|
InhoudIn deze nieuwsbrief:
Hierboven staat achter de artikelen, indien van toepassing, welke gemeente het betreft.
|
InleidingBeste lezer, Toegegeven, vaak is de inhoud van een nieuwsbrief door toeval tot stand gekomen. Afhankelijk van de informatie die ontvangen of gevonden wordt en hoe lang het duurt het uit te werken. Deze nieuwsbrief bestrijkt 174 jaar, van plannen uit 1834 tot 2008. Te beginnen met tekeningen uit de Tweede Wereldoorlog, dan herontwikkelingsplannen voor het Fort benoorden Spaarndam. Een nieuwe biografie gaat over Soldaat van Dam die in 1957 in Kamp Zeeburg zat. 'Sorry, torenfort-deuren te smal' gaat over een oud archief met onder andere een constructiefoutje in twee torenforten. En afsluitend over de hoogste luchtwachttoren uit de Koude Oorlog, net buiten de Stelling in Nieuw-Loosdrecht. Reageren op deze nieuwsbrief kan op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/ René Ros
|
60 Jaar opgeroldMet dank aan Rene Dolfsma. Het archief van het na-oorlogse Bureau Registratie Verdedigingswerken wordt momenteel in Winschoten "opgeschoond" in afwachting van transport naar het Nationaal Archief in Den Haag. Behalve de voor velen bekende bunkertekeningen zijn daarbij ook enkele onbekende stukken "teruggevonden". Een van de kokers met opgerolde tekeningen zat zo vast dat ze er vermoedelijk voor het eerst in 60 jaar zijn uitgehaald. Tot genoegen bleken het verzetskaarten te zijn over de linie van Aalsmeer naar Moordrecht. Een deel van wat tegenwoordig bekend staat als de Vordere Wasserstelling, een tweede linie achter de Atlantikwall aan de kust. "In Fort Kudelstaart is munitie opgeslagen. Op en om de forten Kudelstaart en Aalsmeer zijn mitrailleuropstellingen gemaakt." Versperringsmuren bevinden zich op de Ringdijk, de Sloterweg en bij de Rijksweg 4 over het Achterkanaal (zie nrs. 18, 19 en 20 op kaartfragment links). De twee Nederlandse V.I.S.- kazematten aan weerzijden van de rijksweg staan blijkbaar ook aangegeven met een schootsrichting.
Tijdens een recente veldtocht kon vooralsnog geen bunkertje in Kudelstaart terug gevonden worden. En de verkleurde strook op de luchtfoto van de Ringdijk bij Fort bij Aalsmeer blijkt geen fundering van de versperringsmuur maar los puin, net als in de rest van het dijktalud. Bureau Registratie Verdedigingswerken: https://www.stelling-amsterdam.nl/bunkers/amsterdam-brv/
|
Herontwikkeling Fort benoorden SpaarndamMet dank aan Recreatieschap Spaarnwoude voor beschikbaar stellen publicaties. Begin december 2007 is het "Programma van Eisen voor de herontwikkeling van Fort benoorden Spaarndam en het munitiecomplex" (PvE) verschenen. Het is mede gebaseerd op een Cultuurhistorisch Vooronderzoek uit september 2007, opgesteld door Beek & Kooiman Cultuurhistorie in opdracht van Recreatieschap Spaarnwoude.
In het PvE staat echter dat bijna alle magazijngebouwen gesloopt moeten worden. Vanwege de natuurwaarden (o.a. jachtgebied van vleermuizen) mag het bos van de noordelijke helft van het magazijncomplex wel blijven staan, maar tegenstrijdig genoeg mag daar nieuwbouw komen voor maximaal de huidige totaaloppervlakte van de magazijnen en tot een hoogte van 10 meter. Het fort zelf moet een regionale toeristisch-recreatieve functie krijgen en met omliggende kleine werken gerestaureerd of geconsolideerd worden. Magazijn Spaarndam: https://www.stelling-amsterdam.nl/bunkers/legermagazijnen/spaarndam/
|
Soldaat van Dam meldt zich!Met dank aan Gerrit† en Adry van Dam. Een van de leukste dingen om te doen is ooggetuigen, meestal ex-dienstplichtig militairen, te spreken of te interviewen. De oogjes gaan twinkelen en de intonatie wordt vrolijker als ze over vroeger praten en enthousiast dingen aanwijzen. Door de vergankelijkheid der mensen gaat het uiteraard altijd over na-oorlogse militairen.
