|
InleidingNatuurlijk beginnen we weer even met een herhaling van de uitnodiging voor de dagexcursie op 4 mei waarvoor aanmeldingen nog mogelijk is. Dus kijk nog even naar het leuke programma en je agenda!? Verder zijn de militaire aanpassingen aan de Woudaapsluis en Boerensluis in het archief achterhaald en worden de resultaten in een artikel gedeeld. Daaronder een artikel over een nieuwe versie van onze publicatie 'Beste Nederlanders'. Tevens willen we de Grebbelinie even onder de aandacht brengen, welke ook een bezoek waard is. En tenslotte een lang artikel over een groepsfoto op Fort bij Spijkerboor, waarvan ik aanvankelijk dacht dat het een leuke foto is maar geen artikel waard. Maar waarover een goede bron in onze collectie bleek te zitten. Een interview en een krantenartikel maakte dat het helemaal geen leuke foto bleek te zijn. Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2024/nieuwsbrief-539/ Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.
|
Dienstberichten 1- Als een toevallige bijvangst van de thema-nieuwsbrief over de Tuchtklasse Edam werden, in het tijdschrift Oud Edam en in historische kranten, advertenties gevonden over optredens van het Mobilisatie Mannenkoor “Fort bij Edam”. De dirigent/directeur was Henri Overduin en dat is dezelfde naam als de schrijver van het lied "Het Fort" op Fort bij Nigtevecht. De met de Overduin in Edam optredende soliste Overduin-Paoli bleek, via een overlijdensadvertentie, de vrouw te zijn van de Overduin in Nigtevecht! Aannemende dat ze niet optrad of hertrouwd was met een naamgenoot van die man, moeten deze twee Henri's dezelfde persoon zijn geweest. Aan zijn bestaande biografie is daarom informatie toegevoegd over de optredens met het Edammer koor. - Gestimuleerd door het verzoek van een juridische abonnee, is het proefschrift 'Militaire straf- en tuchtklassen' uit 1916 door G.H.E. Nord Thomson gescand (1,5 GB). Dit proefschrift vormde de basis van de vorige nieuwsbrief over de Tuchtklasse Edam en bevat vooral militair-juridische informatie. Omdat we, vanwege de kosten en rechten, geen omvangrijke download-server willen opzetten, is de scan alleen op verzoek bij ons te verkrijgen. Een e-mail met een toelichting waarom je de scan van dit proefschrift wilt ontvangen kan aan ons gestuurd worden. Dat geldt ook voor ander materiaal in de collectie. - Naast de bewapeningsstaat uit 1910 over de Stelling van Amsterdam, is nu ook de bewapeningsstaat 1910 van de Nieuwe Hollandse Waterlinie in de database ingevoerd. Mooi vergelijkingsmateriaal, het geeft voor de linies, per fort en per geschut handige overzichten en het is makkelijk zoeken naar forten waar een type kanon stond. In de NHWL waren 1.536 kanonnen, houwitsers, mortieren en mitrailleurs gedacht. In de grotere StvA waren het 1.235 stuks. In beide gevallen was dat voor de forten, tussenbatterijen en de reserve in groepsparken. In de NHWL stond zwaarder geschut dan de StvA, uitgezonderd de kustforten. (Met dank aan Ruud Mosk.) - Vanwege bovenstaande bewapeningsstaat NHWL werden en passant de zeven groepsparken van de NHWL achterhaald en in de database ingevoerd. Het meest intacte groepspark blijkt het Verdedigingswerk te Vreeswijk te zijn, dat een groepspark werd nadat het rond 1900 als verdedigingswerk had afgedaan. En mogelijk ook gebouwen achter het Centraal Museum in Utrecht, in Gorinchem en Woudrichem.
|
Dagexcursie Stelling van Amsterdam 2024 (H)Tekst: René Ros.
