoe het in hemelsnaam mogelijk was van Amsterdam een stelling te maken. Er zijn toch andere plaatsen waar het veldleger zich op zou kunnen terugtrekken om voor langere tijd zich tegen een agressor te kunnen verdedigen zonder zelf natte poten te krijgen. De publicaties die over de Stelling van Amsterdam bestonden waren minimaal en erg versnipperd totdat de website en nieuwsbrief Stelling van Amsterdam het levenlicht zagen. Op gelikte wijze geeft het inzicht in het ontstaan en de achtergrond van de Stelling. Uitstekende informatie die tot in detail alle elementen van de Stelling beschreef en waaraan steeds nieuwe feiten werden toegevoegd. Zijn tijd ver vooruit. De Stelling heeft in zijn operationele periode waarschijnlijk een belangrijke betekenis gehad bij het in stand houden van de neutrale positie van ons land tijdens de Eerste Wereldoorlog. Amsterdam heeft door de Stelling van Amsterdam een fantastische groene zone over gehouden en daarmee zijn investeringen meer dan opgebracht. Stichting Mega: http://www.stichting-mega.nl/
|
Nader onderzoek was nodigTekst: Fred Braaksma, medewerker Stichting Fort aan Den Ham.
Na militaire dienst verdwenen de forten jaren in mijn vergetelheid. Tot ik, veel later, als tourfietser in de tachtiger jaren, nieuwsgierig naar die ANWB bordjes "Fortenroute" in de Zaanstreek, deze eens ging volgen. Uiteindelijk bleek het een tocht van 200 km te worden en ging ik al fietsend steeds meer onderdelen van de Stelling ontdekken. Op zo'n tocht kon je natuurlijk geen forten bezoeken. Geen tijd voor en in wieler-outfit met bijbehorende wielerschoentjes ook niet praktisch. Nader onderzoek was nodig.
Een onuitputtelijke bron van informatie blijft nog steeds de website van Rene waarvoor ik hem erkentelijk ben. De zoekfunctie is onbetaalbaar. Jammer dat het forum niet echt leeft maar inmiddels heb ik begrepen dat fortenmensen meer doeners dan PC-tikkers zijn. Ach. Je kan niet alles willen. Stichting Fort aan Den Ham: http://www.fortaandenham.nl/
|
Webmaster geveld door het fortenvirusDoor Titia de Zeeuw–Blom, PR-medewerkster Projectbureau Nieuwe Hollandse Waterlinie.
Daarnaast is er de website van Rene G.A. Ros, zoals hij zichzelf voor de volledigheid noemt. Deze website bestaat al veel langer dan de ‘officiële’ en is ontstaan door pionierswerk, maar uitgegroeid tot een uitgebreide en informatieve website. En dan te bedenken dat deze website, met daaraan gekoppeld een interessante digitale nieuwsbrief, is ontwikkeld door een vrijwilliger. Maar niet zomaar een vrijwilliger; een enthousiaste man die al jaren geleden is getroffen door het fortenvirus. Een vaccin is tot op heden nog niet gevonden. Overal kom je hem tegen; in de Stelling van Amsterdam, de Nieuwe Hollandse Waterlinie en andere linies in Nederland. Behalve leuke en informatieve teksten schrijven voor zijn website en nieuwsbrief heeft Rene ook een passie voor fotografie. En die passie leidt soms tot prachtige plaatjes. Bij openingen en presentaties staat hij vooraan en je kan dan letterlijk en figuurlijk niet meer om hem heen.
Echter, twee websites over dezelfde linie lijken mij wat overdreven. Daarom zou ik pleiten om de inhoud van de website toe te voegen aan de mooi vormgegeven officiële website. Beide sites hebben sterke punten en door die samen te voegen ontstaat het perfecte epicentrum voor de Stelling van Amsterdam. Nieuwe Hollandse Waterlinie: http://www.hollandsewaterlinie.nl/
|
Eerste herinneringen aan de StellingTekst: Ron Erhardt†, Luitenant-kolonel Koninklijke Luchtmacht b.d.
