|
InleidingDe vorige nieuwsbrief heeft nogal wat beroering veroorzaakt en het eerste artikel gaat dan ook weer over Fort bij Velsen. Het tweede gaat over archiefstukken over de Assendelver Zeedijk als tweede linie. Eigenlijk gaat het merendeel van deze nieuwsbrief over de Sector Zaandam. Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2022/nieuwsbrief-510/ Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.
|
Dienstberichten- De gemeentelijke fusiegemeente Eemsdelta (GR) en de opsplitsing van de gemeenten Haaren (NB) per 1 januari jl. zijn in de database verwerkt. Dat heeft geen effect voor de Stelling, behalve het graf van Luurt Nieuwenhuis die in de mobilisatie 1914-1919 op Fort aan de Middenweg was gelegerd. In maart aanstaande fuseert de gemeente Weesp met de gemeente Amsterdam, en dat gaat wel effect op de Stelling hebben. - Een zestal personen heeft in het kader van 'vrede op aarde' een persoonlijke, vriendelijke kerstgroet per post van ons ontvangen, met vrijkaarten voor een bezoek aan Forteiland Pampus. Vier van hen zijn om onbekende redenen gebrouilleerd met mij, meestal zonder dat ze willen zeggen wat de redenen zijn en in gesprek willen gaan. Twee anderen hebben ons ernstig benadeeld en willen dat niet herstellen. Van slechts één is een reactie ontvangen... - Het programmabureau Stelling van Amsterdam van de provincie Noord-Holland heeft zichzelf hernoemd tot programmabureau Hollandse Waterlinies Noord-Holland. Dit is gedaan vanwege de gezamenlijke werelderfgoedstatus van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam sinds juli 2021. - De kringenwet is terug! Het heet nu Afwegingskader Energie Hollandse Waterlinies en geldt voor zonnevelden en windmolens en heeft rode, oranje en gele zones. De afstanden verschillen door de klassificatie van de breedte van de Werelderfgoed-zone en het soort bouwwerk: zonnevelden, 3 MW en 5,6 MW windmolens.
|
Fort bij Velsen nog verder gesloopt IITekst: René Ros.
De pers pikte het nieuws vlot op. Het Noordhollands Dagblad had enkele dagen later een correct artikel. Minder positief waren we over het artikel in de Volkskrant dat een week later op papier verscheen. De werkzaamheden waren niet door gewone voorbijgangers opgemerkt en de geciteerde Kees Bruins is geen medewerker van de stichting wiens naam verkeerd genoemd werd. Een artikel in Trouw op 24 januari jl. (en identiek in Het Parool) bevat een enkel misverstandje. Maar natuurlijk wel blij met de aandacht voor het fort! Het nieuws leidde er toe dat vanuit de gemeenteraad van Beverwijk de partij Samen Lokaal Beverwijk vragen over de werkzaamheden aan B&W heeft gesteld. De SP heeft vragen gesteld aan de Gedeputeerde Staten van Noord-Holland. Antwoorden zijn ons nog niet bekend. Op verzoek van de Milieupolitie heeft Edwin Kapitein een feitenrelaas opgesteld en mede op basis daarvan is de eigenaar op 12 januari een proces-verbaal aangezegd. Met zijn bomenkennis kon Edwin ook wat zeggen over de schade aan struiken en bomen. En er is onder andere opgevallen dat het gebruikte granulaat verontreinigd is met plastic en metaal. Daarnaast is opgevallen dat er na de bouwstop nog bomen zijn geveld en afgevoerd.
Het vreemde is dat de gemeente Beverwijk het mogelijk heeft gemaakt dat er volgens het bestemmingsplan meer toegestaan is op het fort. Wie had dat in de gaten moeten houden en heeft dat gemist? Gezien de ervaringen in het verleden had er beter opgelet moeten worden, dunkt mij. Kan een betrokken partij het fort alsjeblieft overnemen? Het bedrag maakt niet uit, als het toekomstige problemen voorkomt. Gemeente, provincie en Rijk, neem uw verantwoordelijkheid namens ons allen. Met een nieuwe eigenaar en een goed plan, is dit de kans om dit decennia lange drama te beëindigen. Helaas won ik te weinig met de Oudejaarsloterij. Wordt vervolgd. Fort bij Velsen
|
Steunpunten in de tweede linieTekst en foto: René Ros. Het verhaal gaat al lang dat de Assendelver Zeedijk een tweede linie zou vormen, achter de hoofdverdedigingslijn (HVL) tussen grofweg Fort bij Veldhuis en Fort Zuidwijkermeer. We wisten al dat er voorposten en voorstellingen vóór de HVL zijn aangelegd en ook mogelijk een tweede linie erachter. Maar de Assendelver Zeedijk wordt sinds de jaren 1980 nadrukkelijk genoemd als tweede linie of dubbele weerstandslijn.
