|
InleidingBeste lezer, Een goed gevulde nieuwsbrief die begint met een drietal 'dienstmededelingen'. Daarna over een nieuwe historische tentoonstelling in een fort. Bekijk deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2011/nieuwsbrief-370/ Het is niet bekend wanneer de volgende nieuwsbrief zal verschijnen. Met vriendelijke groet,
|
DienstberichtenFoto: Ruth van Kessel.
De dagexcursie op 14 mei was binnen een week volgeboekt. Inmiddels is er een extra personenbus gereserveerd en kunnen 44 deelnemers mee. Er staan echter nog twaalf personen op de wachtlijst zodat aanmelden niet langer mogelijk is. Een ander heuglijk feit vond op 14 maart plaats omdat na 14 maanden wederom 100.000 bezoeken zijn geteld. De teller ging na 4.210 dagen door de 600.000 grens.
|
Eerste Wereldoorlogtentoonstelling in fortTekst en foto's: Tom van Hooff.
Op zaterdag 16 april 2011 is het zover. De permanente tentoonstelling over de Eerste Wereldoorlog van Tom van Hooff, in samenwerking met de Vrijwilligerswerkgroep Fort bij Krommeniedijk, opent de deuren. Het accent van de tentoonstelling ligt op het Fort bij Krommeniedijk, de Stelling van Amsterdam in de regio, gebeurtenissen in de regio en de algemene beleving van de Eerste Wereldoorlog in Nederland.
Hierbij nodigen wij alle geïnteresseerden uit om de opening van de tentoonstelling in Fort bij Krommeniedijk bij te wonen op zaterdag 16 april 2011 om 14:00 uur. Na ontvangst met koffie zal de opening plaatsvinden, waarna de tentoonstelling en het fort zelf vrij te bezoeken zijn. In verband met de voorbereidingen verzoeken wij u vriendelijk, om u van te voren aan te melden. Dit kan bij de heer T. van Hooff op mailadres: verdun2001@hotmail.com. Na opgave ontvangt u een bevestiging. Website Tom van Hooff: http://stellingvanamsterdam.webklik.nl/
|
Noordpolder bij Muiden onder waterBron: persbericht Stichting Forteiland Pampus d.d. 29-3-2011. (Dit artikel is wel degelijk afkomstig van Stichting Forteiland Pampus maar betreft een 1-april grap. Een echte inundatie was al geen 1 meter hoog...)
Als directeur van de Stichting Forteiland Pampus is Nanette Elfring een van de opdrachtgevers. Ze legt de betekenis van de film nader uit: “In ons nieuwe bezoekerscentrum laten we straks de geschiedenis van het forteiland écht tot leven komen. De film laat zien dat water echt niet alleen rondom Pampus een ultieme verdedigingslinie vormde. Op tal van plekken rondom Amsterdam werd ons land onder water gezet als er oorlog dreigde.”
Stichting Forteiland Pampus: http://www.pampus.nl/
|
Schuilen onder het CongresgebouwMet dank aan: Amsterdam RAI.
De schuilplaats Europaplein ligt midden onder het congresgebouw van de RAI dat in 1965 werd opgeleverd (zie foto rechts). Doordat het is ingesloten in andere ruimten is de dikkere muur niet te herkennen en de oorspronkelijke deuren zijn niet meer aanwezig maar wel de stalen kozijnen.
En toch kan je nog schuilen in de RAI ! Bij calamiteiten of extreem weer konden tot voor kort 10.000 noodbedden uit een berging gehaald worden. Vooral omdat er meer hotelkamers in de omgeving zijn, is dat onlangs teruggebracht tot 3.000 bedden. Openbare Schuilplaatsen Amsterdam: https://www.stelling-amsterdam.nl/bunkers/schuilplaatsen/
|
Oude krantenMet dank aan: programmabureau Stelling van Amsterdam, provincie Noord-Holland.