Een aantal jaren later, toen ik wat ouder was en op mijn fiets de zuidrand van Amsterdam (inclusief Schiphol) begon te verkennen vond ik al snel het Fort bij Abcoude en Fort bij Nigtevecht.
Van harte gefeliciteerd met de verjaardag van deze prachtige website, waarvan je na 10 jaar echt wel mag constateren dat het een ‘blijvertje’ is geworden. Fort aan het Pampus: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/pampus/
|
De inzet van ons allenTekst: Rinske Kruisinga, Gedeputeerde Stelling van Amsterdam, provincie Noord-Holland
De provincie Noord-Holland is als ‘beheerder’ betrokken bij de Stelling van Amsterdam. Sinds de jaren '80 van de vorige eeuw kwam bij de provincie het besef op dat de Stelling meer is dan een cirkel van forten. Het landschap, de natuur, de stilte en natuurlijk de fraaie forten maken de Stelling bijzonder in dit zo druk bevolkte deel van Nederland. Het erkennen van deze unieke waarden, leidde ertoe dat de provincie begin jaren '90 van de vorige eeuw de Stelling van Amsterdam op de provinciale monumentenlijst plaatste. Dit zorgde in 1996 voor een gezamenlijke actie van Rijk en provincie om de Stelling op de Unesco-werelderfgoedlijst te plaatsen. Sinds 1996 mag de provincie zich dan ook vol trots site-holder (‘beheerder’) noemen van het Unesco-monument Stelling van Amsterdam. Dit 'beheren' van de Stelling doen we echter niet alleen, we werken hierbij samen met gemeenten, waterschappen, natuurorganisaties en andere betrokkenen. We zijn dan ook erg blij met de vrijwillige inzet van partijen als Stichting Mega en René Ros. Deze liefhebbers hebben we hard nodig om te laten zien hoe uniek en waardevol de Stelling van Amsterdam is.
Uiteindelijk is de inzet van ons allen - liefhebber, vrijwilliger of beroepshalve – er op gericht de Stelling van Amsterdam bekend te maken en bezoekers de gelegenheid te geven de unieke waarden van de Stelling zelf te ervaren. Gedeputeerde Rinske Kruisinga: http://www.noord-holland.nl/thema/concern/politiek_en_bestuur/Gedeputeerde_Staten/R_Kruisinga/
|
Pampus? Is dat niet dat forteiland voor Muiden?Tekst: André Hermsen, ex-voorzitter Stichting Forteiland Pampus.
Wat werd het in werkelijkheid? Meedoen in een steeds enthousiaster organisatie van voornamelijk vrijwilligers, door mij ook wel een warme familie genoemd. Ik besef dat ik mezelf heel sterk gefocusseerd heb op Pampus, maar tijdens bijeenkomsten georganiseerd voor en over de Stelling van Amsterdam werd me duidelijk dat heel wat enthousiasten zich ook bezig hielden met het behoud van hun fort of ander werk in het bijzonder en met de Stelling als geheel.
