E-Nieuwsbrief Website Stelling van Amsterdam, nummer 47
(6 september 2001)
Beste lezer,
Bij deze een nieuwe e-nieuwsbrief over de website Stelling van
Amsterdam.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>
Deze nieuwsbrief is, met meer verwijzingen, te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook meer informatie over deze nieuwsbrieven, het aanmelden en
het archief te vinden.
Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan geïnteresseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.
Stuur de nieuwsbrief door aan anderen!
VIJFTIGDUIZEND BEZOEKERS!!!
In nieuwsbrief 40 van mei dit jaar kon ik de
40.000ste bezoeker melden en ik hoopte toen om in nieuwsbrief 50 de 50.000ste
te kunnen melden. Maar helaas, al in deze nieuwsbrief moet ik dit heugelijke
feit melden! :-) Vanwege de Nationale
Fortenmaand en Open
Monumentendag is momenteel het bezoek op verschillende dagen met zo'n 70
procent gestegen van 70 naar rond de 120 bezoekers.
Naar verwachting zullen de beide Nedstat tellers, voor de Nederlandse
en Engelse versie, zal op de avond van vrijdag of ochtend van
zaterdag samen de 50.000 grens gepasseren. Iets minder dan 10 percent
van de bezoekers gaat naar de Engelse versie, de rest naar de
Nederlandse.
<http://v1.nedstatbasic.net/stats?AAtaLAtfshZyy0PMF/f978A6Hzkw>
<http://www.fortenmaand.nl/>
<http://www.openmonumentendag.nl/>
OPEN MONUMENTENDAG SPIJKERBOOR (4)
Als fortofiel en fortoloog kan je op Open
Monumentendag (komende zaterdag 8 september) het beste een fort bezoeken
dat normaal slecht toegankelijk is. Zie de Forten
Site en Fortenmaand website voor meer informatie. Ook de Toeristische
Tips pagina op de Stelling-site geeft je aanwijzingen over opengestelde forten.
Het Fort bij
Spijkerboor, het laatste en meest bewoonde fort van Nederland met
een unieke geschutskoepel, is normaal eens per maand open. Niet al te
vaak dus. Maar alleen deze keer kan je in het fort de website rustig
bezoeken en eens de grote virtuele tour bekijken. Maar ook worden de
bodemvondsten van Jurgen voor het eerst aan het publiek getoond. En
de aarden dekking is nog van de geschuttoren en poterne af zodat je
eens kunt zien hoeveel beton er eigenlijk onder de grond zit. Die
kans krijg je de komende 100 jaar niet meer. En met twee verdiepingen
vermaak je je er zelfs als het regent.
Aan jou de keus om te komen! En als je komt en mij eens wilt spreken,
aarzel niet. Ik ben de langste van het stel en vanwege de T-shirts
zijn alle medewerkers goed te herkennen. Maar omdat ik inmiddels
boven de dertig ben hoop ik wel dat je even duidelijk je naam en
e-mail adres noemt en eventueel waarover we ooit e-mail contact
hebben gehad...
<http://www.summix.nl/>
<http://www.openmonumentendag.nl/>
<http://www.fortenmaand.nl/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/algemeen/toerist.htm>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/spijkerboor/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/evenementen/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/evenementen/omd2001/>
STENEN BEER MUIDEN
Het Hoogheemraadschap
Amstel, Gooi en Vecht laat weten dat de Steenen Beer te
Muiden op zaterdag a.s. van 10:00 tot 13:00 uur ter gelegenheid van Open
Monumentendag geopend is voor bezoekers. Medewerkers van DWR
zijn aanwezig voor uitleg. De toegang via het Muiderslot is tot 13:00
uur gratis.
De tekst van een folder over de beer is op de (nieuwe) website te
vinden zijn onder Nieuws en informatie > Historisch archief>
Documentatie.
<http://www.dwr.nl/smartsite.dws?id=1805>
<http://www.hhs-agv.nl/>
FORT BIJ HEEMSTEDE
Op 28 augustus meldde René Dolfsma dat er gegraven werd op het terrein
van het Fort bij Heemstede. Met graafmachines
was men op het terrein bezig zonder dat duidelijk was of dit nou een positieve
of negatieve ontwikkeling was. Navraag bij de provincie leerde dat op last van
diezelfde provincie een illegaal gestort gronddepot werd verwijdert.
Na een nader onderzoekje door René Dolfsma schreef hij me:
"Het eindresultaat van twee weken scheppen en schuiven is dat een
kwart-cirkelsegment (dus ongeveer het halve fort?) herkenbaar is
gemaakt als een droge gracht van ca. 1,5 m diep en 10 m breed op de
bodem, met aan de binnenzijde een strak smal dijkje (1 m kruinbreedte
op 1 m boven terreinhoogte) en aan de buitenzijde een bredere dijk
(ca. 5 m "kruin"breedte) met vloeiend verlopende flauwe taluds.