De knipsels zijn inmiddels gecatalogiseerd per fort en een aantal algemene onderwerpen, en in een archiefdoos opgeborgen. Bovendien zijn de kranten die al in de archiefkast lagen eindelijk eens verknipt en aan het knipselarchief toegevoegd. Hierdoor kan het gebruikt worden als bron voor deze website en nieuwsbrief. Bij het uitzoeken bleek dat over Fort aan het Pampus de meeste knipsels zijn (met het oudste artikel uit 1966 over Pampusstad), met Fort bij IJmuiden als goede tweede. Inhoudelijk bleek dat rond 1995 de opslag van munitie in Fort aan de Middenweg een heuse rel was. En was het Fort Uitermeer gekraakt door kunstenaars. Echter, het probleem van uw archiefonderzoeker annex depotbeheerder is alleen maar groter geworden. De archiefkast heeft twee rijen boeken per plank, in de werkkamer liggen her en der grote atlassen en er staan dozen en kisten met spullen op en voor de kasten. 'Oude kranten' op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/viewtopic.php?f=6&t=1063
|
Defensie salueert afFoto's: Dick Wools (vm. patrouillecommandant 420e Infanterie Beveiligingscompagnie Mobiel).
Het Ministerie van Defensie zou voornemens zijn ook de laatste forten af te stoten en het eigendom te beëindigen. Voor de Stelling betreft dat: Fort aan Den Ham, Fort bij Penningsveer, Fort bij Kudelstaart en Fort aan de Winkel. Daarbuiten gaat het om Fort bij Honswijk, Fort bij Everdingen en Fort Numansdorp. In het knipselarchief (zie vorige artikel) zat een artikel uit 1988 en daarin werd bericht dat Defensie de laatste forten als gebruiker zou verlaten. De opslag van munitie had bij gemeenten en provincie tot zorgen geleid, naar aanleiding van een bestemmingsplan in Haarlem dat niet geheel uitgevoerd kon worden door de gevarenzone rond Fort bij Vijfhuizen. Daarom werd op het vroegere vliegkamp Bergen een nieuw munitiecomplex gebouwd en in 1988 in gebruik genomen.
Fort aan Den Ham: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/ham/
|
Reconstructie Post 12Tekst: Willemijn Paijmans (Adviseur monumenten / secretaris monumentencommissie gemeente Amstelveen).
Post 12 ligt in het verlengde van de Ringvaart van de Bovenkerkerpolder (zie plattegrond rechts). De aanleg van de post vond plaats aan het begin van de 19de eeuw gelijk met het versmallen van de dijk langs de ringvaart d.m.v. de aanleg van een 12 meter lange stenen beer op ca. honderd meter aan de voorzijde van de batterij. Dergelijke gemetselde bouwwerken werden in de bestaande kade of dijk geplaatst om de waterkerende functie van die dijk in stand houden en tegelijkertijd een vijandelijke doorgang erover te belemmeren. Enkele jaren later werd een houten brug over de stenen beer heen gelegd. De stenen beer maakt helaas geen onderdeel uit van de reconstructie, omdat deze op particuliere grond ligt.
In opdracht van de gemeente Amstelveen heeft architect Hersbach in overleg met de gemeentelijke monumentencommissie een reconstructieplan gemaakt. Bovenop de aarden wal zal een tegeltableau geplaatst worden met een overzicht van de ligging van de Posten van van Kraijenhoff. Het emplacement voor luchtdoelgeschut is niet in de plannen opgenomen, mogelijk is het bij eerder graafwerk verdwenen. Posten van Kraijenhoff: https://www.stelling-amsterdam.nl/bunkers/krayenhoff/
|
Fort bij Uitermeer wordt pleisterplaatsMet dank aan: programmabureau Stelling van Amsterdam, provincie Noord-Holland. In de middag van 1 maart, een dag voor de statenverkiezing, was er weer een feestje met gedeputeerde Kruisinga. Deze keer in de warme raadszaal annex trouwzaal in het gemeentehuis van Weesp. Na de ontvangst met koffie waren er een aantal sprekers. Als tweede spreker legde gedeputeerde Kruisinga uit dat door het wegvallen van een investeerder de plannen later en gefaseerd uitgevoerd worden. Ook de gemeente steunt, bij monde van cultuur-wethouder Dasselaar, het project van de Initiatiefgroep Uiteraard Uitermeer van harte.