Het is ons uiteraard bekend dat 4 mei tevens Dodenherdenking is, en daar gaan we zo veel mogelijk ook bij stilstaan. De oorzaak ligt er vooral in dat we een datum moesten kiezen die alle partijen schikt. En we hebben te maken met natuurorganisaties die de rust van vleermuizen bewaken en horeca-exploitanten die volgeboekt zijn met huwelijksfeesten. We beginnen met koffie en thee op de Kustbatterij bij Diemerdam en wandelen daar dan ook een rondje. Daarna rijden we naar het bijzondere Fort bij Abcoude, met aansluitend een lunch in de bergloods. Na de lunch rijden we via de Batterijen aan het Gein en de Liniewal Gein-Nigtevecht naar het Fort bij Nigtevecht waar we ook rondwandelen en fotograferen. Vervolgens rijden we naar het Fort Uitermeer waar we ook rondwandelen én het authentieke gebouw B van binnen mogen kijken. Langs de Vecht (onder voorbehoud van wegwerkzaamheden) rijden we naar Bastion Bakkerschans van de Vesting Weesp. Dat bastion en het naastgelegen bastion Nieuw-Achtkant kunnen we bekijken. Het tussengelegen Fort aan de Ossenmarkt is niet toegankelijk maar is natuurlijk wel goed van buiten te fotograferen. In de Artillerieloods op bastion Bakkerschans sluiten we de dag af met een drankje en een hapje. De dag begint om 9.30 uur en duurt tot ongeveer 17.15 uur. De busjes halen de deelnemers op van het treinstation Weesp en de P+R Muiden om iedereen naar de Kustbatterij bij Diemerdam te brengen. Na afloop wordt ieder uiteraard weer bij die locaties teruggebracht. De chauffeurs gaan daarna dineren bij een Chinees restaurant in Amsterdam-Zuidoost en anderen kunnen - op eigen kosten - ook gezellig aanschuiven. Meer informatie is te vinden op de webpagina over de dagexcursie en daar kan je je ook aanmelden. Dagexcursie Stelling van Amsterdam
|
Sluizen voor vaarboeren in Het WoudTekst en foto: René Ros. De Boerensluis is een van de meest afgelegen locaties van de Stelling, op twee kilometer vanaf Krommeniedijk en alleen per fiets en benenwagen te bereiken. We inspecteerden en fotografeerden in 2006 de sluis voor de eerste keer. En in 2021 was het een mooie wandelbestemming tussen de corona-lockdowns, alhoewel we op het smalle pad niet op 1,5 meter afstand van tegenliggers konden blijven. Onlangs kwamen er vragen op over de militaire aanpassingen en doken we de archieven in voor de antwoorden.
In het document werden helaas geen bronnen genoemd en moest eerst in het Gemeentearchief Zaanstad en het Regionaal Archief Alkmaar opnieuw naar de stukken gezocht worden (zie artikel in Nieuwsbrief 537). Dat de naam Boerensluis niet in de inventaris-omschrijvingen bleek te staan, maakte het er ook niet makkelijker op. Bij één archiefstuk werd het "de schutsluis tegenover Marken-Binnen" genoemd, een andere "Boeresluis" en de derde zou alleen over de Woudaapsluis gaan terwijl het in gelijke mate ook over de Boerensluis bleek te gaan. Het Gemeentearchief Zaanstad heeft na onze melding die laatste omschrijving verbeterd. Zowel de Woudaapsluis als de Boerensluis zijn civiele schutsluizen in de oostelijke ringdijk van de Polder Het Woud, dat in 1947 fuseerde tot de Krommenieër Woudpolder. Via deze sluizen konden de boeren met schuiten tussen hun boerderijen, in onder andere Marken-Binnen, en hun weilanden in de polder varen. In dit artikel wordt met de bovenzijde de zijde met het hoogste waterpeil bedoeld en dat is hier het boezemwater van de Markervaart en de Nauernasche Vaart. De benedenzijde is die met het laagste waterpeil, hier is dat het polderpeil. Wanneer het eerste exemplaar van de Woudaapsluis precies gebouwd is, is niet bekend maar het is wel de oudste van de twee. De topografische kaart van 1850 is de eerste die deze sluis vermeldt. Het bouwjaar van de Boerensluis is ook niet bekend maar staat voor het eerst in 1879 op de topografische kaart. Beide zijn geheel van hout als de Genie te Haarlem in 1896 toestemming van het polderbestuur krijgt om de sluizen van "valschutten" te voorzien. Uit een later stuk blijkt dat het gaat om sponningen "voor schotbalken of dergelijke sluitmiddelen" tegen de bovenzijde van de sluizen. Het werd, naast de twee paar normale sluisdeuren, dan ook "derde waterkering" genoemd. Het was 1898 toen het polderbestuur besloot de houten Boerensluis te vervangen door een stenen exemplaar met een wachterswoning. Op 7 juli 1898 werd het aanbesteed en mocht Pieter Hoff Jbz. het voor 7.040 gulden (vergl. 120.000 euro) gaan bouwen. Op 9 juli was er een vergadering van het polderbestuur en de Genie, en werd overeengekomen dat aan de buitenzijde stenen uitbouwen van 1,2 m. zouden komen, met daarin schotbalksponningen. De meerkosten hiervoor kwamen ten laste van het Rijk en bedroegen 300 gulden (vergl. 5.100 euro). Deze nieuwe stenen sluis moet in 1898 zijn gebouwd. In 1900 werden aan beide sluizen kleine verbeteringen aangebracht, met name de mogelijkheid om de normale sluisdeuren vast te kunnen zetten zodat ze niet door snel langsstromend water vanzelf zouden sluiten.
