Nieuwsbrief 157Nieuwsbrief Website Stelling van Amsterdam, nummer 157 Een nieuwsbrief over de website Stelling van Amsterdam (StvA); een onafhankelijk
particulier initiatief zonder winst-oogmerk. Deze nieuwsbrief is, met meer verwijzingen en illustraties, ook te vinden
op: Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan geïnteresseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.
|
InhoudIn deze nieuwsbrief:
|
VoorwoordWeinig inleiding nodig voor deze nieuwsbrief. Wederom van alles wat. Ik wil hier wel even apart aandacht schenken aan de nieuwe pagina over
Schenkingen. Lees het eens, vooral personen die foto's en ander materiaal
over de Stelling heeft.
|
Hergebruik kanonnen John Verbeek† geeft onder de naam Neerlands Arsenaal een serie eenvoudige
boekjes uit over geschut en ander legermateriaal. Hij is ook de man achter
de omvangrijke bibliografie op Forten Info en auteur van de boeken 'Kustversterkingen 1900-1940'
en 'Zwetende pantsermannen bestaan niet! Grepen uit het dagelijks leven
in het pantserfort Hoek van Holland 1880-1940.' En samen met C. Neisingh
heeft hij het archief van het Bureau
Registratie Verdedigingswerken geïnventariseerd. De serie Neerlands Arsenaal bestaat nu uit de onderstaande delen. Inclusief
porto en verpakking kosten ze €6,50 per stuk. Je kan hierover contact
opnemen met John via het e-mail adres bibliografie@forten.info. Hiervan hebben de nummers 1 tot en met 6 betrekking op de Stelling. Recent heb ik nummers 3, 4 en 5 over de 6 cm kanonnen uitgeplozen. Naast veel technische gegevens over kanon en munitie bevat het informatie over de bediening en hergebruik. Over dat hergebruik was mij al een en ander bekend, maar de informatie uit genoemde boekjes wil ik hier samenvatten. Allereerst
over de hefkoepels zelf. Voor het Fort
bij Muiderberg en de ombouw van Fort
bij Abcoude en Fort Uitermeer waren
de hefkoepels al voor 1914 besteld. Krupp-Gruson kon deze niet meer leveren
maar twee niet voltooide koepels zijn in 1920 (samen met geschut voor
nieuwe forten bij Den Helder en Vlissingen) naar Nederland overgebracht
en op de Rijks (Marine)
Geschut Werf in Amsterdam opgeslagen. In 1926 wilde het Ministerie
van Defensie overgaan tot overgave van de drie loodsen en het terrein
op deze werf. Hier en op het Marine-Etablissement lagen
nog de onderdelen van twee geleverde hefkoepels. Alsnog gebruik op forten
bij Utrecht werd overwogen maar niet uitgevoerd. De koepels zijn naar
de nabijgelegen Oude Lijnbaan (zie Magazijnen
Conradstraat) overgebracht. In 1935 werd opdracht gegeven de hefkoepels
te verkopen. In 1937 bleken echter twee hefkoepels op het terrein van
de Militaire Bakkerij (ook
aan de Conradstraat, wellicht hetzelfde terrein maar andere naam?) aanwezig
te zijn. De afloop is onbekend. Dan over de 6 cm Hefkoepel kanonnen zelf. Alle 46 kanonnen blijken ergens
voor 1932 uit de hefkoepels te zijn gehaald. Want in dat jaar liggen
ze volgens een overzicht in een magazijn te Amsterdam opgeslagen. Zes
kanonnen zijn gebruikt in de VIS-kazematten waaronder in ieder geval
twee in de kazemat van Fort Kijkuit en de kazemat Slotertocht
Midden (Geniedijk Haarlemmermeer). Wat
betreft de 6 cm Kazemat kanonnen. Hiervan waren er 31 in de keelkazematten
van diverse forten geplaatst voor het zogenoemde revers-vuur of keel-flankement.
Ze hadden een rond onderstel dat met bouten aan de vloer was bevestigd
- die bouten zullen de meeste lezers wel eens hebben gezien (zie ook
foto links). Het kanon komt voor op een foto in het Foto-album
'Historisch'. Er
waren in heel Nederland zes kanonnen van 6 cm Minimaal Schietgat en allemaal
stonden ze opgesteld in de twee pantserbatterijen van het Fort
aan het Pampus. In ongeveer 1933 is een van deze kanonnen geplaatst
in een nieuwe Kazemat III op het Fort aan de Biltstraat bij Utrecht.