Al dit voorjaar wordt die steiger gerealiseerd en een tijdelijk horecapaviljoen op de oever geplaatst. Het fort ligt immers strategisch in de fiets-, wandel- en vaarroutes. Ook de terugtocht werd gebruikt om te netwerken en bij te praten. Uw redacteur sprak ook diverse bekenden, maar spreekt een aantal ook wel eens in de supermarkt. Men bleef zelfs doorpraten toen het schip allang weer in donker Weesp was afgemeerd. Initiatiefgroep Uiteraard Uitermeer: http://www.uiteraarduitermeer.nl/
|
Verdwaalde grenspalen als hindernisMet dank aan: Gert-Jan Brok (werkgroep Grenspalen, stichting Mega).
Het bewuste fietspad loopt over de oude spoorweg Hoofddorp - Haarlem ter hoogte van de Haarlemse wijk Schalkwijk. De vindplaats ligt in de Poelpolder, een voormalige inundatiekom. Daar liep de Nieuwe Weg door die werd doorsneden door de spoorweg. Mogelijk dat een duiker of brug in de spoorweg eigendom van het Ministerie van Oorlog was en daarom voorzien van grenspalen? Een eigenaardig en nog raadselachtig groepje grenspalen. Militaire Grenspalen (nieuw): https://www.stelling-amsterdam.nl/stelling/extra/grenspalen/
|
Invasie van vogelaars door inundatieTekst: Jaap van Harlingen (voorzitter Vrijwilligerswerkgroep Fort bij Krommeniedijk).
De zaterdag, 5 maart, begon niet slecht. Er leek zelfs een zonnetje door te breken. Het uitzicht was geweldig: 600 grutto’s op een kluitje en bij Uitgeest een weiland met meer dan 1.000 brandganzen. Bij de vogelwachters liep de teller al snel op tot boven de 50 soorten. De middag bracht helaas wat miezerregen. Toch wisten die dag 141 bezoekers het fort te vinden. Veel beter verliep de zondag. Weliswaar een schraal windje, maar zonnig. Vooral in de middag liep het storm. Erwtensoep en warme chocomel vielen niet aan te slepen. De rondleiders kwamen aan hun broodje niet toe en boven op het dak was het dringen geblazen rond de telescopen. Erg leuk is steeds weer het grote aantal kinderen dat meekomt. Ditmaal 113 van de 560 bezoekers. Tijdens de rondleidingen wordt fanatiek meegezocht naar de juiste antwoorden. Vrijwilligerswerkgroep Fort bij Krommeniedijk: http://www.fortbijkrommeniedijk.nl/
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven. |
Nieuwsbrief 370
Alhoewel het aantal positieve reacties van fortbeheerders op de mailing over deze nieuwsbrief nogal tegenviel, is wel opvallend dat een aantal fortbeheerders hun houding lijkt te hebben gewijzigd. Hetgeen, naast de positieve reacties, een hoopvol teken is.
De laatste jaren vinden er veel activiteiten plaats rond de Stelling van Amsterdam. Veel activiteiten richten zich op het behouden van de herinnering aan deze ooit bijna vergeten stelling. Er is tot nu toe echter nog weinig aandacht voor de Eerste Wereldoorlog. Terwijl in deze periode toch de meeste activiteit op de forten plaatsvond. Een permanente tentoonstelling over dit onderwerp is hier dan ook meer dan op zijn plaats.
Hans Andriessen, Eerste Wereldoorlogkenner, auteur van een zevental belangrijke boeken waaronder De Eerste Wereldoorlog (ca. 250.000 exemplaren, in 11 talen) en voorzitter van de Stichting Studiecentrum Eerste Wereldoorlog, zal de tentoonstelling openen.
In goed overleg met het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht mag de komende week een groot deel van de Noordpolder tussen Muiden en Muiderberg onder water worden gezet. De onderwaterzetting wordt speciaal in scene gezet voor de opname van een film over de Stelling van Amsterdam.
