|
InleidingBeste lezer, Een lange nieuwsbrief met een aantal té lange artikelen maar te weinig tijd om in te korten. Aangezien dit de laatste normale nieuwsbrief van dit jaar is, bewaar het gerust voor een rustig moment in de kerstvakantie... Nog even een paar bijzondere berichten: Bekijk de gehele nieuwsbrief met afbeeldingen en links op: https://www.stelling-amsterdam.nl/laatstenieuwsbrief/ De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 16 december verschijnen met als thema 'Kerst 1959 in Fort bij Spijkerboor'. Met vriendelijke groet,
|
Bungalowpark Stelling van AmsterdamDe nieuwe bestemming van het Fort benoorden Spaarndam en het voorliggende munitiemagazijncomplex zou dinsdagavond 8 december in restaurant Villa Westend bij Spaarndam bekend gemaakt worden. Maar die ochtend stond het al in de krant. Projectontwikkelaar ESBI Bouw zal het geheel gaan ombouwen tot een bungalowpark dat via Landal Greenparks verhuurd zal worden.
Mark Petter van ESBI Bouw, welke veel vakantieparken ontwikkelt, gaf veel detailinformatie en duidelijke antwoorden op de vragen vanuit het publiek.
Het zijn plannen die nog aan wijziging onderhevig zijn, er moet nog het nodige onderzoek en overleg plaatsvinden. Onder andere moet het bestemmingsplan aangepast worden. Als het volgens planning verloopt zal in het derde kwartaal van 2010 begonnen worden met de bouwwerkzaamheden van een jaar.
Persoonlijk is uw redacteur zeer teleurgesteld dat er mogelijk niet gekeken is of de munitiemagazijnen heringericht kunnen worden als bungalows. Dat liever dan niet authentieke houten woningen BINNEN het verdedigingswerk. Een bungalowpark en een museum/voorzieningen combinatie in een fort waren hier al eens apart geopperd. Het herstel van het fort kan nog alle kanten op maar de toezeggingen over hefkoepels enzovoort klinken te mooi om waar te zijn. En met bankproducten zegt men tegenwoordig "en is dan ook niet waar". We zullen zien wat er uiteindelijk van de plannen gerealiseerd zal worden. Fort benoorden Spaarndam: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/spaarndam-noord/
|
Geheime bouwactiviteiten op Fort Uitermeer
Geen bouwbord ter plekke, geen persbericht ontvangen, enz. Is er met stille trom voor een vereiste datum begonnen met de herinrichting van het fort? Fort Uitermeer: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/uitermeer/
|
Kaarten op PAN AmsterdamMet dank aan: Laurens Hesselink (Antiquariaat FORUM) en Ida Kemperman (gemeentearchief Weesp). Om zakelijke redenen was uw redacteur op de kunstbeurs PAN Amsterdam in de RAI. Geheel onverwacht bleek daar bijzonder bronmateriaal voor de hobby aanwezig te zijn. Er werden namelijk twee hele grote landkaarten van de provincies Holland en Utrecht uit de 18de eeuw te koop aangeboden op de stand van Antiquariaat FORUM. Met daarop ook diverse vestingsteden en forten ingetekend. Nu is de nauwkeurigheid en de datering van kaarten een vak apart dus onbetwistbare conclusies zijn er niet uit te trekken. Maar een genot voor een liefhebber van kaarten om naar te turen, zeker voor uw redacteur met een andere invalshoek (of oogkleppen). Een paar dagen later teruggeweest en met toestemming foto's van de kaarten gemaakt. De kaart van Holland is vermoedelijk in 1721 gemaakt, meet 2 bij 3 meter en heeft een vraagprijs van 65.000 euro. Zowel Muiden als Weesp staan daar met eenvoudige stadsmuren op getekend (zie kaartfragment linksonder). En dat is vreemd want in 1673 zouden de vier of acht bastions rond Weesp aangelegd zijn, blijkbaar is een oudere kaart als basis gebruikt.
Een niet eerder bekende plattegrond van alleen Weesp uit 1698 toont "vier opgemaakte bolwerken" en "vier onopgemaakte bolwerken". Wel was uw archiefonderzoeker een kaart uit 1789 bekend waarop de vier ontbrekende bastions onvoltooid met drassige gracht staan afgebeeld of geheel ontbreken (zie kaartfragment linksonder). Op de topografische kaart van 1849 zijn ook alle bastions aanwezig of herkenbaar. Hedentendage zijn er vier bastions goed te herkennen en de andere vier nog slechts in het stratenpatroon en als niveauverschillen. Vooral het noordelijke bastion, nabij het station, is goed te herkennen, met name op de hoogtekaart. De eeuwige vraag is of de vier bastions die niet meer aanwezig zijn niet, gedeeltelijk of geheel zijn aangelegd. Het verhaal is dat Amsterdam de bastions aan haar zijde niet wilde betalen of niet wilde hebben. Wel vreemd want een halve vestingstad heeft dus een hele zwakke helft die met een omtrekkende beweging eenvoudiger genomen kan worden. Wat de reden ook is, uw onderzoeker is er van overtuigd dat de bastions ooit wel gedeeltelijk hebben bestaan, anders zou er nu helemaal niets te herkennen zijn. Door de eeuwen heen was het niet ongebruikelijk dat in tijden van nood verdedigingswerken werden aangelegd, maar als de noodzaak wegviel ook het draagvlak en het geld wegviel. Nu nog het onweerlegbare bewijs voor deze hypothese...