Pampus heeft haar doelstelling alleen kunnen bereiken door genoemde goede samenwerking en het vertrouwen dat daarbinnen is opgebouwd. Maar ook door het opbouwen van een professionele organisatie die absoluut nodig is voor dit soort projecten. Het grote enthousiasme dat bestuur, staf en overige vrijwilligers konden en kunnen opbrengen is een absolute voorwaarde. Uiteraard geldt voor Pampus dat de kwantitatieve verhoudingen in het algemeen anders liggen dan bij de andere onderdelen van de Stelling. Enige cijfers: ruim 40.000 bezoekers in een seizoen van 7 maanden, ca. 80 vrijwilligers en ca. 5 fte personeel. Eigenlijk kan je bijna spreken van een klein bedrijf. Het was de moeite waard om 7,5 jaar te mogen bijdragen aan het behoud van dit deel van de Stelling van Amsterdam. Mijn hoop is er op gevestigd dat de Stelling de aandacht blijft houden die ze nu heeft. Er blijft werk aan de winkel voor beheerders, de provincie en onze onvolprezen “waakhond” de Stichting Militair Erfgoed Groot-Amsterdam. Forteiland Pampus: http://www.pampus.nl/
|
Zoeken naar versterking op het grensvlak van publiek en privaatTekst: Kees de Wildt, bestuurlid stichting "Fort Markenbinnen"
In 1979 kwam het Fort bij Velsen in private handen. U als "fortofiel" weet dat dit geen behoud was van militair erfgoed. N.V. Afvalzorg kocht de Kustbatterij bij Diemerdam en het Fort aan de Nekkerweg, om bezwaren tegen plannen voor stortplaatsen te voorkomen. In 1974 was het Fort benoorden Purmerend naar Joop en later Henk Bart gegaan. Deze hadden wel oog voor behoud van het fort door privaat gebruik. Ook gingen forten via Domeinen naar Staatsbosbeheer. Fort bij Marken-Binnen werd gebruikt door de Bescherming Bevolking (BB). In 1985 nam de brandweer die BB taak over. Mijn opdracht: realiseer, met weinig kosten voor de overheid, trainingen en opleidingen voor brandweerkorpsen met een hoog realistisch gehalte. Voor mij was het fort weinig functioneel, waar ik snel alle zaken voor praktijkopleidingen, kantoorruimte en een veilige toegang moest realiseren. Met de komst van de plaatsing op de lijst van Unesco, begon pas mijn belangstelling naar het militair erfgoed.
Ruud maakte mij attent op de website en nieuwsbrieven van Rene. Vanaf dat moment ben ik nieuwsbrieven gaan lezen. Zeker geen 310. Ik vind het een risico dingen te schrijven of over te nemen, veelal zonder eigen onderzoek, hoor en wederhoor. Ik heb grote bewondering en waardering voor de informatieve en beknopte wijze van schrijven. Dat is een gave die ik niet bezit. Rene en een ieder die meewerkt aan de nieuwsbrieven en aan de geweldige website: gefeliciteerd. Tegen de overheid tot slot: werk echt samen, Publiek en Privaat, op elk vlak, voorkom verspilling zoals rijkelijk gebeurt. De Stelling van Amsterdam is het waard. En nogmaals gefeliciteerd met dit tweede lustrum van de website. RBOC Fort Markenbinnen: http://www.rboc-fmb.nl/
|
Ik had gedacht...Foto's: René Ros, Hans Baas en Anja Ros-Doornekamp. Had ik tien jaar geleden enig idee waar ik nu zou staan qua Stelling van Amsterdam? Nee, zeker niet!
Ik had gedacht dat de Stelling die ik in 1998 zag, zo zou blijven. Maar in plaats van verborgen, rustige plekken met spannende gebouwen wordt het allemaal geverfd en aangeharkt. De maatschappij ziet helaas niet de schoonheid van verval en cultuurbeheer; haar leden zullen het nog zwaar krijgen als de jaren voor henzelf gaan tellen. En dan blijkt dat de natuurbeheerders, waarvan ik in 1998 nog dacht dat ze de forten liever wilden slopen, gelijkgestemden zijn. Ik had gedacht dat het voorzien van degelijke informatie de belangrijkste bijdrage zou zijn. Maar het met elkaar in contact brengen van mensen blijkt eigenlijk het belangrijkste effect te zijn. Vaak zonder directe inspanning van mij en zonder dat betrokkenen het zelf nog realiseren. Mensen zijn dankzij de website gids of bestuurder op een fort geworden, terreinbeheerders en instanties hebben contact met elkaar gekregen, oud-collega's zagen elkaar weer, mensen zijn vrienden van elkaar geworden.
Ik had gedacht dat het minder eenrichtingsverkeer met de direct betrokkenen zou zijn. Maar er zijn relatief weinig bijdragen. Mensen willen van alles van je en weten je dan te vinden, verspreiden ongevraagd foto's en teksten. Verwachten wel dat je aan hen denkt, maar bedenken zelden om zelf informatie bij te dragen. Of je als virtuele medewerker van elk fort, de 'vijfde Beatle', uit te nodigen voor hun evenement, nieuwjaarsreceptie of gidsenbarbecue.
