|
InhoudIn deze nieuwsbrief:
Hierboven staat achter de artikelen, indien van toepassing, welke gemeente het betreft.
|
InleidingBeste lezer, Zo, de excursies zijn voorbij en de rust keert weder. Alhoewel geen busjes en informatiepakket er toch druk mee geweest doordat de dagexcursie wegens grote belangstelling twee keer 'gedraaid' moest worden. En na jaren soebatten toch eindelijk de rondleiding op Seeadler, waarvoor ook tijd in de Duitse bunker van Radio en TV Weesp werd doorgebracht. In deze nieuwsbrief uiteraard verslag van deze activiteiten. Maar ook een verslag over een feestelijke gebeurtenis van de eerste nieuwe steen in het hoofdgebouw van het Fort aan het Pampus. En aandacht voor een nieuw boek van Rudi Rolf† met in een apart artikel de voor de regio Amsterdam opmerkelijkste informatie. Vervolgens twee korte artikelen over het behoud van de inlaatduiker van het Fort in de Botshol en Engelse militairen op Fort bij Spijkerboor. Reageren op deze nieuwsbrief kan op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/ René Ros
|
Dagexcursie Vesting Muiden en het Fort aan het Pampus 1
"Natuurlijk was daar het moment dat wij 's ochtends bij Fort H aankwamen - overigens geen herkenbaar verdedigingswerk maar een gezellig café." (Paul Adriaanse) "Ondanks het feit dat de Vesting Muiden in de 20ste-eeuw ook heeft moeten slopen, vernieuwen en uitbreiden waren de verbanden in de vesting nog duidelijk herkenbaar aanwezig en, mede door enthousiaste uitleg van onze gidsen Guus en Rene, voor de minder bekenden toch begrijpelijk." (Jan Brilleman) Zie deel 2 hieronder voor het vervolg.
|
Eerste steen conservatie PampusDoor Peter Claesen, Stichting Pampus.
Eind vorig jaar is men gestart met de voorbereidende werkzaamheden, door het in restauratie en renovatie gespecialiseerde Van Hoogevest uit Woerden, waarna de conservatie kon beginnen. Ze zijn momenteel al een heel eind gevorderd. Er is heel wat van de buitenmuur weggehakt. En waar vroeger de koepels hebben gezeten liggen de eerste spanten voor de nieuwe koepels al over. De bedoeling van de conservering is niet om alles fonkelnieuw op te leveren, maar juist om de mysterieuze ruine-achtige sfeer van Pampus te bewaren. Fort aan het Pampus: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/pampus/>
|
Boek 'Torens, wallen en koepels'
Dat betekent wel dat het vooral over gebakken lucht gaat. Want van de ontworpen forten en batterijen is slechts een minderheid daadwerkelijk gerealiseerd. Het geeft echter wel een mooi beeld hoe de ontwikkeling van de forten is geweest, gebaseerd op eerdere Nederlandse forten maar ook door buitenlandse invloeden. Het grappigst is een zin in de inleiding wanneer de auteur voor de ondervonden medewerking bedankt: "met uitzondering van die van een niet nader te noemen organisatie die vacanties voor militair personeel faciliteert." Tja, dat is nou het geheim van connecties. Toren, wallen en koepels: <http://www.rudirolf.name/twk/>
|
Torens, wallen en koepels rond AmsterdamHet hierboven genoemde boek 'Torens, wallen en koepels' bevat een apart hoofdstuk 'Reduitstelling' en een aantal andere verwijzingen naar Amsterdam en de omliggende gebieden. Hier een overzicht van de opmerkelijkste plannen die het boek noemt. Anderzijds heb ik - wat Amsterdam betreft - voornamelijk niet noemenswaardige nuanceringen op het boek. In 1811 wilden de Fransen de Posten van Kraijenhoff verbeteren door het aantal posten van 45 naar 23 terug te brengen. Deze posten zouden verbeterd worden; een aantal door ze te voorzien van een Tour-modele toren waarvan alleen die bij Halfweg is gebouwd (ook rond Willemstad en nog aanwezig). Op de Paardenhoek (nu Oostelijk Havengebied) had een pentagonaal fort als heuse citadel/dwangburcht moeten komen. De kosten van dat fort en de overige verbeteringen werd ieder geschat op 3,5 miljoen Francs.