In de 'Analyse landschapsplan Stelling van Amsterdam' (2020) wordt gesteld, dat er in het archief geen aanwijzingen zijn gevonden dat de Assendelver Zeedijk als dubbele weerstandslijn zou hebben gefungeerd. We zijn achtergelaten aanvraagbriefjes van die onderzoeker in dossiers in het Nationaal Archief tegengekomen, maar niet in het dossier waar we aanwijzingen hebben gevonden dat dat wél het geval was. Het is een kaart "Steunpunten in de tweede linie", zonder toelichtende documenten en een beknopte legenda. De kaart toont tien steunpunten, waarvan zeven in de Assendelver Zeedijk en drie erachter (oostelijk).
Over de bewapening wordt niets geschreven. Omdat er geen batterijen van de artillerie buiten de forten bekend zijn in de zeedijk, moet het gaan om infanterie met geweren en mogelijk mitrailleurs. In de begeleidende tekst worden de meeste slechts met 'groepsversterking' aangeduid. Ten zuiden van het Noordzeekanaal loopt die tweede linie nog even door over de westelijke dijk van de Polder Buitenhuizen. In de pagina over de Assendelver Zeedijk zijn enkele zinnen anders geformuleerd en een toegevoegd naar aanleiding van deze bevindingen. In het dossier was ook een plan met kaart voor een Voorstelling bij Uitgeest als opnamestelling van eigen troepen. Omdat niet duidelijk is of dit ooit is uitgevoerd wordt het niet in de website opgenomen.De steunpunten en de voorstelling én de foto's van de archiefstukken zijn in de database opgenomen zodat het wel digitaal is genoteerd. Assendelver Zeedijk
|
Verhuizing en verbouwingTekst en foto: René Ros. Het was de bedoeling dat twee grote klussen in verschillende maanden zouden worden uitgevoerd, maar de planning van anderen maakte dat we in januari druk waren met fysiek sjouwwerk.
Daarnaast had zes jaar schuiven met stoelen de vloerbedekking in onze bibliotheek in gebouw 5 op Fort Uitermeer behoorlijk aangetast. Op 20 januari zijn door Gert-Jan en Hans de tafels en drie kasten met 2.000 recente boeken en rapporten uit de ruimte gehaald. René moest zich beperken tot de kleine zaken... Heel veel dank aan de genoemde vrijwilligers! Dit artikel is bedoeld om te laten zien welk anders onzichtbaar werk er ook wordt gedaan. De vloerbedekking is uit eigen middelen bekostigd, maar gedeeltelijk mogelijk gemaakt dankzij de donaties voor andere uitgaven. Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam
|
Winterzon WestfrontTekst en foto's: René Ros.
Na archiefbenodigdheden opgehaald te hebben in Wormer, reed ik naar Fort bij Krommeniedijk. Er lag een dun laagje ijs op de sloten, ijzel op het gras en bomen. De knotwilgen verdwenen een beetje in de mist met in de verte de kerktoren van het dorp. Je kon over de eenden in de fortgracht lopen, maar ze lieten zich niet verstoren. De winterzon stond nog laag in het oosten en bescheen met een goudgele gloed de keelzijde van dit en de andere forten. Het riet werd er nog feller geel van.