De Woudaapsluis is nog in goede staat en de militaire sponningen in de sluiskolk zijn behouden gebleven, alhoewel het erop lijkt dat wat hardsteen-elementen zijn verdwenen. De Boerensluis werd in 1984 gesloten en grotendeels gedempt, waarbij de sluisdeuren en de originele jaarsteen verdwenen. Deze jaarsteen werd vervangen en er kwam een tweede steen over de sluiting bij. De militaire verlenging met sponningen is nog goed te zien, inclusief de twee draaipunten voor 'Davids' (kraantjes) om de schotbalken te kunnen plaatsen. Bij beide sluizen was ook sprake van ontvang- en stortebedden op de bodem boven en beneden de sluizen, maar het is niet duidelijk in hoeverre daar onder water nog iets van aanwezig is. Ook zijn bij beide sluizen nog enkele metalen haken te zien waarmee de sluisdeuren vastgezet konden worden. Van de schotbalkopslagen, waarvan één op een plattegrond aangegeven is, zijn geen restanten meer zichtbaar. Daarmee is de vraag beantwoord welke militaire aanpassingen er aan beide sluizen zijn gemaakt ten behoeve van de Stelling van Amsterdam. De Woudaapsluis is in 1989 als waterstaatswerk een provinciaal monument geworden, zonder dat is genoemd dat de sponning een inundatievoorziening was. De Boerensluis heeft geen beschermde status en dat zou misschien als onderdeel van een Werelderfgoed misschien toch eens moeten gaan gebeuren? Polder het Woud
|
Beste Nederlanders!Tekst en foto: René Ros.
Na de Tweede Wereldoorlog zijn de Stay Behind-organisaties Operaties en Inlichtingen opgezet, om bij het uitbreken van een nieuwe oorlog verzetsactiviteiten te organiseren. Deze publicatie is gebaseerd op een brief van het hoofd van de sectie Sabotage van Operaties, werkend onder de dienstnaam 'Pelt'. Samensteller en onderzoeker René Ros heeft, in samenwerking met de kinderen van 'Pelt', de originele teksten gecombineerd tot een brief aan alle Nederlanders. Met ruim 60 pagina's is het een van de meest uitgebreide openbare publicaties over Operaties. Het bevat naast de brieftekst, ook de resultaten van onderzoek ter verificatie en ter aanvulling van de brief. Hierdoor is ook veel nieuwe informatie aan het licht gekomen. Zo bleek de geheime organisatie onder haar dekmantel in de telefoongids te staan. En eindelijk weten we welk Amsterdams grachtenpand ze als kantoor gebruikten. Ook is duidelijker geworden welke forten er gebruikt werden. In de nieuwste versie zijn de volgende wijzigingen gemaakt: Kleine correcties waarbij de paragraaf niet als gewijzigd is gemarkeerd: Toegevoegd als geraadpleegde bronnen: De nieuwe versie van de publicatie is te downloaden via de onderstaande link.
