|
InleidingBeste lezer, Na 10 maanden werken aan Nieuwsbrief 475 en ook Nieuwsbrief 476 was al klaar, viel uw onderzoeker in een zwart gat. Toch zijn er weer een paar interessante zaken te melden. En door toeval komt wéér Fort bij Velsen aan bod... En er lopen nieuwe projecten maar het duurt nog even voordat daarover gepubliceerd kan worden. Deze nieuwsbrief begint met een paar korte berichten en dan nog even de allerlaatste oproep voor de allerlaatste deelnemer aan de dagexcursie. Ga jij gezellig met ons mee? Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2019/nieuwsbrief-477/ De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 17 juli verschijnen. Veel leesplezier! Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.
|
Dienstberichten- Marian van Weert heeft op 24 mei jl. met een borrel afscheid genomen als exploitant van Gedenkplaats Fort bij Nigtevecht. Meestal eindigen niet-succesvolle projecten met stille trom maar niet met Marian. Ze heeft het lef om te zeggen wat er niet goed is gegaan: geen horeca-ervaring en weinig belangstelling voor plaatsen van urnen. Een stichting met meer ervaren mensen gaat het overnemen. - Op 8 juni jl. hebben we de grafstenen op Fort bij Vijfhuizen langsgelopen. En stil gestaan bij de stenen waar we het Stelling-verleden hebben kunnen achterhalen en bij elk een roos achtergelaten. - Onze database is de grens van 10.000 historische gebeurtenissen van forten en mensen gepasseerd. Ongeveer 3.200 daarvan worden via de website en sociale media gepubliceerd.
|
Dagexcursie Stelling van Amsterdam 2019 (H)LET OP: Nog maar twee plaatsen beschikbaar! Aanmelden tot en met 15 juni mogelijk!
We beginnen met een bezoek aan het verbouwde Fort aan de Nekkerweg met daarin het Fort Resort Beemster. Daarna gaan we via Beemster's inlaatsluis naar Fort aan de Middenweg. Dat fort zien we in haar nog verlaten inrichting voordat de verbouwing tot bed & breakfast begint. Hier zal ook de lunch verzorgd worden. Vervolgens bezoeken we het normaal ontoegankelijke Fort bij Marken-Binnen met daarin het brandweeroefencentrum. De wandeling over de 'Weg dwars door den Polder Wormer, Jisp en Nek' zal een bijzondere polder-belevenis worden! Na een korte consumptie rijden we naar het Fort benoorden Purmerend. In dit fort is een wijngroothandel gevestigd en kan de kleine voorraad in het fortgebouw en de grote voorraad in de nieuwbouw bekeken worden. De dag begint om 9.30 uur en duurt tot ongeveer 17.00 uur. Alle kosten zijn inbegrepen in de deelnamekosten en onze donateurs krijgen korting. Dagexcursie Stelling van Amsterdam
|
Veldtocht in de sector ZaandamTekst en foto's: René Ros. De veldtochten zijn bedoeld om te kijken of er wat veranderd is in een gebied. De forten staan dan niet centraal maar vooral het tussenliggende landschap en de kleine objecten. Voor 11 mei jl. hadden we wel een paar forten tevoren per e-mail gevraagd maar de dag begon op het inmiddels openbare Hembrugterrein.
Mijn reisgenoot was niet zo vaak in deze omgeving geweest en zeker niet op deze achteraf gelegen polderweggetjes. Hij vond het een bijzonder fraaie en open omgeving. Op het stuk tussen Fort aan Den Ham en Fort bij Veldhuis kwam uiteraard de beoogde doortrekking van de snelweg A8 naar de A9 ter sprake. Onze conclusie was dat aansluiting bij Fort bij Veldhuis dat deel van de Stelling volledig zou vernietigen. Als die weg er moet komen, dan zo ver mogelijk van de twee forten af, de raaklijn van de grootste verboden kringen volgend, naar de aansluiting van Heemskerk leek ons de beste optie. En hoe meer meters verdiept aangelegd, des te beter. Alstublieft provincie, een gratis ontwerpadvies!
Even landschapplan omheen schrijven en het is gereed voor de UNESCO vergadering van zomer 2020! (Dat is dus een grapje!)
Via de Vonderweg, een voormalige militaire weg, en de Assendelver Zeedijk, met enkele bomvrije kruitmagazijnen, reden we terug naar huis. Het was een leuke dag om dit deel van de Stelling weer eens te bezoeken. Ga zelf maar eens in het deze schootsvelden wandelen en fietsen om tot rust te komen. Sector Zaandam
|
Excursie naar Antwerpse fortenTekst: Erik Kappetijn (Stichting Militair Erfgoed). De Stichting Militair Erfgoed (SME) organiseert een excursie naar de verdedigingswerken rond Antwerpen op ZATERDAG 13 JULI 2019. De nadruk zal deze keer liggen op de fortificaties van de z.g.n. buitenring. We bezoeken een drietal objecten die regulier slechts af en toe toegankelijk zijn.