Op het Kamp Zeeburg kregen de recruten hun basisopleiding van vier maanden als Depot Regiment Intendance. Er werd heel veel getraind, geen theorie maar vooral lichamelijk, met gymnastiek en marcheren. Ook moesten de soldaten wacht lopen zoals langs de vm. Duitse Befehlsstand bunker waar naar verluidt munitie lag opgeslagen. Maar binnen is hij nooit geweest en heeft ook nooit zien laden of lossen dus voor hetzelfde geld was het een geheime O&I ('Gladio') opslag met wapens of waardemiddelen. Rond de bunker tierden de muizen en ratten welig, zodanig dat de soldaat het zich 50 jaar later nog kan heugen. Gerrit herinnert zijn tijd op Zeeburg als een intensieve maar ook heel leuke tijd. Hij geeft er een cijfer zeven voor, mede omdat het een bevrijding was van een strakke opvoeding thuis. Als het leger inderdaad een man van je maakt, dan was Gerrit hier een man geworden. Soldaat van Dam: https://www.stelling-amsterdam.nl/mensen/dam/
|
Sorry, torenfort-deuren te smalIn het Nationaal Archief te Den Haag eens een blik geworpen in het "archief van het Ministerie van Oorlog: Openbaar Verbaalarchief en Gedeponeerde Archieven" over de periode 1813 tot 1945. De oudste stukken vereisen een goede concentratie om de handgeschreven tekst te lezen. De mooiste bouwtekening was die van het "Fort aan den Durgerdamschen Vuurtooren" uit 1834. Met een Model Toren 1 binnen polygonale wallen. De huidige Kustbatterij bij Durgerdam ziet er heel anders, maar ook mooi, uit. Dan over de torenforten die van 1840 tot 1845 langs de droog te leggen Haarlemmermeer (1852) werden gebouwd als aanvulling op de Posten van Kraijenhoff. Kortom, een interessant maar moeilijk archief dat ik vanwege tijdgebrek voorlopig moet laten liggen. Kustbatterij bij Durgerdam: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/durgerdam/
|
De hoogste luchtwachttorenMet dank aan Landgoed Eikenrode en Historische Kring Loosdrecht.
In samenspraak met de eigenaar kon de voorzitter van de Historische Kring Loosdrecht ons de plek aanwijzen. Sandra van Lochem, al 15 jaar de luchtwachttorens aan het onderzoeken, en ondergetekende werden de restanten getoond. Het beton was al aardig onder de grond verdwenen maar met de prikstok leek de funderingsrand grotendeels aanwezig. Omdat dit met 32,78 meter de hoogste toren van het land was, was het voorzien van steunberen. Het merendeel van de betonpalen waarop deze steunberen stonden steken boven de grond uit (zie foto hieronder).
Landgoed Eikenrode: http://www.eikenrode.com/
|
OverigOverig kort, en meestal actueel, nieuws verschijnt op het Stelling Forum. Door je te registeren bij het forum kan je eenvoudig zien welke onderwerpen zijn geplaatst sinds je vorige bezoek en kan je zelf berichten plaatsen. Vanaf januari 2008 wordt hier niet meer verwezen naar berichten op het Stelling Forum. Gebruik de link hierboven om de nieuwe berichten te zien.
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven. |
Nieuwsbrief 288
Uit geschreven rapportjes van het verzet was al een en ander bekend over het gebied rond Aalsmeer en Kudelstaart (zie eerdere nieuwsbrieven 108, 134 en 152). Deze kaarten dateren van 7 juni 1944 en "aan de stellingen wordt langs de heele linie nog druk gewerkt".
Ook rond Fort bij Kudelstaart staan prikkeldraadversperringen opgetekend (zie kaartfragment rechts). Maar vooral de loopgraven in de Linie Kudelstaart - De Kwakel vallen op. Waar deze de oude Legmeerdijk kruist (de huidige N231 is recenter) met Batterij I en op Batterij II staan mitrailleuropstellingen. Blijkbaar was dit een voorziening om een door de linie gedrongen vijand, die achterlangs kwam, te stuiten. Een getuige heeft beweerd dat er in Batterij I bunkers waren gebouwd maar de tekening toont die niet.
Het vooronderzoek bundelt feitelijk de historische informatie van diverse bronnen samen. Toch kon een zestal als feiten vermelde zaken als discutabel aan het recreatieschap gemeld worden. Een aantal betrof aanvullingen over soortgelijke munitiemagazijnen en schilderingen in andere forten. Verder een over een verdwenen stoomgemaaltje dat niets met de Stelling te maken had. En een discussiepunt zijn de nog aanwezige betonpoeren bij de toegangsweg.
Gerrit van Dam werd in 1938 geboren en ging na de kruideniersvakschool werken in de kruidenierswinkel van zijn vader in Bodegraven. Op 7 februari 1957 meldde het knulletje zich op Kamp Zeeburg te Amsterdam (zie foto links) en kwam in het peleton van instructeur sergeant Ansink. De tucht was er uiteraard streng maar de sergeant schappelijk.
Ligt Nieuw-Loosdrecht in de regio Amsterdam en hoort een object aldaar tot het interessegebied van deze website? Mmm, misschien niet maar er is een dun lijntje. Op het Fort aan de Winkel ligt nog steeds een fundering van een luchtwachttoren uit de Koude Oorlog. Deze behoorde tot een kring van drie posten waartoe ook de protestantse kerk in Muiderberg behoorde en een ook speciaal gebouwde raatbouwtoren in Nieuw-Loosdrecht. Deze toren zou gestaan hebben in het park van het Landgoed Eikenrode; ga dan maar eens zoeken naar restanten.
In het kantoor van de historische kring werden een drietal foto's uit circa 1950 getoond van de toen spiksplinternieuwe toren (zie foto rechts). En een krantenartikel uit juli 1964 toen de toren werd gesloopt en de krant en omwonenden niet bleken te weten waarvoor de toren had gediend. De burgemeester wist wel, zo blijkt uit een later artikel, dat het een observatietoren voor/tegen (subsone) vliegtuigen was.