|
Dienstberichten 2- In de podcastserie Militaire Geschiedenis van Nederland door het Nederland Instituut Militaire Geschiedenis (NIMH), is aflevering 5 'Water als strijdmiddel' over de waterlinies verschenen. Voor een breed informatief overzicht is het het luisteren waard. - Voor wie meer over de inundaties bij Kyiv wil lezen dan in eerdere krantenartikelen, die verwijzen we graag naar het artikel 'Rivers and Water Systems as Weapons and Casualties of the Russia-Ukraine War'. Waarin het tijdelijk inunderen door het vernielen van stuwdammen aan bod komt. Zoals een door de Oekraïners zelf in de Irpin bij Kyiv, die tijdens het hoogtepunt op 18-21 maart 2022 een grootste breedte van één kilometer had. Maar ook de vernielingen door de Russen, waarbij Conventie van Geneve en het International Criminal Court (ICC) ter sprake komt. Slava Ukraini! (Met dank aan Bas Kreuger.)
|
Bestemming GrebbelinieTekst en foto's: René Ros.
De Grebbelinie bestond uit oude aardwerken die in 1940 plots nog veel S-kazematten kregen. En die kleine, onpraktische bouwwerken zijn maar voor heel weinig toepassingen geschikt. Van Soest tot Rhenen zijn vele verdedigingswerken te vinden, meestal duidelijk op een acces of keerkade. Met een paar betonnen bouwwerkjes en versperringen schijnbaar willekeurig in het landschap uitgestrooid. Vaak groene velden of stukjes bos, soms alleen over smalle paadjes te bereiken. Wel is spijtig dat er in deze waterlinie wél gevochten is en het een eigen begraafplaats op de Grebbeberg heeft... Het Fort aan de Buursteeg bij Veenendaal is zelfs "ont-herbestemd". De camping op de noordelijke helft is geheel uitgekocht en de aarden wallen en grachten zijn rond 2017 weer hersteld. Met her en der een enkele grenspaal, voor wie daarnaar wil zoeken. De zuidelijke helft is ongewijzigd, een open grasveld met bos op de wallen er omheen. En als je goed zoekt, dan vind je het geheime kabouterbos! Iets verderop een Duitse bunker waar je gewoon naar binnen kan, en bij een herfststorm zeker veilig bent voor vallende takken. De spoorweg Utrecht - Arnhem doorsnijdt het fort, een bezienswaardigheid op zich.
Toch maar weer eens proberen vaker de Randstad uit te komen en de Grebbelinie te bezoeken. Of op doorreis van/naar een klant, maar dan moet er wel minstens een uurtje tijd zijn. Het weer wordt weer aangenamer, dus zoek gerust (ook) een fort van de Grebbelinie op als je er op uitgaat. Grebbelinie
|
Een leuke groepsfoto op Spijkerboor???Tekst: René Ros Er was ooit al eens een korte vermelding gevonden dat Fort bij Spijkerboor in 1945 en 1946 een kamp van de grensbewaking is geweest. De verwerving van een zeldzame foto - met dank aan de donateurs! - bevestigde dit en was de gelegenheid om er een heel dik boek uit de collectie op na te slaan.
Een vermoeden dat de Grensbewaking onderdeel van het Militair Gezag was geweest, werd bevestigd door een snelle zoekactie op Google. En dat gaf reden om het in 2018 geschonken boek "MG 14 september 1944 - 4 maart 1946, Overzicht der werkzaamheden van het Militair Gezag gedurende de bijzondere staat van beleg" te raadplegen. Maar liefst 645 pagina's met elf uitvouwbare kaarten door het Afwikkelingsbureau Militair Gezag in 1947 gepubliceerd. Het boek is opvallend positief over de eigen werkzaamheden, vooral als het volgens eerdere plannen was uitgevoerd. Het Militair Gezag (MG) werd vanaf 1941 voorbereid in Londen en begon op 14 september 1944 haar werk bij de bevrijding van de eerste gemeenten. Haar taak was om na de capitulatie tijdens de Bijzondere Staat van Beleg een tijdelijke overheid te vormen. Op het aanwezige overheidsapparaat kon niet gerekend worden, omdat het door de Duitse bezetter was ontmanteld of omdat het van onbetrouwbaar personeel gezuiverd moest worden. Het zuiveren was een van de taken van het Militair Gezag.