Naast Fort bij Veldhuis het oude wiel in de dijk, een prominente grenspaal langs het fietspad en het fort met felwitte loods daarachter. Het uitzicht over de Heemsbroekerpolder, weilanden tot de snelweg met de kleine autootjes. Het is maar gras, maar kan dit inundatiegebied open blijven door een verdiepte snelweg iets verderop? Het wordt wat saai maar bij Fort aan de St. Aagtendijk is het eigenlijk hetzelfde liedje. Goudgeel riet naast spiegelglad blauw water. Alleen de parkeerplaats en de rookwolken van "De Hoogovens" zijn hier te dichtbij. Hier viel ook op dat de laagstaande zon mooie schaduwen over aarden wallen geeft, de keeltak bij het fort kreeg een 3D effect op de foto's. Verder zag het ontoegankelijke fort eruit zoals het er al decennia uitziet.
Er was alleen bedrijvigheid bij een grote vrachtwagen, waarin de laatste fietsen werden ingeladen, die een paar jaar op het fort waren opgeslagen. Tenslotte even naar de oever van het Noordzeekanaal gereden, om vanaf die kant het kale fort te fotograferen. De vissers zaten gebroederlijk naar hun dobbers te kijken. Een lief stel deed hun best om de ramen van hun auto te laten beslaan, en ik was weg voordat de vering werd beproefd. Op de terugweg naar huis stilgestaan bij een tweetal urnen op begraafplaats Westgaarde. Misschien was dat wel de reden dat ik vandaag vooral blij was met wat er wél nog was en wél goed ging? 'Streekpad' in Nieuwsbrief 330 (2009)
|
Landschapsplan A8-A9Tekst: René Ros. Voor dit artikel gaan we naar de sector Zaandam, groep Westzaan, vak Assendelft. Vooral dat deel is sinds de jaren 1990 flink aangetast door verlegging van de snelweg A9 (met de Wijkermeertunnel) en de bouw van woonwijken en industrieterreinen tussen het oude en nieuwe tracé. En juist in dit smalle gebied wil men er een snelweg A8 op aan laten sluiten. UNESCO en ICOMOS waren eerder diplomatiek maar vrij duidelijk dat het een verdere aantasting zou zijn. Bij deze een eigen beschouwing in gewoon Nederlands en met enige overdrijving.
Na het lezen van het Landschapsplan moest ik vooral denken aan de uitspraak "Weet je wie ook zeer bekwaam is...?" door cabaretier Wim Kan tijdens zijn Oudejaarsconference 1976. Zeker toen in de online technische briefing werd gezegd dat het om "drie jaar onderzoek door experts" ging. Ongetwijfeld experts op hun vakgebied en zéér bekwaam, maar militaire historie blijkt toch elke keer een vak apart. Een probleem van het plan is dat er slordig is omgegaan met de namen van diverse objecten en dat leidt tot verwarring. In een aantal gevallen worden niet de historische namen en zelfs niet die van de monumentbeschrijvingen gebruikt.
Overigens, de Zaanlandse Communicatieweg is voor zover ons bekend in 1849 opgeleverd en dus niet ten behoeve van de Stelling aangelegd. En het liep aanvankelijk ook niet achter de liniewal langs, omdat die er nog niet was. Daarnaast ben ik benieuwd hoe de ondertunneling wordt gebouwd en welke onherstelbare schade dit aan de St. Aagtendijk en Genieweg veroorzaakt. En vooral wat men met de restanten van het openlucht-zwembad direct boven de toekomstige tunnel wil gaan doen. Vroeger wist je dat de getekende "artist impressions" een te rooskleurig beeld gaven. Nu zijn het complete realistische foto-montages, inclusief 360 graden weergaven, en wekt het nog meer de indruk dat het echt zo gaat worden. Of dat zo is, blijft toch een verrassing. Beleef je vanaf de St. Aagtendijk de snelweg toch meer dan je nu denkt? Geluid moet je zelf bij de foto's denken. Zelf denk ik ook nog aan de lichtgloed die 's nachts uit de bak omhoog komt, waarover me in het plan niets is opgevallen. “Door de aanleg van de Verbinding A8-A9 ontstaan kansen om het werelderfgoed op deze plekken te herstellen en versterken” schrijft het rapport en dat zal ook wel zo zijn. Maar eigenlijk zou die snelweg niet de reden moeten zijn om dat deel van de Stelling op te knappen. Ondanks de punten hierboven stemt het plan in het algemeen wel tevreden en kan het inderdaad een verbetering worden. Dat hangt deels af van de andere experts die betrokken worden bij de uitwerking. Provinciale Staten van Noord-Holland zijn akkoord met het plan gegaan. Nu benieuwd wat de UNESCO en ICOMOS er in 2023 van gaan vinden. Project A8-A9 Verbinding
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven. |
Nieuwsbrief 510
In de vorige nieuwsbrief d.d. 3 januari brachten we het nieuws over verdere aantasting van het Fort bij Velsen, een Rijksmonument tegen de zin van de eigenaren. Als betrokken lezer zal je vast meer nieuws hierover hebben gezien. Bij deze een kort artikel over wat wij weten dat er sindsdien gebeurd is.