Vesting Weesp: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/weesp/
|
Bezoek Stelling van Den HelderTekst: Hans Baas (Stichting Mega).
André had een heel mooi programma samengesteld, te beginnen met een ontvangst en rondleiding op Fort Erfprins, het grootste fort van ons land dat nog steeds in gebruik is bij de Marine. Ik had daar in mijn diensttijd de NBCD opleiding gedaan, in 1974 !!
Na dit bezoek zijn we richting Julianadorp gereden en een bezoek gebracht aan de OPS-bunker uit 1956 van het voormalige Navigatiestation Noord, een radarstation van de Luchtmacht. Naar verteld wordt, werd er ook Russische communicatie afgeluisterd in de Koude Oorlog. Later is dit nog in gebruik geweest als hoofdkwartier voor de Nederlandse en Belgische marine. Alhoewel het verlaten is, is de bunker officieel nog in gebruik bij Defensie en mochten we binnen geen foto’s maken. Misschien later nog eens daarvoor terug komen...
Stichting Stelling van Den Helder: http://www.stichtingstellingdenhelder.nl/
|
Samen op stap geweest naar VughtTekst: René Ros
In het Geniemuseum hield René Ros namens Stichting Mega een kort welkomstwoord voor de 26 deelnemers. Dat we meer van dit soort uitstapjes buiten de regio Amsterdam willen gaan organiseren. Deels omdat oogkleppen nooit goed zijn, maar ook omdat de verrassing nauwelijks nog in de Stelling is te vinden.
Na een korte wandeling langs het Molukse woonoord en de gevangenis konden we in het bezoekerscentrum van Nationaal Monument Kamp Vught de lunch gebruiken. Met, dankzij een panoramische glaswand, een schitterend uitzicht op een bijna bladloze lunet.
De groep deelnemers was erg gezellig en het Geniemuseum sloot natuurlijk goed aan bij onze gezamenlijke interesse. Maar de lezer zal begrijpen dat het niet een geheel leuke dag was. Maar wel "indrukwekkend" en "boeiend" zoals een aantal deelnemers later schreven. En juist daarom is Kamp Vught een bezoek waard! Geniemuseum: http://www.geniemuseum.nl/
|
Mini-symposium “Damsluis opnieuw in Stelling”Tekst: Gijs Dirkzwager (Stichting Mega).
Aansluitend gaf René Ros, pro deo historicus, een zeer duidelijke voordracht over de historie van de Stelling van Amsterdam en de Damsluis in de Hoofdvaart. Aan de orde kwam dat Nederland gezien haar omvang alleen maar een verdedigende opstelling aan kon nemen ten aanzien van de grootmachten van die tijd. Vandaar de Stelling met zijn functie als nationaal reduit, in de hoop ontzet te worden door een bevriende grootmacht. Daarna werd ingegaan op de functies van de inundaties en de forten. Daarna een college van Ir. R. Schipper van de TU Delft over funderingsherstel bij monumenten. Een zeer duidelijk overzicht hoe vanaf de Middeleeuwen funderingen geconstrueerd werden, wat de bedreigingen zijn voor funderingen zoals bacteriën, schimmels, grondwaterstand, inklinken van de grond, enzovoort. De les is dat het dichtmetselen van een scheur in een gebouw de oorzaak van de scheur niet wegneemt. Tevens kwamen alle mogelijkheden van funderingbehoud en –herstel aan de orde.
De damsluis is het beste te omschrijven als een brug met twee bogen. Het dak van de damsluis ziet eruit als het dak van een fort, met in de middenpeiler een waterafvoer. De wanden van de damsluis blijken, vooral aan de zuidelijke vijandzijde, veel dikker dan we hadden voorgesteld. En nu de damsluis helemaal zichtbaar is blijkt dat de scheuren niet komen door een slechte fundering maar gewoon verweer van de muren. Ook is er schade in de waterafvoer waardoor een groot gat in de middelste pijler aanwezig is. En tevens schade aan het baksteen op waterniveau. Onder het waterniveau worden door de fundering heen horizontale gaten geboord voor balken die gestut zullen worden op nieuwe heipalen aan weerszijden van de oude fundering. De verwachting is dat de oorspronkelijke fundering het op termijn zal begeven en de nieuwe fundering de damsluis zal opvangen. Ook de muren worden hersteld en als laatste zullen in plaats van grond piepschuimblokken geplaatst worden om gewicht te sparen. Het was een bijzondere ervaring om op de bodem van de Hoofdvaart te lopen en de damsluis van onderaf te zien. Ook vanaf de openbare weg is het bijzonder om te zien, ga gerust eens kijken. In maart volgend jaar hopen we bij de feestelijke oplevering aanwezig te zijn. Geniedijk Haarlemmermeer: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/haarlemmermeer/
|
Stichting Militair Erfgoed Groot-Amsterdam en/of de redacteur aanvaardt geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de nieuwsbrief door welke persoon en voor welk doel dan ook.