Er waren acht grensvakken langs de grens met Duitsland en België ingericht met controles en opvang bij de grensovergangen. Eind april 1945 waren er berichten dat repatrianten illegaal over zee naar Nederland kwamen. Daarom werd op 15 mei 1945 een extra Grensvak West (G.V.-West) opgericht waar de kust en de scheeps- en luchthavens buiten de andere grensvakken onder vielen. Het aantal gerepatrieerden in dat grensvak is echter nooit groot geweest. En alhoewel het in oppervlakte het grootste grensvak was, had het de kleinste bezetting. Op 11 november 1945 bestond G.V.-West uit 19 officieren, 50 onderofficieren en 104 korporaals en soldaten. Van hen zijn 45 op de groepsfoto te zien en blijkbaar als compagnie Amsterdam gelegerd en/of werkzaam op het Fort bij Spijkerboor. Vooral in juni en juli 1945 trok een enorme hoeveelheid repatrianten vanuit Duitsland naar huis: dwangarbeiders, krijgsgevangenen en concentratiekamp-overlevenden. "Politiek onbetrouwbare Nederlanders" zoals landverraders moesten bij binnenkomst aangehouden worden en voorkomen worden dat ze het land illegaal zouden verlaten. Voor deze gevangenen had elk grensvak een eigen kamp dat 'Kamp van Bewaring' werd genoemd. Het boek kort het af tot I.K., wat voor interneringskamp moet staan en ook op het bord werd gebruikt. Een van de boekbijlagen is een kaart van april-mei 1945 waarop onder andere die kampen zijn aangegeven, maar nog niet voor G.V.-West. In de tekst worden de I.K.'s verder niet individueel genoemd en dus ook geen Fort bij Spijkerboor. De groepsfoto is vooralsnog het beste bewijs ervoor.
Van Berge herinnerde zich dat een bewaker hem vertelde, dat Klarenbeek met een strook jute van een strozak aan zijn nek was opgehangen, waarbij een bewaker op zijn kuiten ging staan zodat Klarenbeek stikte. "En toen scheet dat kreng ook nog, gelachen dat we hebben". Als dit verhaal klopt, dan zullen op de groepsfoto - op de plaats delict genomen - de lachende daders van deze moord staan. Misschien wel de eerste eigenaar van deze foto. En dat geeft de foto een heel andere lading... Dat het geen frisse bedoening was, blijkt ook uit krantenartikelen over een zitting van de krijgsraad te 's-Gravenhage. Op 14 juni 1946 werd A.K. Scheuerman veroordeeld tot 10 maanden gevangenisstraf en ontslag uit militaire dienst. Genoemd wordt dat hij onder andere commandant van het interneringskamp Fort Spijkerboor was geweest. Hij werd vervolgd en veroordeeld omdat hij "verschillende artikelen, die toebehoorden aan gedetineerden, had toegeëigend". Staat hij als hoogste in rang ook lachend op de foto? De heropgebouwde Dienst der Grensbewaking ging op 1 januari 1946 over naar het Korps der Koninklijke Marechaussée. En op 4 maart 1946 werd het hele Militair Gezag opgeheven. Achterop de groepsfoto staat een stempel met de datum "10-12-1945", waarop de foto gemaakt of afgedrukt zal zijn. De foto moet als leuke herinnering zijn gemaakt, vermoedelijk omdat het I.K. Fort Spijkerboor tegelijk met de overdracht gesloten zou worden. Per 1 mei 1946 werd het een 'normaal' Bewarings- en Verblijfkamp voor politieke delinquenten onder het Ministerie van Justitie, Directoraar-Generaal Bijzondere Rechtspleging. Het is geen leuk verhaal voor in een folder of op een informatiebord, maar dit is wel een deel van het verhaal van Fort bij Spijkerboor. Het is lastig om er een conclusie aan te verbinden. Misschien is de beste conclusie dat ondanks het werk van het Militair Gezag, na de bevrijding een chaotische periode heeft bestaan waarin door haar eigen medewerkers enstige strafbare feiten werden gepleegd? N.B. Volgens een handgeschreven tekst op een schutblad van het boek over het Militair Gezag, werd ons exemplaar van het boek in 1987 geschonken aan iemand waarvan de naam niet goed leesbaar is. De handtekening van de schenker leest als C.Ch. Westerveld en dat is Reserve-Luitenant-Kolonel Carel Christiaan Westerveld (1924-2001), de zoon van Korporaal Heijmen Friedrich Westerveld (1896-1980) van Fort aan het Pampus. Fort bij Spijkerboor
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven. |
Nieuwsbrief 539
Op zaterdag 4 mei aanstaande zal voor de twintigste keer de geheel verzorgde, unieke dagexcursie naar een deel van de Stelling van Amsterdam plaatsvinden. We bezoeken drie forten, een kustbatterij en een halve vesting in de Sector Ouderkerk met een rondrit door het gebied.