Gedurende de periode 1840-1850 zijn er in Nederland vele torenforten van verschillende omvang gebouwd. Vooral in de Nieuwe Hollandse Waterlinie, zoals op Fort Uitermeer, Fort bij Honswijk en Fort bij Asperen, maar ook op Fort Orthen bij Den Bosch. Bij Amsterdam werden er, vanwege de droogmaking van de Haarlemmermeer, torenforten gebouwd op Fort aan de Liede (restant) en Fort aan het Schiphol (gesloopt) als aanvulling op de Posten van Kraijenhoff. Het hoofdstuk 'Reduitstelling' (pag. 195 t.e.m. 219) staat geheel in het teken van de planvorming van de Stelling van Amsterdam. De ontwerpen, zoals de fraaie koepelbatterijen a la bakstenen Batterij bij Poederoijen et al met 15cm pantserkoepel, worden er op een rij gezet met de discussie en gedachtengang. Helaas niets over de schietproeven bij Schoorl en de conclusies die daaruit werden getrokken. Van de vele persoonsnamen die in het boek genoemd worden, valt Kornelis Eland voor het Amsterdamse op. Er is geen enkele persoon als grondlegger van de Stelling aan te wijzen, omdat het ontwerp en de bouw van de Stelling een collectieve zaak van een wisselende groep militairen en de Minister van Oorlog was. Eland valt op omdat hij in 1891 een alternatief ontwerp maakte dat de basis vormde van de huidige forten. Tevens was hij later Stellingcommandant en Minister van Oorlog. Andere informatie erop naslaande bleek hij nog een aantal cruciale bijdragen aan de Stelling te hebben geleverd. Kortom, genoeg aanleiding om een nieuwe biografie aan hem te wijden.
|
Dagexcursie Vesting Muiden en het Fort aan het Pampus 2
"Behalve de zonovergoten monumentale verdedigingswerken, kwam ook het goede Muidense leven aan bod; fraai bloeiende achtertuinen aan de Vecht, zeilboten in overvloed en terrassen vol met genietende mensen." (Henriette Plomp) Zie deel 3 hieronder voor het vervolg.
|
Inlaatduiker van het Fort in de BotsholExcuus voor dit weinig actuele artikel maar het is niet gebruikelijk van dit soort adviezen en reddingsacties verslag te doen. Omdat het echter met persoonsnaam in het kwartaalblad Saillant 2/2007 van Stichting Menno van Coehoorn werd genoemd, is een beknopte toelichting/bevestiging hier gewenst.
De duiker naar de fortgracht wordt nog gebruikt en er kon vastgesteld worden, met hulp van Maartje van de Ven van het programmabureau, dat het tot het Rijksmonument moet behoren. Het plan was om een nieuwe kopstuw ervoor te plaatsen waarmee de inlaatduiker onzichtbaar werd. Ons voorstel om met betonnen banden de inlaatduiker te omranden en te verhogen is door Waternet overgenomen en eind maart uitgevoerd (zie foto met aardwerk op de achtergrond). We hopen dat Natuurmonumenten de losse hardstenen dekplaten weer zal monteren. Fort in de Botshol: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/botshol/>