We starten de dag op een nog af te spreken verzamelpunt aan de Belgische grens om 09.30 uur, en het programma is rond 17.30 uur afgelopen. Er is geen lunch inbegrepen, deelnemers dienen zelf boterhammen e.d. voor onderweg mee te nemen ! Het plan is om na afloop met de deelnemers die dat willen in de omgeving van Antwerpen uit eten te gaan. Dit is echter vrijwillig en voor eigen rekening. Na inschrijving ontvangt u meer gedetailleerde informatie. De kosten bedragen Euro 28,- per persoon. U kunt inschrijven door een mail te sturen aan de penningmeester van SME, Aad Beyk op beyk@euronet.nl en het bedrag over te maken op rekeningnr. NL03SNSB0906206987 ten name van SME te Sassenheim. Inbegrepen bij dit bedrag zijn de toegang tot de 3 objecten en rondleiding door een gids, alsmede de koffie/thee + iets lekkers onderweg, en een nog een kop koffie bij fort Oelegem. Het maximum aantal deelnemers is voorlopig 15. Inschrijven is mogelijk t.e.m. 1 juli 2019. We gaan per eigen auto’s, waarbij het wel mogelijk is met elkaar mee te rijden; verzamelpunt wordt nog afgesproken. Let op: de forten zijn oud, donker, en niet schoon; dus stevige kleding, dichte schoenen en een eigen zaklantaarn zijn erg handig. Stichting Militair Erfgoed (in herbouw)
|
Een tactiek om tactiek te onderzoekenTekst: René Ros
John Verbeek† is een vermaard en veelzijdig onderzoeker-schrijver op het gebied van verdedigingswerken met boektitels zoals 'Zwetende pantsermannen bestaan niet!' en 'Kustversterkingen 1900-1940'. Hij maakte onlangs een opmerking over de militaire tactiek waarover hij graag een vergelijkend onderzoek tussen de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie zag. En hij noemde de Duitse Masuren-waterlinie als een veel betere waterlinie. Korte tijd later werd me, naar aanleiding van een StellingUitje in najaar 2018, een scriptie aangeboden die was geschreven voor de eindopleiding aan de Koninklijke Militaire Academie. Deze door K. Gijsbers geschreven scriptie 'De verbetering van de Stelling van Amsterdam in tactisch en militair-technisch opzicht (1874-1910)' is een vroege studie naar de Stelling. Vooral hoofdstuk 6, 'De tactiek van een duurzaam ingerichte stelling' was interessant en de moeite waard om te delen met gidsen en andere geïnteresseerden.
Cadet der Genie Gijsbers heeft later in Kosovo gediend en als commandant Luchtmobiele Brigade veel met militaire tactiek te maken gehad. Aan het eind van zijn carriere werkte hij bij Defensie en de NAVO in de digitale technologie. Tegenwoordig wordt een andere tactiek gehanteerd: beweeglijke verdediging is effectiever dan statische, terrein prijsgegeven voor tijd. En zowel in een fysieke als in een digitale oorlog. De hele scriptie is gedigitaliseerd en hoofdstuk 6 is, met toestemming van de schrijver, geheel op de website overgenomen als de pagina 'Tactiek'. Nu nog een beschrijving van de tactiek in de Nieuwe Hollandse Waterlinie om met elkaar te kunnen vergelijken. Of werd dezelfde tactiek gehanteerd? En een studiereis naar Masuren? Tactiek (nieuw)
|
Herinneringen van De Grave doorgevenTekst: René Ros.
Hij werd zeven jaar na het tweede huwelijk van Luitenant-kolonel Jean Louis Antoine de Grave geboren en was naar zijn vader vernoemd. In 1999 kwam hij graag bij me langs om te zorgen dat zijn vader op de Stelling-website werd genoemd. Hij had echter geen computer en alle contacten verliepen per brief en telefoon. In februari van dit jaar overleed Ton de Grave op 96-jarige leeftijd. Korte tijd later ontstond er contact met de kinderen die de vele spullen een goede plek wilden geven. Ik voel me vereerd dat ze 24 documenten en foto's, die te maken hebben met de Stelling, aan mij hebben geschonken om te bewaren en door te geven. Brieven en een telegram over de aanstelling en het ontslag van de "commandant Groep Westzaan" zitten er ook tussen. En vooral veel foto's van mensen bij het stafkwartier in Westzaan. Een van de foto's is een heel bijzondere uit september 1915 van zeer waarschijnlijk Fort bij Velsen, het enige fort in de groep met een knik in het hoofdgebouw. Groepscommandant De Grave en fortcommandant Witsen Elias poseren met andere officieren bij een auto voor de bomvrije kazerne van het fort. In de achtergrond staan 'de minderen' toe te kijken. Zou Philip Dagloonder, Jan Eckhart, Folkert Jonker of Andre Vlaanderen daar tussen staan? En die stoere soldaten hadden langs de bestrating een siertuintje aangelegd!