De inundatie begint donderdagavond om 9 uur. Bij de haven van Muiden wordt naast het Muiderslot de Stenen Beer opengezet, de inundatiesluis die daar nog altijd ligt. Vervolgens zal het water langzaam door de sluis vanaf het IJsselmeer en de Vecht de Noordpolder overstromen. Volgens de berekeningen is er dan om 6 uur vrijdagochtend in vrijwel de gehele polder een waterdiepte van één meter. 
Sinds 2004 vallen ook de openbare schuilplaatsen uit de Koude Oorlog onder het aandachtsgebied van deze website. Ze zijn echter slecht zichtbaar en toegankelijk zodat ze redelijk veel archiefonderzoek en correspondentie vereisen.
Van het luchtsysteem is weinig meer te herkennen dan een aantal doorvoeren die nu gedeeltelijk voor kabels gebruikt worden (zie foto links). Van sporen van een ooit gepland noodhospitaal is helemaal geen sprake.
Vanwege een renovatie van het Haarlemse kantoorgebouw van de provincie Noord-Holland moest de kelder worden opgeruimd. Met daarin het papieren knipselarchief (tot 2001) waaruit geïnteresseerden konden ophalen wat van hun gading was. Uw archiefonderzoeker heeft de map over de Stelling van Amsterdam bemachtigd.
Het is stil en verlaten op een groot treinstation ergens in Nederland. De duisternis is gevallen en in een donker hoekje ontmoeten een medewerker van Bureau Inlichtingendienst en een vermomde informant elkaar. Hij blijkt zeer interessante informatie te hebben over militaire werken in Nederland. Nee, het is niet 1913 of 1939 maar 2010.
In juli 1990 vroegen de gedeputeerde staten van de provincies Noord-Holland en Utrecht in een gezamenlijke brief aan de staatssecretaris van Financiën om de forten, die nog niet afgestoten waren, voor een symbolisch bedrag aan één partij over te doen. Het betrof zowel de Stelling als de Nieuwe Hollandse Waterlinie vanwege "de grote betekenis [...] voor het behoud en het versterken van de Groene Randstad".
In de gemeente Amstelveen ligt aan de Amsteloever, nabij het voormalige kruitfabriek, post 12 in het "Front tusschen Pampus en het Haarlemmermeer" van de Posten van Kraijenhoff. Deze linie, binnen Amstelveen bestaande uit vier posten (11 t.e.m. 14), is een vroeg 19de eeuwse voorloper van de Stelling van Amsterdam.
Sindsdien lagen de post en de stenen beer er verlaten bij. Hoewel beschadigd en verzakt waren ze nog altijd herkenbaar in het landschap. Al jaren bestaat het idee om door middel van informatievoorziening meer uitleg te geven over deze voorloper van de Stelling van Amsterdam. De nog aanwezige context van het aardwerk (Ringvaart, Ringdijk, stenen beer en de nabijheid van post 11), en het feit dat het terrein na opheffing van het vestingwerk geen andere (bebouwde) bestemming heeft gekregen, maakt van deze locatie een geschikte plek om de geschiedenis te doen her- en beleven.
Na een korte wandeling werd ingescheept op ms. Moby Queen die het gezelschap over de Vecht naar Fort Uitermeer voer. Wegens het ontbreken van een steiger werd uit de oever stilgehouden en gaf Niek Roozen, een van de initiatiefnemers, een toelichting op de plannen (zie foto links met vm. fiets/wandelgedeputeerde Schipper).
De winter raakte op haar einde toen Gert-Jan Brok, beheerder van Fort bij Vijfhuizen, op zijn fiets naar het werk ging. Met enige snelheid fietste hij door een hindernis om auto's van een fietspad te weren. Het viel hem op dat deze hindernis bestaat uit vier hardstenen grenspalen van het Ministerie van Oorlog. Dat is een knappe observatie; uw veldonderzoeker stond later op vijf meter afstand stil en herkende ze niet onmiddellijk...
Op vrijdag leken de vooruitzichten voor het weekend nog ongunstig; het was bitter koud en het zicht was maar matig. Wel stond er meer water op de weilanden voor het Fort bij Krommeniedijk dan voorgaande jaren. Misschien mede daardoor was het aantal vogels overweldigend.