|
550 Signal Unit op Fort bij SpijkerboorDoor Ron Erhardt† en René Ros.
Een van de eenheden bleek de 550 Signal Unit op Fort bij Spijkerboor te zijn. Duidelijk een verbindingseenheid die toen nog onder het gezag van Headquarters 2nd Tactical Air Force te Bad Eilsen (Duitsland) viel. Eind 1954 werd deze ondergebracht in het gloednieuwe hoofdkwartier van RAF Germany in Rheindahlen. Het was al bekend dat er in 1952 een Engelse eenheid op het fort zat. Er zijn zelfs foto's van de Engelsen, in het boek van Hoogterp over het fort, die een beeld geven van vrachtwagens met elektronische apparatuur. Fort bij Spijkerboor: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/spijkerboor/>
|
Rondleidingen radarstation Seeadler
Deskundige gidsen Michel van Best en René Ros vertelden de aanwezigen wat er bekend is over het mysterieuze radarstation en de samenhang tussen de bouwwerken. Hetgeen vaak tot geanimeerde discussies leidde. Ook de rigoureuze veranderingen die voor de polder op stapel staan kwamen aan bod. De meeste deelnemers hopen op een verantwoorde inpassing van dit unieke radarstation. Radarstation Seeadler: <http://www.radarstation.nl/>
|
Dagexcursie Vesting Muiden en het Fort aan het Pampus 3
"Een van de deelnemers moest door de brugwachter via de luidspreker tot de orde worden geroepen. Hij had het zo druk met zijn fototoestel dat hij niet in de gaten had dat de brug, waar hij op stond, open ging." (Niek Wever) Foto impressie dag 1: <https://www.stelling-amsterdam.nl/excursie/dagexcursie2007-1/>
|
Stelling van Amsterdam op televisie(Gebaseerd op artikel in Stelling Koerier 20, Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland)
De Stelling van Amsterdam komt ook aan bod in een film bij de AVRO op 1 september. In een item van circa zeven minuten krijgt de Stelling van Amsterdam veel aandacht. Andere onderwerpen zijn de Staats-Spaanse Linies, de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de IJssellinie. Stelling Koerier: <http://www.stelling-van-amsterdam.nl/koerier/>
|
OverigOnder dit kopje zullen alleen korte mededelingen over de website, nieuwsbrief en het forum gedaan worden. Overig kort, en meestal actueel, nieuws verschijnt op het Stelling Forum. Door je te registeren bij het forum kan je eenvoudig zien welke onderwerpen zijn geplaatst sinds je vorige bezoek en kan je zelf berichten plaatsen. - Meldingen over militair erfgoed in de media vind je in 'Forten in het Nieuws'. - Een overzicht van de belangrijkste wijzigingen aan de website kan je vinden op: - Het uitzoeken van de 250 foto's die op Magazijn Spaarndam waren genomen heeft wat langer geduurd. Enkele daarvan zijn op de webpagina erover geplaatst. - De avond na het versturen van de vorige nieuwsbrief kwam informatie binnen dat Doornspijk geen gewoon munitiemagazijncomplex zoals Magazijn Spaarndam is. Hierdoor daalde het aantal bij Forten Info bekende complexen van 29 naar 28. - De schildpad van Fort benoorden Spaarndam is gespot terwijl deze op een boomstam in de fortgracht lag: - Alhoewel niet eens met zekerheid bekend is of de bunker nog bestaat, is met de bekende informatie over de BB Commandopost Hoofddorp een informatie-pagina toegevoegd:
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven. |
Nieuwsbrief 273
Met veel succes heeft de dubbele dagexcursie naar de Vesting Muiden en Fort aan het Pampus plaatsgevonden. Alhoewel de weersomstandigheden op 12 mei bewolkter en winderiger waren dan op 2 juni (vergelijk de foto's), hebben de 78 personen een aangename dag beleefd. Dank aan alle medewerkenden en met name gids Guus Kroon.
De eerste steen is op woensdag 23 mei gelegd door mevrouw A. Kolsteeg-van Capelle. Zij heeft als kind een aantal jaren (1924-1929) in de fortwachterswoning gewoond, toen haar vader fortwachter was. Kolsteeg is de enige die het fort nog in zijn oude glorietijd heeft meegemaakt, voordat in de Tweede Wereldoorlog het fort met grof geweld is ontmanteld. Voor de stichting Pampus is zij daarom ook de aangewezen persoon om de eerste steenlegging van de conservatie te verrichten.