Belangrijk is dat ook een belangen-organisatie zich het lot van het fort aantrekt. Ook tijdens de kraak van het fort in januari 2019 was de Erfgoedvereniging Heemschut met het fort actief. Dat zijn ze nu weer en het contact is uitstekend.
Wat betreft een tweede linie staat in 'Geschiedenis van de Stelling van Amsterdam' het volgende: "Het voornemen heeft bestaan om door het "opmaken" van de daarvoor in aanmerking komende werken en posten der voormalige Stelling van Amsterdam eene tweede linie voor de huidige Stelling van Amsterdam te vormen. De groote uitgaven - ook voor het onderhoud gevorderd - en de zeer ondergeschikte beteekenis der alsdan verkregen werkjes deden de M.v.O. Schneider hiervan afzien." Hiermee worden de Posten van Kraijenhoff bedoeld en die liggen dichterbij Amsterdam en niet aan de Assendelver Zeedijk. Overigens spreekt dat boekwerk niet over voorposten. 
Alle negen steunpunten zonder 'a' komen op een volgende kaart voor met de titel "Reservestellingen in de groep Westzaan bij een aanval uit het Westen", als steunpunten a t.e.m. f waarbij twee onder één letter vallen. Op de kaart zit een flinke tekst geplakt met een toelichting die begint met:
In ons depot liggen ruim 2.500 historische voorwerpen zoals oude boeken, prentbriefkaarten, hoofddeksels enzovoort. De twee stellingen waren nog niet vol, maar door het beperkte vloeroppervlakte voor kisten was het wat krap geworden. Daarom zijn op 8 januari jl. door Marcel en René alle spullen verhuisd van een 4,5 m3 naar een 9 m3 opslagruimte.
6 januari 2022. Het jaar is net begonnen met de laatste van twee weken vakantie voor veel mensen, ook voor mij. In deze tijden is een uitstapje naar een GGD-locatie een welkom iets. Even onder de mensen en een goeie injectie. Dankzij de mondkapjes vallen de mooie ogen van de hardwerkende prikkers en admins des te meer op, om eens wat dubbel positief te schrijven. Dat het zo vroeg om 7.45 uur was, leek een nadeel, maar werd een voordeel op een rondje langs een paar forten.
Bij het volgende fort, Den Ham, ook wat foto's gemaakt. Dat er nog genoeg mensen zijn met enige intelligentie en inlevingsvermogen bewees een chauffeur van een personenbusje. Hij wachtte op ruime afstand van de spooroverweg zodat ik vrij schootsveld op de naderende trein had. We lachten elkaar vriendelijk en begrijpend toe. Even verderop moest ik weer even lachen, de nevenbatterij heeft '10b' op zijn eigen huisnummerbordje! Bij de Dam maar even doorgereden om niet te zien dat er mogelijk weer een grenspaal is verdwenen.
Dan langs het bijna vervaagde spoor van Zijkanaal A naar het Noordzeekanaal. Vanaf de openbare weg was de nieuw gemaakte kaalslag op Fort bij Velsen goed te zien. De twee graafmachines stonden gelukkig stil.
Na drie jaar werk is onlangs het Eindrapport Landschapsplan A8-A9 (116 p. excl. bijlagen) gepubliceerd voor het gebied tussen Heemskerk en Assendelft. Een plan voor de herinrichting van het gebied, maar vooral de inpassing van de verlenging van snelweg A8 met een aansluiting op de A9. Waren eerder nog zeven tracés in beeld, alleen de Golfbaanvariant is overgebleven. Dit plan is een verdere uitwerking en ironisch genoeg is het verwijderen van het golfterrein er een onderdeel van.