Aan de kant van het hek stopt de gracht vrij abrupt bij een forse
heuvel, maar ik kan me zogauw niet meer herinneren of daar nou wel of
niet een betonnen schuilplaats lag. Het hele terrein is kaal
afgewerkt, met behalve de heuvels nog enkele verspreid staande bomen
en struiken. Over enige tijd zal het wel keurig met gras begroeid
zijn en ik hoop dat ze het dan beter gaan bijhouden dan tot nu toe.
Het was behoorlijk verwilderd en overwoekerd met veel struikgewas en
braamstruiken."
Gisteren ontving ik van de Stichting
Stelling van Amsterdam een krantenartikel uit het Haarlems
Dagblad van 14-8. Daaruit blijkt dat de Gemeente
Haarlemmermeer zelf de grond, afkomstig van een bouwplaats in buurgemeente
Amstelveen (!), er gestort heeft. In juni was al 1100 kubieke
meter grond uit de gracht gegraven maar ca. 1500 kubieke meter was
blijven liggen. De provincie dreigde met een dwangsom als het niet
voor 15 september alsnog werd afgevoerd. Een deel van de grond wordt
gebruikt om de scherfvrije schuilplaatsen weer fatsoenlijk met aarde
af te dekken.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/heemstede/>
<http://www.stelling-van-amsterdam.nl/>
<http://www.haarlemmermeer.nl/>
<http://www.amstelveen.nl/>
FORT EDAM VERANDERT IN WIJNPROEVERIJ
(Bron: www.webregio.nl met dank aan Frank Reijn)
WATERLAND - Jansen, een voormalig wijnimporteur, was al langer op
zoek naar een geschikte huisvesting voor een wijnproeverij. Bij het
bekijken van een loods bij het Fort,
kwam hem ter ore dat het hele pand te huur was. Na onderhandelingen
met Staatsbosbeheer,
de gemeente
Edam-Volendam en Stichting
'De Stelling van Amsterdam' stond het licht op groen.
De Stelling van Amsterdam krijgt een ruimte in het Fort
[huh?]. Daar zal een expositie worden uitgestald over Edam
als scheepsbouwplaats. Zo'n 300 jaar geleden telde Edam namelijk
minstens 25 scheepswerven. De daar vervaardigde VOC-schepen voeren
ondermeer naar Zuid-Afrika, zodat de link van VOC naar wijn historisch verantwoord is. Aan boord waren namelijk veel
Hugenoten, die wijngaarden aanlegden in Zuid-Afrika.
<http://www.staatsbosbeheer.nl/>
<http://www.edam-volendam.nl/>
<http://www.stelling-van-amsterdam.nl/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/edam/>
<http://allserv.rug.ac.be/~sdconinc/VOC/>
STREEKARCHIEF WATERLAND
Tijdens mijn ziekteverlof heb ik maar eens rustig de trein gepakt om een middagje
niet achter de computer te zitten. Vlakbij het station van Purmerend staat,
net als het gebouw van de Opzichter der
Fortificatiën, het Waterlandhuis waarin het Streekarchief
Waterland is gevestigd (in 2003 verhuisd en hernoemd tot Waterlands Archief).
Met een kleine, eenvoudige leeszaal die redelijk gevuld werd door bezoekers.
Ik heb er diverse inventarissen van waterschappen nagekeken en de meeste dossiers
over landsverdediging e.d. opgevraagd en doorgebladerd. Het aardige van de waterschaparchieven
is dat ze weliswaar alleen over de waterstaatkundige kant gaan maar dan vaak
wel een geheel dossier vormen. Zowel de aanleg als de sloop komt aan bod.
Twee brieven die we nu met groot vermaak zouden lezen zal ik later
nog eens publiceren. Het gaat om een brief uit 1936 van het Centraal
Bureau voor Aanneming Marine-personeel aan de burgemeester van
Oosthuizen. Daarin werd gevraagd naar de antecedenten en
gezinsachtergrond van iemand die zich bij de Marine had
aangemeld.
De drie hieronder staande stukjes doen verslag van de meest interessante zaken.
Een overzicht van de geraadpleegde archieven en dossiers is te vinden op https://www.stelling-amsterdam.nl/algemeen/bron/lijst-archief.htm>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/purmerend/>
<http://www.inter.nl.net/users/SAW/>
Posten van Kraijenhoff
In het oud-archief van de Polder Oostzaan (1600-1862) werd in
moeilijk handschrift verslag gedaan hoe twee hoge heren van polder en
de genie in 1848 opnieuw de grenzen vaststelden van de Rijksmilitaire
grond in de polder. Het ging hier om de Post
nummer 1 aan de Kouhorner Braak welke tegenwoordig geheel
verdwenen is.