De eigenaar van de Boerensluis is het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) en zij stuurden desgevraagd een document met historische informatie over de sluis. Wij wilden graag weten welke militaire aanpassingen aan de sluis waren uitgevoerd, maar daar was geen informatie over behalve de term 'valschutten'. Blijkbaar gebruikten de poldermannen andere termen dan de Genie, want 'valschutten' kwam verre van bekend voor.
Vervolgens besloot het polderbestuur in 1907 ook de Woudaapsluis te vervangen door een stenen exemplaar. Het is behoorlijk gedetailleerd wat er tussen polderbestuur en Genie werd afgesproken, maar het belangrijkste is dat het polderbestuur een schotbalksponning in het midden van de sluiskolk zou laten aanbrengen (zie tekening rechts).
Op 10 oktober 2020 verscheen de publicatie "Beste Nederlanders", over een geheim project in de Koude Oorlog. Het zijn de herinneringen van een stafmedewerker van Operaties, een Stay Behind-organisatie. Er is wederom een nieuwe versie met aanvullingen verschenen.
Soms zou je willen dat we geen forten hadden met gebouwen. Het gedoe met alle herbestemmingen, daarna de drukte op de forten en de meeste zijn niet vrij bewandelbaar. Waar kan je tegenwoordig gewoon rustig wandelen op groene wallen? Er is een andere waterlinie waar dat kan, tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe.
De afgelopen 20 jaar heb ik vrijwel alle forten van de Grebbelinie bezocht, maar de laatste keer op Fort aan de Buursteeg was alweer in 2017. Toen was de noordelijke helft net leeg. Nu was het werk al reeds lang voltooid en staat er ook een fraai bezoekerscentrum. Met daarin een moderne en gevarieerde tentoonstelling. Van Prins Maurits tot de commandant 10e Regiment Infanterie Lt.kol. Van den Briel. In hetzelfde gebouw zit het restaurant Grebbelounge. Daar sprak ik 'collega' Bert Rietberg, ook als vrijwilliger met een historische website begonnen. Hij is er nu in zijn element als voorzitter van de Stichting Grebbelinie en de coördinator van het bezoekerscentrum.
De vermelding was "Interneeringskamp der Grensbewaking; Korps Grensbewaking, Grensvak West (Zeefront), Compagnie Amsterdam", dat was alles. De groepsfoto met de tekst "Grensbewaking Interneeringskamp Fort bij Spijkerboor" op een bord was een mooie aanvulling. De verkoper had helaas geen informatie over de herkomst en geen bijbehorende documenten.
In twee gesprekken van zes uur heeft Dirk van Berge (1927-2017) ons onder andere verteld dat, tijdens zijn opsluiting in de 'bunker' van Kamp Fort benoorden Purmerend, de gevangene Klarenbeek was overleden. Hij was naar Fort bij Spijkerboor overgebracht en niet meer teruggekomen. De overlijdensakte van Ko Klarenbeek in de gemeente Beemster noemt 10 november 1945 als overlijdensdatum. De rouwadvertentie noemt 9(!?) september en heeft het over een "noodlottig ongeval” terwijl de officiële lezing 'zelfmoord' zou zijn.