Groepscommandant in Westzaan was een heel rustig baantje in vergelijking met Indië. Een getypte tekst geeft veel informatie over zijn 25 jaar in Indië, wat wij nu 'de schaduwkanten' noemen. De biografie op de website is uitgebreid met onder andere informatie over zijn aanstellingen in Indië. Ook zijn de afbeeldingen van het gedenkboek op een nieuwe webpagina geplaatst om zelf te lezen en te bekijken.
Van Steeden's naam staat inderdaad in het gedenkboek, op de pagina van Fort Zuidwijkermeer waarvan hij commandant is geweest. Hij moet dus een keer in Den Haag koffie zijn gaan drinken bij De Grave. Groepscommandant De Grave (aangevuld)
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven. |
Nieuwsbrief 477
Op zaterdag 22 juni as. zal voor het achttiende jaar de geheel verzorgde, unieke dagexcursie naar een deel van de Stelling van Amsterdam plaatsvinden. We bezoeken een viertal forten in de Sector Ilpendam en enkele andere objecten tijdens een rondrit door het gebied.
Tenminste, die dag was het wat minder openbaar. Een terrein waar ruim 100 jaar duizenden mannen gewerkt hebben werd overspoeld door net zo veel jonge vrouwen. We kwamen in het Happinez Festival terecht waar wij als oudere mannen uit de toon vielen. We passeerden een yurt waar je kon mediteren en bij een hal met muziekoptredens.
Na een lunch reden we door het dorp Krommeniedijk naar de Nauernasche Vaart. Grenspalen zagen we door het hoge gras niet meer maar de hazen, tureluur en grutto's waren er in overdaad. Iets verderop zagen we een buizerd gepest worden door kauwen. Niet dat we de vogels de juiste namen gaven maar we hebben even staan geinen met een vogelaar. Ieder zijn interesse en passie, nietwaar?
Grappig genoeg stonden alle drie de hekken van Fort bij Velsen wagenwijd open. Omdat we het recent al hadden bezocht, zijn we er nu maar niet op gelopen... Het fort wordt momenteel gebruikt voor de opslag van achtergebleven fietsen die van treinstations zijn afgevoerd om opgeknapt en verkocht te worden. Rij aan rij staan de fietsen tegen elkaar.
Als eerste bezoeken we Fort Ertbrand nabij Kapellen met een rondleiding van 2 uur. Het fort is eigendom van Natuurpunt, die beheer en behoud van de natuur rondom het fort als haar belangrijkste taak ziet. Daarna een (sanitaire) stop voor koffie met iets lekkers bij een restaurant in de buurt. Vervolgens worden we door een gids rondgeleid over het ‘Loopgravenpad’; een bosterrein met goed bewaard gebleven loopgraven, bunkers en versperringen welke de Duitsers in W.O. I er rond 1917 gebouwd hebben en die bijzonder goed bewaard gebleven zijn omdat ze altijd op prive-grond gelegen hebben. We krijgen een rondleiding van 1,5 uur langs een deel van deze objecten. Daarna verplaatsen we ons naar het zuidoosten van Antwerpen om fort Oelegem nabij Ranst te bezoeken. Dit is een vleermuisfort en daarom ook in vrij authentieke staat en maar weinig keren per jaar geopend. Ook hier een exclusieve groepsrondleiding van 2 uur.
Er zijn veel aspecten aan de Stelling, en waterlinies in het algemeen, te onderzoeken om onze voorouders te begrijpen. Zoals de tactiek van de aanvaller en de verdediger. Dat is een vak en een studie apart waarvoor de tijd en kennis mij ontbreekt. Kort nadat werd gesuggereerd naar de tactiek te kijken, kwam een antwoord uit 1980 kant en klaar binnen.
Bij een vestingoorlog heeft de verdediger het voordeel omdat hij het terrein naar zijn had heeft kunnen zetten, in tegenstelling tot een bewegende oorlog. Voorzien van een inundatie is er al sprake van een behoorlijk verdedigde stelling.
Ton de Grave was om vele redenen een bijzondere man. Voor mij was hij dat omdat ik kon spreken met de zoon van een groepscommandant die al met pensioen was, toen hij voor de mobilisatie terug in dienst kwam. In mijn familie zitten daar nog twee generaties tussen.
Een van de officieren kon niet bij het afscheid aanwezig zijn en schreef een brief die ook bewaard is gebleven. J. van Steeden was weer burger en gebruikte briefpapier van de verzekeringsbank "de Nieuwe Eerste Nederlandsche".