Deze en de vijf overige kanonnen werden in oktober 1935 bestemd als voorlopige
bewapening voor enkele nieuwe brugkazematten: Ravenstein Zuid, Mook
Zuid, Gennep Zuid, Buggenum Noord, Ittervoort en St.Andries. Ook deze
brugkazematten werden vanaf augustus 1937 verwapend. Zelfs door hergebruik van de kanonnen heeft de Stelling niet aan de
verdediging in mei 1940 kunnen bijdragen. Maar op de website staat nu
per fort aangegeven waar de 6 cm kanonnen zijn hergebruikt.
|
Rijks Geschut WerfOver de hierboven genoemde Rijks
(Marine) Geschut Werf heb ik heel weinig informatie. De bekende
feiten: Van 1660 totdat het in 1882 instortte was het terrein deel van het kolossale Oost-Indisch Zeemagazijn. Het naastgelegen, in 1720 gebouwde, Nieuwe Magazijn van de VOC bestaat nog en is verbouwd voor bewoning. Niet te verwarren met het magazijn waar nu het Scheepvaartmuseum in zit. Tot zover de feiten. Nu mijn theorie: Wie weet er meer (boeken) over? <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/adam-overig/>
|
Acte van VerkoopAlweer enige maanden geleden had Hans Baas een Acte van Verkoop uit 1843 gevonden in het archief van het Instituut Militaire Geschiedenis. Het ging om grond in de Rietwijkeroordpolder (nu Amsterdamse Bos) in de gemeente Rietwijk en Rietwijkeroord (nu Amstelveen). Het Departement van Oorlog kocht weilanden ter waarde van 8.556 gulden om het Fort aan het Schiphol te bouwen en om er over oud land naar toe te komen. Zoals ook elders is de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder door oud land gegraven. En ook het fort is op oud land gebouwd. Hans had die acte overgetypt maar ik had nog geen gelegenheid genomen om het op de website te plaatsen. Toen ik echter op De Woonomgeving de kadastrale kaart (<1854) als illustratie erbij zocht viel mij iets op. Heel licht waren potloodlijnen in de kaart getekend. En wel in de vorm van het fortterrein en de ringvaart! De vorm van het fortterrein, wat in de ringvaart lag die er met een bocht omheen ging, is gelijk aan die op de luchtfoto's uit de jaren 1930. In het Historisch
Museum Haarlemmermeer liggen de sleutels van het gesloopte fort
tentoongesteld. Daarbij was een schets afgebeeld die ik herkende als
een plaat behorende tot 'De Stelling van Amsterdam. Eene Militaire
Studie.' van J.H. Kromhout (Kapitein bij den Generalen Staf). Een jaartal
is mij onbekend maar het is een van de plannen voor de moderne Stelling
van Amsterdam maar ging uit van hergebruik van de Posten van Kraijenhoff.
Aan deze posten was ook het Fort aan het Schiphol toegevoegd ten tijde
van het droogmaken van de Haarlemmermeer. Ik schat de plannen en de
schets uit 1870, in 1881 werd het definitieve en huidige tracé van
de Stelling bepaald. De Acte van Verkoop voor het grootste deel van de benodigde grond staat nu op de website. Met een uitsnede van de kadasterkaart. <https://www.stelling-amsterdam.nl/stelling/stukken/schipholkoop/>
|
WijzigingenSinds 19 december 2003 zijn de onderstaande wijzigingen in de website aangebracht. Zie <https://www.stelling-amsterdam.nl/colofon/wijzigingen/> voor een volledig overzicht met klikbare verwijzingen. - Zware FLAK batterijen aan Duitse
werken toegevoegd. Nieuwe pagina's over:
|
Stellingmaand- Verwarring over Stellingmaand en Fortenmaand blijft. Zelfs Natuurmonumenten kopt onder 'Open Monumentendag en Fortenmaand' het Fort bij Spijkerboor en Fort bij Nigtevecht. - Er zijn een paar kleine correcties op de brochure en de website gemaakt. Zie de Actueel pagina op de Stellingmaand website. De agenda voor de Stellingmaand kan je vinden op:
|
Bezoekerscentrum (B-watch)Voorlopig in elke nieuwsbrief een stukje over het bezoekerscentrum. Ook als er niets te melden is... Je kan het hele voorstel lezen of downloaden op:
|
Overig- De brandweer van Weesp moest op 4 augustus in de brand gestoken folders in de remise op Bastion Nieuw Achtkant blussen... - De sloopvergunning voor de Kruitfabriek Muiden blijkt inmiddels al afgegeven doch na een gerechtelijke uitspraak vanwege vleermuizen weer opgeschort. <http://www.muider.nl/nieuws/nieuwsbericht.asp?Recid=1078> - Uit een door dhr. L.C. Sitter geschonken digitale collectie van 1.700 foto's is een gevarieerde selectie gemaakt om een beeld van het bedrijf Eurometaal te geven. <http://www.forten.info/cgi-bin/fotoalbum/emAlbum.cgi?c=show_thumbs;p=Stelling_van_Amsterdam/Eurometaal_2002>
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.
|