|
Nieuwsbrief 335
Annette Baerveldt, bestuurslid van Recreatie Noord-Holland, verwelkomde het grote aantal aanwezigen. Een jaar geleden was er een informatieavond over het programma van eisen voor de herontwikkeling. Veel belangstellenden meldden zich en er werden ook veel plannen ingediend. Drie ondernemers werden gevraagd het plan verder uit te werken. Uiteindelijk koos de het bestuur van Recreatie Noord-Holland voor het plan van ESBI Bouw. Ze vindt het ontzettend leuk dat het fort toegankelijk wordt en behouden blijft. En ook de verkeersstromen en de financiën zien er goed uit.
De hefkoepels, geschut, zoeklichten en smalspoor worden allemaal gerestaureerd of gereconstrueerd. Een nieuwe brug en een kabelvlot op de flanken van het fort verbindt het met de bungalows in het munitiebos. Er komen voorzieningen voor roofvogels, groene specht, ijsvogel, rugstreeppad enzovoort.
Annette Baerveldt liet ook nog doorschemeren dat het plan ook bijdraagt aan de financiële situatie van het recreatieschap. Dus de verkoop en exploitatie, met subsidiegeld, is niet alleen om het fort op te knappen... Ze sloot af met te concluderen dat het een goede avond was geworden, waarbij vragen gesteld werden die ze zelf niet verzonnen zou hebben. Begonnen zal worden met de uitwerking van het plan. Bewoners wordt gevraagd opbouwend kritisch te blijven.
Stichting Herstelling is, gezien haar taak als werkervaringstraject, al een paar jaar bezig om de schutsluis in het fort op te knappen. En het schiet al behoorlijk op.
Op 12 november jl. zijn René Ros, Joan Rückert en ondergetekende op bezoek geweest in Den Helder, op uitnodiging van André Koning van de hernieuwde Stichting Stelling van Den Helder. Hij wilde eens kennis maken met Stichting Mega, en wij wilden dat omgekeerd ook met bovendien de gelegenheid de forten aldaar weer eens bezoeken!
Na de lunch zijn we naar Fort op de Harssens gereden. Het gebouw en torentje van de havenmeester erbovenop wordt grondig gerenoveerd, de gracht deels uitgegraven (zie foto links) en het fort eronder in ere hersteld. Het zou mooi zijn als dit unieke kustfort, het “Pampus” van Den Helder, ooit weer eens kan worden opengesteld voor het publiek! 
Als laatste nog gaan kijken op Fort Oostoever met een de Duitse torpedobunker. Helaas is Fort Oostoever, in tegenstelling tot Fort Westoever, erg verwaarloosd. We vonden er nog wel een paar mooie Duitse tobruks, met dakje, in de wallen.
Tja, Kamp Vught. Daar ga je niet voor je lol alleen heen en dat konden meerdere deelnemers waarderen aan de bestemming van de MEGA Contactdag op 21 november jl.
De Nederlandse S.S. kazerne is nog in gebruik bij de Genie evenals de Duitse S.S. kazerne. Het keukengebouw van die Duitse S.S. kazerne is nu het Geniemuseum. Iets noordelijker staat het Molukse woonoord 'Lunetten', maar die geschiedenis is een verhaal apart. De barakken zijn herbouwd op de funderingen van de kampbarakken waarvan slechts een halve barak nog origineel is. 
Na een warm drankje gingen we in twee groepen het bezoekerscentrum in om te horen over pijnlijke klompen, waterige koolsoep en andere vervelende zaken over het 'modelkamp' waardoor de Nederlanders moesten denken dat die kampen in het oosten helemaal niet zo erg waren. Buiten zijn de helft van een barak en een aantal wachttorens herbouwd en tevens is het prikkeldraad opnieuw gespannen (zie foto rechts). Het interieur van de barak maakte de deelnemers weer iets stiller, zeker na het horen van de nadelen van een stapelbed. Het kindermonument en het originele crematorium, waarnaar de beruchte cel van het bunkerdrama is verplaatst, maakte dat er alleen nog verbijsterende woorden werden geuit.
Op de ochtend van donderdag 3 december jl. vond het informatieve Mini-symposium “Damsluis opnieuw in Stelling” plaats in Fort bij Vijfhuizen. Met welkomstwoorden van de organisatoren Rob van Veldhuisen (bouwcombinatie Wagemaker/Bresser v.o.f.) en Herman Tuning (wethouder Cultuur van de gemeente Haarlemmermeer).