Ga ik nog tien jaar door met het trekken van deze informatieve kar? Dat heeft in 2007 en 2008 een aantal keer ernstig ter discussie gestaan en zou de website door de digitale versnipperaar zijn gegaan. Maar het antwoord is vooralsnog een voorzichtig 'ja', wellicht meer uit plichtsbesef dan plezier.
|
OverigOverig kort, en meestal actueel, nieuws verschijnt op het Stelling Forum. Door je eenmalig te registeren kan je eenvoudig zien welke onderwerpen zijn geplaatst sinds je vorige bezoek, kan je je abonneren op een forum/onderwerp en kan je zelf berichten plaatsen. Gebruik deze link voor een overzicht van de nieuwste berichten:
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven. |
Nieuwsbrief 311
Toen de Stelling van Amsterdam in 1996 tot werelderfgoed werd gebombardeerd, om in vaktermen te blijven, werd mijn interesse meteen gewekt. Hoe is het mogelijk dat een kennelijk unieke stelling zo lang buiten de publieke belangstelling kon blijven bestaan? Dat zegt wel iets over de intelligente wijze waarop deze stelling in het landschap is geïntegreerd zonder dat de doorsnee burger daar iets van in de gaten heeft. Geheimhouding is een vereiste voor defensiewerken en daar zijn ze bijzonder goed in geslaagd.
Waar hij de tijd vandaan haalt, is me nog steeds een raadsel. En zijn kennis? Van de website lijkt me wat lastig. Kennelijk uren in boeken en archieven doorgebracht om de resultaten van zijn spitwerk op de website te publiceren.
Stelling van Amsterdam. Tja. ’t Is een soort virus met een lange incubatietijd. Hoe loop je zoiets op?
Toen ik stopte met werken voor geld en het benodigde elke maand vanzelf op de rekening kwam, begon ik rond te kijken naar wat andersoortige bezigheden. En zowaar... een fortbeheerder op een paar kilometer afstand vroeg hulp in de vorm van websitebeheer. Contact was gauw gelegd en binnen "no time" zat ik diep in de fortenwereld. Hoe meer je er van hoort, ziet of leest, hoe meer het gaat boeien. En als je dan ook groepen bezoekers, van basisschool leerlingen tot bedrijfsartsen en alles wat daar tussenzit, iets kan vertellen over het "neutrale" Nederland rond 1900 is een hobby gauw geboren.
De afgelopen 10 jaar hebben zijn website en de nieuwsbrief bijgedragen aan een betere bekendheid van de Stelling bij het brede publiek en draagvlak voor het project bij bestuurders. Zo zie je dat lokale initiatieven, inzet van vrijwilligers en een bottom-up benadering ontzettend belangrijk zijn om dit culturele erfgoed op de agenda te zetten en te houden.
Mijn eerste herinnering aan de Stelling van Amsterdam dateert ergens uit de jaren ’50 van de vorige eeuw. Vanaf de achterbank van mijn vader’s auto kon ik bij het passeren van de hoge brug over het Amsterdam-Rijnkanaal precies onder de brugleuning door kijken en daar in noordoostelijke richting het Fort aan het Pampus zien liggen.
Daarna vertrok ik uit Amsterdam en het fortenverhaal bleef op de achtergrond sluimeren. Pas bij mijn terugkeer uit het buitenland eind jaren ’80 kreeg ik een boek over de Stelling in handen en zag ik de term ‘Stelling van Amsterdam’ voor het eerst. Mijn belangstelling was nu pas goed gewekt en ik ging op zoek naar meer literatuur. Eindelijk zag ik het verband tussen al deze verdedigingswerken en werd de organisatie van de verdediging mij duidelijk...
Voor het 10-jarig bestaan van deze website is mij als gedeputeerde Stelling van Amsterdam, gevraagd een bijdrage te leveren. Allereerst wil ik Rene feliciteren met zijn jubileum en mijn waardering uitspreken voor al het onderzoekswerk dat Rene de afgelopen jaren heeft verricht.