Het was echter leuker om een vermoeden bevestigd te zien. Bij
Durgerdam is het Blauwe Hoofd, waar de hoogspanningskabels het
Buiten-IJ oversteken. Buiten de dijk ligt een driehoekig stukje land
met een aarden wal. Een tekening in het ARA deed me al vermoeden dat
deze wal het enige restant van de Post
nummer 11 de Kustbatterij bij Durgerdam was die vooral binnen de
dijk lag. Maar in een dikke stapel tekeningen uit 1919 over de
verbetering en verzwaring van de zeedijk zat het bewijs: precies in
die wal staat "voormalige batterij" geschreven. Dus van vier van de
55 posten zijn er dus restanten, hoe weinig ook...
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/posten/>
WEGEN IN DE POLDER WORMER, JISP EN NEK
Om langs de hoofdverdedigingslijn van goede wegen verzekerd te zijn lagen er
sinds 1896 enkele militaire
wegen in de Polder Wormer, Jisp en Nek. Samen met een drijvende brug over
het Nood Hollands Kanaal waren de forten in de Beemster daardoor bereikbaar.
De Weg langs de Knollerdammervaart en de Weg langs het Noord Hollands Kanaal
lagen onder aan de voet van de dijk om als bedekte weg te fungeren. En daar
liggen de wegen nog. Er was ook een weg dwars door de polder die de twee wegen
langs het water verbond. De twee houten klapbruggen daarin waren in 1920 echter
vervallen en besloten werd om de weg te sluiten en de bruggen te slopen. De
weg staat aangegeven op een kaart uit 1912 en op een moderne gedetailleerde
kaart is het tracé nog te herkennen. Of er nog iets over is van de brughoofden
en de twaalf grenspalen is onbekend.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/werk-wegen/>
SLUIPGANG BIJ FORT BIJ SPIJKERBOOR
De voor mij nieuwe term "sluipgang" vond ik in het archief
"Waterschap de Beemster 1928-1981". Uit de correspondentie leid ik af
dat het hier ging om een bijzondere vorm van een bedekte weg. Vanaf
een aanlegplaats (voor de drijvende brug?) aan het Noord Hollands
Kanaal liep aan de voet van de dijk een weg naar het Fort
bij Spijkerboor en deze was circa 900 meter lang. Doordat dat
fort op een ongunstig vooruitgeschoven positie ligt kon die weg - ik
probeer nu even logisch te redeneren - echter door vijandig vuur
vanuit het gehele bereik west tot noordoost beschoten worden. Van
west tot noord was dit enigszins verholpen doordat de weg achter de
dijk lag. Het zicht op de weg vanaf noord tot noordoost werd
blijkbaar ontnomen door wilgen.
Deze weg moet rond 1895 aangelegd zijn. Maar Defensie had de
sluipgang zwaar verwaarloosd en het waterschap wilde in 1975 de
verwilderde wilgenbomen en opslag rooien. Defensie wilde de weg en
bomen voor 10.000 gulden / 4.538 euro afkopen en het waterschap wilde pas voor
15.000 gulden / 6.806 euro onderhouden of rooien. Uit de besluiten van de
vergadering blijkt dat een kleine meerderheid van het polderbestuur
de bomen wilde rooien. Natuur- of cultuurwaarden werden niet in de
motivaties genoemd.
Maar voor 15.000 gulden / 6.806 euro ging Defensie uiteindelijk toch akkoord.
Zodoende moet in 1976 de weg en de bomen verdwenen zijn. Ik zal er
nog eens kijken maar het tracé is in ieder geval nog te
volgen. Vlakbij de woning van het fort is nog heel goed een stukje te
zien.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/spijkerboor/>
WIJZIGINGEN
Gelijk met deze nieuwsbrief is versie 1.6 van de website de lucht in
gegaan. Daarin zijn sinds versie 1.5 de volgende wijzigingen
aangebracht:
Voor de volledige lijst met links ga je naar <https://www.stelling-amsterdam.nl/colofon/wijzigingen/>
of naar deze nieuwsbrief op de website:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/algemeen/nieuwsbrief/nieuwsbrief-47.htm>
OVERIG
(m.m.v. Hans Baas)
- Tussen 23 en 27 september is het 89 jaar geleden dan de manoeuvres
rond Uithoorn plaatsvonden. Wellicht een leuke gelegenheid om alle krantenverslagen ervan eens te lezen? Er is een korte en volledige versie te vinden op
https://www.stelling-amsterdam.nl/stelling/stukken/oefening/ te
vinden.
- De N201 wordt om Uithoorn heen gelegd en zal over de Amstel gaan
tussen de forten Uithoorn en Waver-Amstel en daarmee
de hoofdverdedigingslijn van de Stelling kruisen. De keuze tussen
brug, viaduct en aquaduct is nog niet gemaakt. Een aquaduct scoort
landschappelijk beter dan een brug, maar niet financieel gezien.
(Nieuwe Meerbode, 1 augustus)
- Het leger was dinsdag 4 september weer even terug in de Vesting
Weesp en het Fort aan
de Ossenmarkt. Een eenheid uit Roosendaal ging er met boten te
water voor een oefentocht over de Vecht.
Met vriendelijke groet,
René Ros