Over het recent uitgegeven boek 'Torens, wallen en koepels' van de vermaarde bunkeroloog Rudi Rolf† is veel te zeggen. Om te beginnen wil ik het complimenteus 'Origin of Forts' noemen. Want in 240 pagina's komt de evolutie van forten in Nederland aan bod. 1803 is het eerst genoemde jaartal en het loopt door tot 1919 met een uitschieter naar 1932.
Tussen de oude zeesluizen van Halfweg heeft van 1813 tot 1815 een Franse verdedigingstoren, een Reduit Defensif, gestaan. (De Post nr 6 werd er niet voor genivelleerd omdat deze meer westelijk lag en ligt.)
"Je leest de boeken en ziet de films. Staande op het Muizenfort zie je het platte land zonder hoogspanning en andere nuttige luchtvervuilers en dan pas zie je echt hoe die linie eruit zag. En zij, met onderwater gezet land, toch best wel een verdedigingswerk was." (Ked Nooy)
"Ook waren we getuigen van een zeilschip dat, met een paar centimeter speling, door de Muidense sluis voer zonder de wal te raken. Een waar staaltje stuurmanskunst dat veel oefening vereiste! De deuken in de romp deden overigens wel vermoeden dat dat oefenen met hetzelfde schip was gebeurt." (Paul Adriaanse)
In januari 2007 ging ik langs het Fort in de Botshol omdat eigenaar Natuurmonumenten de twee grenspalen, die de kleine inlaatduiker bedekten, niet konden vinden. De palen bleken nog aanwezig maar op de bodem van de Waver en rechtop in de inlaatduiker. Op deze grenspalen had ik, vanwege de aanstaande dijkverzwaring, gewezen in de veronderstelling dat de inlaatduiker zelf in de voorbereiding van de werkzaamheden was meegenomen.
Het boek 'RAF Germany since 1945' van Bill Taylor beschrijft zeer gedetailleerd de geschiedenis van de diverse Engelse luchtmachthoofdkwartieren in Duitsland en omliggende landen.
Met
onder andere een opsomming van Signal Units (SU, verbindingseenheden) die in juni 1954 nog actief waren, maar waarvan de geschiedenis (nog) niet was onderzocht.
Wie tussen Muiden en Weesp zijn blik over de nog weidse Bloemendalerpolder laat glijden moet ze hebben opgemerkt: raadselachtige gebouwtjes verspreid in het landschap. Afgelopen zaterdag grepen 40 personen de kans, deze restanten van het Duitse radarstation Seeadler van dichtbij te bekijken. Vanuit alle windstreken kwamen de geinteresseerden maar vooral veel Muidenaren en Weespers. Wethouder John Fleming van de gemeente Weesp, was deelnemer van een van de twee groepen wandelaars, die de Bloemendalerpolder op een bijzondere wijze beleefden.
"Vanuit de haven in Muiden was bij het vertrek van de boot aan de rechterhand het Muiderslot te zien, met vlak daarachter de beer van Muiden, die het water van de gracht al eeuwen scheidt van de Vecht. De vier kilometer naar Pampus werd door de boot in ongeveer 20 onstuimige minuten afgelegd. De ontvangst op Pampus was hartelijk." (Ron Erhardt†)
"Het torenfort Westbatterij, het laatste excursiepunt, ademt de juiste sfeer. Het ziet er uit zoals een fort er eigenlijk uit moet zien: niet te mooi en niet te gelikt, maar juist een beetje ruig, en wel intact en onderhouden. De kanonnen op het dak bewaken fier het onderkomen van de zeeverkenners, die thans (nog) het fort bemannen en bevrouwen." (Jaap van Rossum)