De Stelling ligt in een dynamisch gebied en staat bloot aan vele ontwikkelingen; daarom is ons credo 'Behoud door Ontwikkeling'. De Stelling kan voor de toekomst behouden worden, door er - op gepaste wijze - nieuwe functies aan toe te voegen. Daarnaast zet de provincie zich in om de Stelling van Amsterdam bekend te maken bij het grote publiek. Hierin werken wij nauw samen met Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland. Mensen kunnen ondermeer de jaarlijkse Stellingmaand bezoeken, een Stellingpaspoort bemachtigen en informatie vinden via de site <adres niet in nieuwsbrief op website beschikbaar>. Net als de website van René Ros geeft de site veel inhoudelijke achtergrondinformatie, maar ook veel informatie over de toeristische en recreatieve mogelijkheden.
"Pampus? Is dat niet dat forteiland voor Muiden?" Zo begon mijn eerste directe kennismaking in 1999 met de Stichting Pampus toen door mijn voorganger gevraagd werd of ik niet penningmeester wilde worden van de stichting. Tijdsbesteding? "Één avond in de maand bestuursvergadering en soms nog iets tussendoor".
Terugkijkend op mijn Pampus-periode is mij gebleken dat heel veel inspanning nodig is voor behoud van dit mooie Unesco erfgoed. Resultaat kan alleen maar behaald worden door een heel goede samenwerking tussen de beheerders van de verdedigingswerken en de overheid. In de praktijk blijkt dit vooral de provincie Noord Holland die met name de laatste jaren hoog heeft ingezet.
In januari spreek je wensen uit, naar familie, collega, vriend, (vage) kennis, klant, (minder) goede buur en zelfs naar je vijand. Als je die laatste niet hebt, verdwijnt je scherpte en de onderscheiding van de rest. Dus ieder die in een van de categorieen past: een gezond en voorspoedig 2009. 
Toen ons bedrijf geprivatiseerd moest worden had ik voor deze klus in 2002, Ruud Boogaards als interim directeur. U begrijpt dat deze mede-oprichter van de Stichting Stelling van Amsterdam mijn ogen wist te openen. Met name door Ruud is de huidige bedrijfsvorm ontstaan. Een stichting die, met het resultaat van de BV, het fort onderhoudt, herstelt en promoot. Het is zichtbaar, in het fort zelf en door de herbouwde bergloods. Een miljoenen investering die zonder private inspanning nooit gerealiseerd zou zijn. Er zijn nog vele plannen, ook in het kader van openstelling.
Ik had gedacht een hobbyist op de achtergrond te kunnen blijven en leuk archief- en veldwerk te kunnen doen. De verzoeken van vele partijen en de ontwikkelingen eisen steeds meer aandacht op en zijn niet altijd leuker om te doen. Zeker niet als de ervaring nu voor de derde achtereenvolgende keer leert dat officiële instanties er minstens twee jaar over doen om deze vrijwilliger 'te kunnen plaatsen' en een wederzijds interessante samenwerking aan te gaan.
Ik had gedacht in het fortenwereldje allemaal gelijkgestemden te treffen. Maar het blijken, net als ik, mensen waar ijdelheid, hebzucht, lust, jaloezie, gulzigheid, wraak en gemakzucht ook spelen. Dat werd merkbaarder naar mate er personen met diverse achtergronden bij kwamen. Maar gelukkig ook met veel wijze, rechtvaardige, gematigde, sterke, vertrouwende, hoopvolle en aardige mensen kennis gemaakt.
Ik had gedacht dat ik dezelfde persoon zou blijven. Maar ik heb veel geleerd en ervaren zodat het ook op die manier allemaal erg zinvol was. De opgebouwde kennis helpt om anderen het nut en het unieke van de Stelling te laten zien en daarmee het behoud van haar elementen en samenhang. De naïviteit is helaas vervangen door achterdocht. De betrokkenheid is grotendeels vervangen door een gevoel van maatschappelijke plicht.